KLASMANAGEMENT EN REFLECTIE
INHOUDSTABEL
1. DEEL 1: EEN HOLISTISCHE VISIE OP KLASMANAGEMENT (P30) ....................................... 5
KLASMANAGEMENT: EEN EERSTE SITUERING (p37) ...................................................................................... 5
LEERKRACHT (p43) ...................................................................................................................................... 5
BELIEFS VAN LEERKRACHTEN (P43) ...................................................................................................................... 5
DE ONTWIKKELING VAN RELATIES TUSSEN LEERKRACHT EN LEERLING (P47) ..................................................... 5
De nadruk op sociale relaties (p48) ................................................................................................................. 5
Een multidimensionaal construct (p49) ........................................................................................................... 6
Negatieve gevolgen van falend klasmanagement bij leerkrachten (p54) ............................................................ 6
Leerlingen (P56) ......................................................................................................................................... 6
Diversiteit van leerlingen als een klasmanagementprobleem ............................................................................. 6
motivatie (p60) ..................................................................................................................................................... 7
Instructieactiviteiten (p73) .......................................................................................................................... 8
Organisatie (p81) ........................................................................................................................................ 8
De brede invulling van het begrip ........................................................................................................................ 8
Regels en straffen (p82) ........................................................................................................................................ 8
IS HET INVOEREN VAN REGELS EVIDENCEBASED? ........................................................................................... 8
Regels en de onderwijsdoelen (86).................................................................................................................. 9
Hoe pak je incidenten, conflicten, overtredingen van regels/afspraken aan? (87) ......................................... 9
Bijzondere aanpakken bij het invoeren van disciplinaire maatregelen (89) .................................................... 9
Nadenken over de oorzaken van probleemgedrag (92) ................................................................................ 10
infrastructuur (p94) ............................................................................................................................................ 10
Leerprocessen (p97) ................................................................................................................................. 10
Spijbelen en drop-out ......................................................................................................................................... 10
Pesten (106)........................................................................................................................................................ 10
Context (p110).......................................................................................................................................... 11
Ouders en klasmanagement .............................................................................................................................. 11
Ouders en management van externaliserend probleemgedrag op school (113) .......................................... 11
Ouderbetrokkenheid bevorden (115) ............................................................................................................ 11
Van praktisch naar planmatig in aanpak (p117) .......................................................................................... 11
Tot Slot (120) ............................................................................................................................................ 11
2. DEEL 2: DE RELATIE TUSSEN LEERKRACHT EN LEERLING (P124)..................................... 12
Relationeel kapitaal (130) ......................................................................................................................... 12
Welzijn van leerlingen (134) ...................................................................................................................... 12
Hoe vorm geven aan de relatie met leerlingen? (146) ................................................................................. 13
Model voor interpersoonlijk leerkrachtengedrag .............................................................................................. 13
Het Teaching Through Interaction (TTI)-Raamwerk (155) .................................................................................. 14
1
, De motivatiebril (157) ........................................................................................................................................ 14
Systeem – communicatie – klas – school (164) .................................................................................................. 15
Axioma’s van de communicatie volgens Watzlawick (P165) ......................................................................... 15
SCHool wide positive behavior support (SWPBS)-aanpak (p169) ................................................................. 16
Hoe kun je de relatie met je leerlingen verbeteren? (p177)......................................................................... 16
3. DEEL 3: LEERLINGVERSCHILLEN EN KLASMANAGEMENT: FOCUS OP MOTIVATIE (P182) .. 17
Motivatie als belangrijkste verschil tussen leerlingen (189) ........................................................................ 17
Motivatie en SES (P190) ................................................................................................................................. 17
Motivatie en Armoede (P191) ....................................................................................................................... 17
Motivatie en beheersing instructietaal (P192) .............................................................................................. 17
Motivatie en sekse (P193).............................................................................................................................. 17
Motivatie leerproblemen (P194) ................................................................................................................... 17
Een Korte reflectieopdracht (p196) ............................................................................................................ 17
Een begripsdefiniëring (p198).................................................................................................................... 17
Een eerste model................................................................................................................................................ 17
Het complexe samenspel van variabelen: wiskundeangst, testangst en motivatie (200) ............................. 18
Motivatie en de negatieve spiraal (203) ............................................................................................................. 18
State-of-the-artbenaderingen van motivatie (P206) ................................................................................... 19
Gemeenschappelijke kenmerken ....................................................................................................................... 19
De situated expectancy-value theory voor motivatie (P209) ............................................................................. 19
