Samenvatting bacteriologie

BACTERIOLOGIE 1
FBT 2C


BIOMEDISCHE LABORATORIUMTECHNOLOGIE | 2023-2024

,H1: PATHOGENICITEIT

1.1 ENKELE BEGRIPPEN

Pathologie: wetenschappelijke studie van ziekte, ziekteleer
Omvat:
 Etiologie: ontstaan (oorzaken)
 Pathogenesis: verdere ontwikkeling
Kolonisatie van de gastheer: aanwezigheid van mo op de (uitwendige) oppervlakken,
zonder dat er sprake is van ziekte (geen invasie, geen schade)
Infectie: invasie (binnendringen) en groei van pathogene mo in het lichaam van de
gastheer. Er wordt schade toegebracht aan de gastheer op één of andere manier.
Infectieuze ziekte: verslechtering van de gezondheidstoestand na infectie door schade
aan de gastheer
Pathogeniciteit: ziekteverwekkend vermogen van een kiem
Virulentie: graad van pathogeniciteit
1.2 NORMALE FLORA

= mo die voortdurend aanwezig zijn en geen ziekte veroorzaken
Een baby is steriel in utero en vanaf de passage door de vagina: kolonisatie van de huid
en slijmvliezen
Kolonisatie: Commensalisme of Mutualisme
Normaal geen schade! Doch: lokalisatie en omstandigheden kunnen een rol spelen
Relatie gastheer – normale flora
 Microbieel antagonisme : bescherming tegen pathogenen
Vb1 : Lactobacillus  <-> Gardnerella
Vb2 : E. coli <-> Salmonella
 Symbiose = als mo samenleven met de mens voor bv uitscheidingsstoffen
 Commensalisme = mens geen voordeel/nadeel mo. wel voordeel
 Mutualisme : beiden hebben een voordeel
 Parasitisme : het µorganisme heeft een voordeel ten koste van de gastheer:
schade, infectie
Transiënte flora = bacteriën die enkele dagen, weken, maanden op een bepaalde
lokalisatie aanwezig zijn (omgevingsorganismen)
Opportunistische pathogenen = in normale omstandigheden niet schadelijk. Bij verzwakte
afweer van de gastheer gaan ze zich gedragen als pathogenen
Relatie gastheer en opportunistische pathogenen
 Geen ziekte op hun normale plaats: veel commensalen ↔ infectie: verplaatsing, invasie
Voorbeelden : Escherichia coli: darm   urineblaas/tractus, Neisseria meningitidis,
Streptococcus pneumoniae
1.3 HET OPTREDEN VAN EEN ZIEKTE

Rapporteren over het optreden van een ziekte  epidemiologie (studie van: transmissie,
incidentie en frequentie van een ziekte)
Incidentie : Het gedeelte van de bevolking dat binnen een bepaalde periode de ziekte
opdoet
Prevalentie : de fractie van de bevolking die op een bepaald moment aan de ziekte lijd

,Endemisch : Constant aanwezig in de populatie
Epidemisch : op een bepaald moment doen een verhoogd aantal mensen de ziekte op
Pandemisch : verspreid op wereldschaal
1.4 SOORTEN INFECTIEUZE ZIEKTEN

Overdraagbare aandoening : direct of indirect van gastheer naar gastheer
Besmettelijke aandoening : spreidt zeer gemakkelijk van de ene persoon naar de andere
Niet – overdraagbare aandoening : veroorzaakt door mo die normaal groeien buiten de
mens en niet overgedragen worden van de ene persoon naar de andere
1.5 BETROKKENHEID VAN DE GASTHEER

Lokale infectie: bv abces
Systemische infectie: via bloed of lymfe
Bacteriëmie: aanwezigheid van bacteriën in het bloed
Sepsis/septikemie: bacteriën vermenigvuldigen zich in het bloed
Primaire infectie: eerste infectie van de gastheer
Secundaire infectie
1.6 VERSPREIDING VAN EEN ZIEKTE


RESERVOIRS VAN INFECTIE
= Persoon, dier of object die de geschikte omstandigheden levert aan het µorg om te
overleven en te delen
1. Humane reservoirs: zieken en dragers
2. Dierlijke reservoirs: zoönose (ziekte overdracht van dier naar mens)
Rabies  honden
Ziekte van Lyme  teken
Salmonellose  kippen
3. Niet levende reservoirs: water (vb : Vibrio cholerae) of aarde (vb : schimmels,
eitjes van wormen, Clostridium endosporen)


PORTES DE SORTIE
= Uitgangen waarlangs een mo de gastheer kan verlaten
 Luchtwegen (neus, mond)
 Gastro intestinale tractus (speeksel, faeces)
 Uro-genitale tractus (secreties via penis, vagina en urine)
 Huid
 bloed

PORTES D’ENTRÉE
= De specifieke ingang waarlangs een pathogeen toegang verkrijgt tot het lichaam
 Mucosa:
o Luchtwegen: inhaleren van kiemen
o Gastro-intestinaal: inslikken van kiemen
o Uro-genitaal: seksueel contact

,  Huid: zeer groot opp, zweet klieren en haarfollikels
 Parenterale weg: injectie, operatie, wonde, uitdroging huid (splijting), beet

OVERDRACHT VAN EEN ZIEKT
 Contact overdracht
o Direct (aanraking, kus, seks, handen)
o Indirect (thermometer, laken, handschoen, deurklink, klavier)
 Druppeloverdracht : hoesten, niezen, lachen, praten (tot op 1,5m)
o Mycobacterium, Pseudomonas, Streptococcus pneumoniae, Haemophilus
influenzae, Burkholderia (muco), MRSA, griepvirus
o Indirecte verspreiding door druppel: druppels met infectieus agens geland
op een tafel, deurknop etc.
 Vehikel overdracht door een medium zoals water, lucht, voedsel
 Faeco-orale overdracht
o Handen niet wassen na toilet  Hand geven aan volgende persoon 
Vervolgens met hand mond aanraken
o Maaltijd bereiden  Consumptie maaltijd
 Vectoren
Hoe de ketting van infectie breken?
 Hand hygiëne
 Handen wassen
 Handen ontsmetten
 Draag handschoenen indien je manipulaties uitvoert op lichaamsvochten
 mondmasker dragen om druppeloverdracht te verhinderen
1.7 NOSOCOMIALE INFECTIES

Ziekenhuisinfecties : 5 tot 10 %
Wegens veelvuldig gebruik van antibiotica
Selectie van resistente kiemen
 Zieke mensen, verzwakt
 Invasieve ingrepen
 Andere ingrepen: sondes
Bv. Pseudomonas aeruginosa
1.8 MICROBIËLE MECHANISMEN VAN PATHOGENICITEIT


HET BINNENDRINGEN VAN EEN MO IN HET LICHAAM : BEÏNVLOEDENDE
FACTOREN EN MECHANISMEN
1. Invloed van de porte d’entrée
 Vb.1 Salmonella :
o inslikken  ziekte (~ dosis)
o op de huid  geen ziekte
 De mond is hier een geschikte porte d’entrée om ziekte te
veroorzaken en de huid niet.