Waarde en verwachtingen met betrekking tot de taak (210) ....................................................................... 20
Andere motivationele beliefs (211) ............................................................................................................... 20
Zelfconcept: meer in detail (p214) ................................................................................................................. 20
Onderliggende cognitieve processen (p216) ................................................................................................. 20
Externe context (p216) .................................................................................................................................. 20
De attributietheorie voor motivatie van weiner (p219) ..................................................................................... 20
attributies (P219) ........................................................................................................................................... 21
Het theoretisch model (p221)........................................................................................................................ 21
Consensus, consistentie en onderscheidend karakter (p223) ....................................................................... 21
Dimensies om de gepercipieerde oorzaken van succes/falen te ordenen (p223)......................................... 21
De zelfdeterminatietheorie van Deci en Ryan (p230) ........................................................................................ 22
Vitamines van motivatie ................................................................................................................................ 22
Motivatie vanuit een ontwikkelingsperspectief (p232) ................................................................................. 22
Invloed van motivatie op leerprestaties (p236) ............................................................................................. 23
Leerkrachten en een motiverende leeromgeving (p238) .............................................................................. 23
Vertaling naar instructieaanpakken (p242)................................................................................................. 24
Motivatie en de leerkracht ................................................................................................................................. 24
Vertaling van de expectancy-value theory naar instructie (p246) ..................................................................... 24
Vertaling van de attributietheorie naar instructie (p250) .................................................................................. 24
Vertaling van de zelfdeterminatietheorie naar instructie (p254) ...................................................................... 24
Een eerste algemene kijk ............................................................................................................................... 24
Wat met al die lijstjes? (p257) ....................................................................................................................... 24
De compenenten van het didactische handelen (p259) ................................................................................ 24
4. DEEL 4: EXTERNALISEREND PROBLEEMGEDRAG EN KLASMANAGEMENT (P264) ............ 25
Een eerste reflectieactiviteit (p269) ........................................................................................................... 25
Lastig te definiëren ‘probleemgedrag’ (p271) ............................................................................................. 25
2
,Definitie externaliserend probleemgedrag (p275) ...................................................................................... 25
Een globale kijk op storend gedrag .................................................................................................................... 25
Storend probleemgedrag (p276) ........................................................................................................................ 25
Wat beschouwen lln en lk als problematisch gedrag in de klassituatie? (p276) ........................................... 25
Ontwrichtend probleemgedrag (p277) .............................................................................................................. 26
Agressie .......................................................................................................................................................... 26
Pesten (p278) ................................................................................................................................................. 26
Spijbelen en drop-out (p279) ......................................................................................................................... 26
Externaliserend probleemgedrag in Vlaanderen (p282) .............................................................................. 26
Externaliserend probleemgedrag … bij welke jongeren? (p287) .................................................................. 27
Sociale binding als kritische factor ..................................................................................................................... 27
Externaliserend probleemgedrag – preventie (p291) .................................................................................. 27
Beleidsvisie ......................................................................................................................................................... 27
Evidencebased aanpakken (p292) ...................................................................................................................... 27
Waarom werkt een aanpak? .......................................................................................................................... 27
Aanpakken gebaseerd op professionele ontwikkeling van leerkrachten (p294) ........................................... 28
Preventiestrategieën met de nadruk op het schoolniveau (p297) ................................................................ 28
Preventiestrategieën met de nadruk op het klasniveau (p302) .................................................................... 29
Externaliserend probleemgedrad – curatie (p304) ...................................................................................... 29
Curatie bij externaliserend storend probleemgedrag (p304)............................................................................. 29
Curatie bij externaliserend ontwrichtend probleemgedrag (p307) ................................................................... 29
In de kijker: pesten (p311)......................................................................................................................... 29
Cijfergegevens over pesten ................................................................................................................................ 29
Wie zijn pestactoren? (p313) ............................................................................................................................. 30
Voorbeeld van een antipestaanpak: het KIVA-programma (p315) .................................................................... 30
Kenmerken van succesvolle antipestprogramma’s (p317) ................................................................................. 30
In de kijker: spijbelen en vroegtijdig schoolverlaten (p322)......................................................................... 31
Spijbelen en vroegtijdig schoolverlaten – een omschrijving (p323) .................................................................. 31
Vroegtijdig schoolverlaten – drop-out – niet-gekwalificeerde uitstroom (p324) .......................................... 31
Spijbelen in vlaanderen – de cijfers (p325) ........................................................................................................ 31
Spijbelen: wie zijn de actoren? (p328) ............................................................................................................... 31
Risicofactoren – risicojongeren voor spijbelen (p333) ....................................................................................... 31
risicofactoren ................................................................................................................................................. 31
Preventie en interventie (p340) ..................................................................................................................... 32
Preventiemaatregelen van de vlaamse overheid (p341) ................................................................................... 32
Preventiemaatregelen op het schoolniveau (p345) ...................................................................................... 32
Preventie door de leerkracht? (p347) ............................................................................................................ 32
Kenmerken van succesvolle programma’s (p350) ......................................................................................... 33
Internaliserend probleemgedrag (p352)..................................................................................................... 33
5. DEEL 5: LEEROMGEVINGEN EN KLASMANAGEMENT (P360) ......................................... 34
Leeromgevingen (p367) ............................................................................................................................ 34
Componenten van het didactische handelen (p369) ................................................................................... 34
Onderwijsdoelen ................................................................................................................................................ 34
Leerstof (p376) ................................................................................................................................................... 34
Didactische werkvormen (p381) .................................................................................................................... 35
Media (p385) ...................................................................................................................................................... 35
3
, Negatieve effecten van media in de klas ....................................................................................................... 35
Heeft gebruikt van media wel zin in de klas? (P387) ..................................................................................... 35
AFFORDANCES van onderwijstechnologie (p392) ......................................................................................... 36
Naar effectieve cocktails bij het kiezen van media (p393)............................................................................. 36
Leermanagementsystemen: een katalysator voor een vlot klasmanagement (p395) .................................. 36
Leerlingen aan het werk met de media (p396) ............................................................................................. 36
Artificiële intelligentie (AI) (p397) .................................................................................................................. 36
Evaluatie (p400) .................................................................................................................................................. 36
Organisatie (p402) .................................................................................................................................... 36
De eerste schooldag (p402)................................................................................................................................ 36
Klasreglement en schoolreglement (p403) ........................................................................................................ 37
Regels of onderwijsdoelen? (p406) .................................................................................................................... 37
Tijdgebruik: time-to-ask (407) ............................................................................................................................ 37
Klasschikking en schoolinrichtin (p412) ......................................................................................................... 37
Actiezone (p413) ............................................................................................................................................ 37
Hoe ervaren leerlingen de sociale ruimte? (p417) ........................................................................................ 38
Kiezen voor klasmeubilair (p418)................................................................................................................... 38
Leerlingen kiezen hun plaats of de leerkracht duidt aan? (p419) ................................................................. 38
De kwaliteit van de fysieke leeromgeving (p420) .......................................................................................... 38
Ontwerpen van een school als leeromgeving (422) ...................................................................................... 38
Context (p424).......................................................................................................................................... 39
Leerkracht en leerling: kenmerken en begeleiding (p425) ........................................................................... 39
6. DEEL 6: CONTEXT: OUDERS EN KLASMANAGEMENT (P428) .......................................... 40
Ouderbetrokkenheid versus ouderparticipatie (p436) ................................................................................ 40
Niveaus in betrokkenheid van ouders (p438) ............................................................................................. 40
Participatiepiramides.......................................................................................................................................... 40
Het model van hoover-dempsey en sandler .................................................................................................. 40
Model van godderis (p439) ............................................................................................................................ 40
Types ouderparticipatie: het model van epstein (p444) .................................................................................... 40
Het CPS-model en het partnerschapsmodel (p446) .......................................................................................... 41
Verwachtingen, aspiraties en percepties (p449) ......................................................................................... 41
Heeft ouderbetrokkenheid een invloed? (p450) ......................................................................................... 41
Diversiteit in ouderschap? (p455) ...................................................................................................................... 42
Verwachtingen en aspiraties van ouders ....................................................................................................... 42
Verwachtingen en aspiraties van ouders verschillen: alweer diversiteit (p458) ........................................... 42
Kennis, verwachtingen en beliefs van leerkrachten (p463) ........................................................................... 42
Hoe staat het momenteel met de ouderbetrokkenheid? (p465) .................................................................. 42
Bevorderen van ouderbetrokkenheid (p471) .............................................................................................. 43
Een analyse van de beginsituatie (p474) ............................................................................................................ 43
Communicatie als basis van ouderbetrokkenheid (p477) .................................................................................. 43
Omgaan met ouders: een lastige competentie (480) ................................................................................... 43
Wie ondersteunt ouderbetrokkenheid op school? (P486) ........................................................................... 44
4
INHOUDSTABEL
1. DEEL 1: EEN HOLISTISCHE VISIE OP KLASMANAGEMENT (P30) ....................................... 5
KLASMANAGEMENT: EEN EERSTE SITUERING (p37) ...................................................................................... 5
LEERKRACHT (p43) ...................................................................................................................................... 5
BELIEFS VAN LEERKRACHTEN (P43) ...................................................................................................................... 5
DE ONTWIKKELING VAN RELATIES TUSSEN LEERKRACHT EN LEERLING (P47) ..................................................... 5
De nadruk op sociale relaties (p48) ................................................................................................................. 5
Een multidimensionaal construct (p49) ........................................................................................................... 6
Negatieve gevolgen van falend klasmanagement bij leerkrachten (p54) ............................................................ 6
Leerlingen (P56) ......................................................................................................................................... 6
Diversiteit van leerlingen als een klasmanagementprobleem ............................................................................. 6
motivatie (p60) ..................................................................................................................................................... 7
Instructieactiviteiten (p73) .......................................................................................................................... 8
Organisatie (p81) ........................................................................................................................................ 8
De brede invulling van het begrip ........................................................................................................................ 8
Regels en straffen (p82) ........................................................................................................................................ 8
IS HET INVOEREN VAN REGELS EVIDENCEBASED? ........................................................................................... 8
Regels en de onderwijsdoelen (86).................................................................................................................. 9
Hoe pak je incidenten, conflicten, overtredingen van regels/afspraken aan? (87) ......................................... 9
Bijzondere aanpakken bij het invoeren van disciplinaire maatregelen (89) .................................................... 9
Nadenken over de oorzaken van probleemgedrag (92) ................................................................................ 10
infrastructuur (p94) ............................................................................................................................................ 10
Leerprocessen (p97) ................................................................................................................................. 10
Spijbelen en drop-out ......................................................................................................................................... 10
Pesten (106)........................................................................................................................................................ 10
Context (p110).......................................................................................................................................... 11
Ouders en klasmanagement .............................................................................................................................. 11
Ouders en management van externaliserend probleemgedrag op school (113) .......................................... 11
Ouderbetrokkenheid bevorden (115) ............................................................................................................ 11
Van praktisch naar planmatig in aanpak (p117) .......................................................................................... 11
Tot Slot (120) ............................................................................................................................................ 11
2. DEEL 2: DE RELATIE TUSSEN LEERKRACHT EN LEERLING (P124)..................................... 12
Relationeel kapitaal (130) ......................................................................................................................... 12
Welzijn van leerlingen (134) ...................................................................................................................... 12
Hoe vorm geven aan de relatie met leerlingen? (146) ................................................................................. 13
Model voor interpersoonlijk leerkrachtengedrag .............................................................................................. 13
Het Teaching Through Interaction (TTI)-Raamwerk (155) .................................................................................. 14
1
, De motivatiebril (157) ........................................................................................................................................ 14
Systeem – communicatie – klas – school (164) .................................................................................................. 15
Axioma’s van de communicatie volgens Watzlawick (P165) ......................................................................... 15
SCHool wide positive behavior support (SWPBS)-aanpak (p169) ................................................................. 16
Hoe kun je de relatie met je leerlingen verbeteren? (p177)......................................................................... 16
3. DEEL 3: LEERLINGVERSCHILLEN EN KLASMANAGEMENT: FOCUS OP MOTIVATIE (P182) .. 17
Motivatie als belangrijkste verschil tussen leerlingen (189) ........................................................................ 17
Motivatie en SES (P190) ................................................................................................................................. 17
Motivatie en Armoede (P191) ....................................................................................................................... 17
Motivatie en beheersing instructietaal (P192) .............................................................................................. 17
Motivatie en sekse (P193).............................................................................................................................. 17
Motivatie leerproblemen (P194) ................................................................................................................... 17
Een Korte reflectieopdracht (p196) ............................................................................................................ 17
Een begripsdefiniëring (p198).................................................................................................................... 17
Een eerste model................................................................................................................................................ 17
Het complexe samenspel van variabelen: wiskundeangst, testangst en motivatie (200) ............................. 18
Motivatie en de negatieve spiraal (203) ............................................................................................................. 18
State-of-the-artbenaderingen van motivatie (P206) ................................................................................... 19
Gemeenschappelijke kenmerken ....................................................................................................................... 19
De situated expectancy-value theory voor motivatie (P209) ............................................................................. 19
Waarde en verwachtingen met betrekking tot de taak (210) ....................................................................... 20
Andere motivationele beliefs (211) ............................................................................................................... 20
Zelfconcept: meer in detail (p214) ................................................................................................................. 20
Onderliggende cognitieve processen (p216) ................................................................................................. 20
Externe context (p216) .................................................................................................................................. 20
De attributietheorie voor motivatie van weiner (p219) ..................................................................................... 20
attributies (P219) ........................................................................................................................................... 21
Het theoretisch model (p221)........................................................................................................................ 21
Consensus, consistentie en onderscheidend karakter (p223) ....................................................................... 21
Dimensies om de gepercipieerde oorzaken van succes/falen te ordenen (p223)......................................... 21
De zelfdeterminatietheorie van Deci en Ryan (p230) ........................................................................................ 22
Vitamines van motivatie ................................................................................................................................ 22
Motivatie vanuit een ontwikkelingsperspectief (p232) ................................................................................. 22
Invloed van motivatie op leerprestaties (p236) ............................................................................................. 23
Leerkrachten en een motiverende leeromgeving (p238) .............................................................................. 23
Vertaling naar instructieaanpakken (p242)................................................................................................. 24
Motivatie en de leerkracht ................................................................................................................................. 24
Vertaling van de expectancy-value theory naar instructie (p246) ..................................................................... 24
Vertaling van de attributietheorie naar instructie (p250) .................................................................................. 24
Vertaling van de zelfdeterminatietheorie naar instructie (p254) ...................................................................... 24
Een eerste algemene kijk ............................................................................................................................... 24
Wat met al die lijstjes? (p257) ....................................................................................................................... 24
De compenenten van het didactische handelen (p259) ................................................................................ 24
4. DEEL 4: EXTERNALISEREND PROBLEEMGEDRAG EN KLASMANAGEMENT (P264) ............ 25
Een eerste reflectieactiviteit (p269) ........................................................................................................... 25
Lastig te definiëren ‘probleemgedrag’ (p271) ............................................................................................. 25
2
,Definitie externaliserend probleemgedrag (p275) ...................................................................................... 25
Een globale kijk op storend gedrag .................................................................................................................... 25
Storend probleemgedrag (p276) ........................................................................................................................ 25
Wat beschouwen lln en lk als problematisch gedrag in de klassituatie? (p276) ........................................... 25
Ontwrichtend probleemgedrag (p277) .............................................................................................................. 26
Agressie .......................................................................................................................................................... 26
Pesten (p278) ................................................................................................................................................. 26
Spijbelen en drop-out (p279) ......................................................................................................................... 26
Externaliserend probleemgedrag in Vlaanderen (p282) .............................................................................. 26
Externaliserend probleemgedrag … bij welke jongeren? (p287) .................................................................. 27
Sociale binding als kritische factor ..................................................................................................................... 27
Externaliserend probleemgedrag – preventie (p291) .................................................................................. 27
Beleidsvisie ......................................................................................................................................................... 27
Evidencebased aanpakken (p292) ...................................................................................................................... 27
Waarom werkt een aanpak? .......................................................................................................................... 27
Aanpakken gebaseerd op professionele ontwikkeling van leerkrachten (p294) ........................................... 28
Preventiestrategieën met de nadruk op het schoolniveau (p297) ................................................................ 28
Preventiestrategieën met de nadruk op het klasniveau (p302) .................................................................... 29
Externaliserend probleemgedrad – curatie (p304) ...................................................................................... 29
Curatie bij externaliserend storend probleemgedrag (p304)............................................................................. 29
Curatie bij externaliserend ontwrichtend probleemgedrag (p307) ................................................................... 29
In de kijker: pesten (p311)......................................................................................................................... 29
Cijfergegevens over pesten ................................................................................................................................ 29
Wie zijn pestactoren? (p313) ............................................................................................................................. 30
Voorbeeld van een antipestaanpak: het KIVA-programma (p315) .................................................................... 30
Kenmerken van succesvolle antipestprogramma’s (p317) ................................................................................. 30
In de kijker: spijbelen en vroegtijdig schoolverlaten (p322)......................................................................... 31
Spijbelen en vroegtijdig schoolverlaten – een omschrijving (p323) .................................................................. 31
Vroegtijdig schoolverlaten – drop-out – niet-gekwalificeerde uitstroom (p324) .......................................... 31
Spijbelen in vlaanderen – de cijfers (p325) ........................................................................................................ 31
Spijbelen: wie zijn de actoren? (p328) ............................................................................................................... 31
Risicofactoren – risicojongeren voor spijbelen (p333) ....................................................................................... 31
risicofactoren ................................................................................................................................................. 31
Preventie en interventie (p340) ..................................................................................................................... 32
Preventiemaatregelen van de vlaamse overheid (p341) ................................................................................... 32
Preventiemaatregelen op het schoolniveau (p345) ...................................................................................... 32
Preventie door de leerkracht? (p347) ............................................................................................................ 32
Kenmerken van succesvolle programma’s (p350) ......................................................................................... 33
Internaliserend probleemgedrag (p352)..................................................................................................... 33
5. DEEL 5: LEEROMGEVINGEN EN KLASMANAGEMENT (P360) ......................................... 34
Leeromgevingen (p367) ............................................................................................................................ 34
Componenten van het didactische handelen (p369) ................................................................................... 34
Onderwijsdoelen ................................................................................................................................................ 34
Leerstof (p376) ................................................................................................................................................... 34
Didactische werkvormen (p381) .................................................................................................................... 35
Media (p385) ...................................................................................................................................................... 35
3
, Negatieve effecten van media in de klas ....................................................................................................... 35
Heeft gebruikt van media wel zin in de klas? (P387) ..................................................................................... 35
AFFORDANCES van onderwijstechnologie (p392) ......................................................................................... 36
Naar effectieve cocktails bij het kiezen van media (p393)............................................................................. 36
Leermanagementsystemen: een katalysator voor een vlot klasmanagement (p395) .................................. 36
Leerlingen aan het werk met de media (p396) ............................................................................................. 36
Artificiële intelligentie (AI) (p397) .................................................................................................................. 36
Evaluatie (p400) .................................................................................................................................................. 36
Organisatie (p402) .................................................................................................................................... 36
De eerste schooldag (p402)................................................................................................................................ 36
Klasreglement en schoolreglement (p403) ........................................................................................................ 37
Regels of onderwijsdoelen? (p406) .................................................................................................................... 37
Tijdgebruik: time-to-ask (407) ............................................................................................................................ 37
Klasschikking en schoolinrichtin (p412) ......................................................................................................... 37
Actiezone (p413) ............................................................................................................................................ 37
Hoe ervaren leerlingen de sociale ruimte? (p417) ........................................................................................ 38
Kiezen voor klasmeubilair (p418)................................................................................................................... 38
Leerlingen kiezen hun plaats of de leerkracht duidt aan? (p419) ................................................................. 38
De kwaliteit van de fysieke leeromgeving (p420) .......................................................................................... 38
Ontwerpen van een school als leeromgeving (422) ...................................................................................... 38
Context (p424).......................................................................................................................................... 39
Leerkracht en leerling: kenmerken en begeleiding (p425) ........................................................................... 39
6. DEEL 6: CONTEXT: OUDERS EN KLASMANAGEMENT (P428) .......................................... 40
Ouderbetrokkenheid versus ouderparticipatie (p436) ................................................................................ 40
Niveaus in betrokkenheid van ouders (p438) ............................................................................................. 40
Participatiepiramides.......................................................................................................................................... 40
Het model van hoover-dempsey en sandler .................................................................................................. 40
Model van godderis (p439) ............................................................................................................................ 40
Types ouderparticipatie: het model van epstein (p444) .................................................................................... 40
Het CPS-model en het partnerschapsmodel (p446) .......................................................................................... 41
Verwachtingen, aspiraties en percepties (p449) ......................................................................................... 41
Heeft ouderbetrokkenheid een invloed? (p450) ......................................................................................... 41
Diversiteit in ouderschap? (p455) ...................................................................................................................... 42
Verwachtingen en aspiraties van ouders ....................................................................................................... 42
Verwachtingen en aspiraties van ouders verschillen: alweer diversiteit (p458) ........................................... 42
Kennis, verwachtingen en beliefs van leerkrachten (p463) ........................................................................... 42
Hoe staat het momenteel met de ouderbetrokkenheid? (p465) .................................................................. 42
Bevorderen van ouderbetrokkenheid (p471) .............................................................................................. 43
Een analyse van de beginsituatie (p474) ............................................................................................................ 43
Communicatie als basis van ouderbetrokkenheid (p477) .................................................................................. 43
Omgaan met ouders: een lastige competentie (480) ................................................................................... 43
Wie ondersteunt ouderbetrokkenheid op school? (P486) ........................................................................... 44
4
