Samenvatting Werkcolleges - Formeel strafrecht - Maja De Cort (B001635A)

FORMEEL STRAFRECHT –
WERKCOLLEGES
WERKCOLLEGE 1
INLEIDING
ALGEMENE DOELSTELLINGEN VAN DE WERKCOLLEGES
 Inoefenen van de leerstof uit de hoorcolleges
 Theorie van Formeel Strafrecht toetsen aan praktijk
 Strafdossier opbouwen (aanvang – verloop – afsluiting)
 Dit alles a.d.h.v. oefeningen gebaseerd op praktijkvoorbeelden

QUOTERING
 Verplichte aanwezigheid + paper + openboektest
 Na WC 1 & 2: paper (3 punten)
o Werkstuk van max. 3 blz.
o Analyse van concrete casus
o Steeds vermelding van relevante wetsartikelen!
o In te dienen tegen WC 3
 Na WC 3: openboektest woensdag 7 mei van 17u30 - 20u30, Campus Ufo, Aud. Leon De Meyer (2 punten)

PLANNING
 Werkcollege 1: Aanvang strafprocedure
o Partijen in het strafproces
o Vorderingen (+ verjaring!)
 Strafvordering
 Burgerlijke vordering
o Start OO
o Start GO
 Werkcollege 2: verloop onderzoek
o Verloop OO
 Heterdaad
 Mini-instructie
 BOM
 Rechten van partijen in OO
o Verloop GO
 Daden van onderzoek
 Verhouding OR-OM
 Rechten van partijen in GO
 Werkcollege 3: afsluiting onderzoek
o Afsluiting OO
o Voorlopige hechtenis
o Afsluiting GO: regeling rechtspleging
o Vonnisfase

,WETBOEK VAN STRAFVORDERING




PARTIJEN IN HET STRAFPROCES
SLACHTOFFER
 Slachtoffer zonder juridische connotatie – Art. 3bis VTSv.
o Wanneer je niet doet  geen aangifte
o Vb. onaangegeven zedenmisdrijven)
 Benadeelde persoon - Art. 5bis VTSv.
o Via verklaring bij politie of parket (cf. steeds laatste vraag bij verhoor)
o Recht op informatie over verdere verloop van de zaak, ook bij voorlopige hechtenis
o Niet voldoende indien men schadevergoeding wil!
 Burgerlijke partij
o Indien strafvordering al ingesteld: zich voegen bij de zaak als burgerlijke partij
o Indien strafvordering nog niet ingesteld:
 Dader rechtstreeks dagvaarden voor overtreding / wanbedrijf
 Kan NIET voor zware dingen (misdaad)
 Burgerlijke partijstelling bij de onderzoeksrechter voor wanbedrijf / misdaad
 Onderzoeksrechter start dan (gerechtelijk) onderzoek
o Meer rechten in onderzoek
o Noodzakelijk indien men schadevergoeding wil!
o = volwaardige partij in strafproces

Intermezzo: Hoe kan je weten of een misdrijf een misdaad, wanbedrijf of overtreding is?
 Misdaad  opsluiting
 Wanbedrijf  gevangenisstraf
 Overtreding  gevangenisstraf tot 7dagen, geldboete

,TIP: stellingen altijd goed lezen – alles moet kloppen (soms klopt het eerste deel, maar het tweede niet)!
OEFENING 1: STATUUT SLACHTOFFER
Stijn heeft ruzie met zijn partner Lia. Na wat wederzijds geroep en getier, loopt Stijn naar buiten en smijt de
gloednieuwe iPhone 15 (1800 euro!) van Lia aan diggelen, alsook hun relatie.

Lia wil haar 1800 euro vergoed zien. Wat kan zij doen, in de hypothese dat Stijn weigert de schade te vergoeden?
(Art. 559 Sw. – GB 10-20 euro  overtreding)

De juiste stelling is:
1) Het volstaat dat Lia bij politie of parket klacht indient en zich benadeelde persoon verklaart.
o Fout – een klacht is niet voldoende voor een schadevergoeding
2) Indien het OM de zaak seponeert, kan Lia Stijn rechtstreeks dagvaarden voor de correctionele rechtbank.
o Fout – verkeerde rechtbank: het is overtreding DUS politionele rechtbank
3) Lia kan klacht met BPS neerleggen bij de OR zodat de strafvordering en de burgerlijke vordering worden
ingesteld.
o Fout – voor een overtreding kan je niet naar de onderzoeksrechter
4) Indien het OM Stijn rechtstreeks dagvaardt, kan Lia zich via eenvoudige verklaring burgerlijke partij stellen
tijdens de zitting voor de politierechtbank.
o Juist
5) Lia kan haar burgerlijke vordering niet aanhangig maken bij de vrederechter o.g.v. art. 1382 BW., want “ le
criminel tient le civil en état”.
o Fout – ze kan de burgerlijke vordering wel aanhangig maken bij de vrederechter
o Als je je burgerlijke partij stelt zal dat altijd op basis van artikel 1382 BW zijn
o “Le criminel tient le civil en état”  Als er zowel een strafrechtelijke als burgerlijke procedure is, dan
moet de burgerlijke rechter wachten totdat de strafrechter uitspraak gedaan heeft

OEFING 2: STATUUT SLACHTOFFER
Tina komt thuis na een avondje dansen en ziet dat twee vensters van haar woning zijn ingegooid. Ze verwittigt
meteen de politie. De voorwerpen waarmee de feiten werden gepleegd, worden gemakkelijk gevonden en bevatten
vingerafdrukken van de dader. Uit de identificatie blijkt dat die persoon reeds geruime tijd gekend is bij het gerecht.
(Art. 534ter Sw. – Gevangenisstraf 1m-6m en/of Geldboete 26-200euro  wanbedrijf )

Wat zou u Tina aanraden indien zij betrokken wil worden in de procedure en haar schade vergoed wil krijgen?
Denk aan de mogelijke scenario’s die zich kunnen voordoen (sepot/vervolging/buitengerechtelijke afhandeling).
Beoordeel volgende stellingen (juist of fout):
1) Indien het OM de zaak buitengerechtelijk wil afhandelen, moet (het niet-betwiste gedeelte van) Tina’s
schade vergoed zijn.
o Juist – een grondvoorwaarde voor BiS is de vergoeding van de schade aan het slachtoffer  anders
kan de gunst BiS niet gebeuren
o Buitengerechtelijke afhandeling: bemiddeling in strafzaken (BiS)  voorwaarden naleven = verval
strafvordering
2) Indien Tina van oordeel is dat het OO van het parket niet snel genoeg vordert, kan zij klacht met BPS
neerleggen voor de OR zodat een GO wordt opgestart.
o Juist – het is een wanbedrijf dus klacht met BPS is mogelijk
3) Indien het parket de verdachte rechtstreeks dagvaardt, kan Tina zich voegen bij de procedure voor het
vonnisgerecht. Zij kan dit doen via eenvoudige verklaring ter terechtzitting.
o Juist – het is ook mogelijk om je burgerlijke partij te stellen voor het vonnisgerecht via een
eenvoudige verklaring ter terechtzitting
4) Indien het parket een GO vordert, kan Tina zich voegen bij de procedure door zich bij de OR kenbaar te
maken als BP.
o Juist – het is logische dat je je BP stelt bij de instantie die bezig is met het onderzoek

, 5) Indien het parket de zaak seponeert, kan Tina de dader rechtstreeks dagvaarden voor de correctionele
rechtbank of klacht met BPS neerleggen bij de OR.
o Juist

 = alle mogelijkheden van hoe iemand zich als burgerlijke partij kan stellen

VERDACHTE
 Verdachte (generieke term of binnen een opsporingsonderzoek)
 Inverdenkinggestelde (binnen een gerechtelijk onderzoek)
o Vroeger: formeel inverdenkinggestelde = kennisgeving aan verdachte dat er tegen hem ernstige
aanwijzingen van schuld bestaan
o Uitgebreid naar “verdachte tegen wie GO loopt”  extra rechten!
 Beklaagde (politionele rechtbank of correctioneel rechtbank) of beschuldigde (Hof van Assisen)
o Fase van het gerecht  vonnisfase

! Belangrijk om de termen te kennen – indien je een tekst krijgt op examen, kan je aan de hand van de termen weten
over welk soort onderzoek het gaat
BURGERLIJK AANSPRAKELIJKE PARTIJ
 Diegene die financieel moeten opdraaien voor de dader
 Bv. minderjarigen in verkeerszaken  ouders = burgerlijk aansprakelijk

TUSSENKOMENDE PARTIJ
 ≠ slachtoffer door misdrijf zelf, maar ondervindt wel nadeel
 Bv. verzekeraar
o Komen tussen in procedure – willen verantwoordelijkheid bij andere partij leggen zodat zij niet
moeten opdraaien voor de kosten

OPENBAAR MINISTERIE
 = partij in het strafproces  vervolgende partij
 = parket  parketmagistraten
 ! onderzoeksrechter behoort NIET tot het OM
o Is geen partij
 + moet onpartijdig zijn en doen blijken
o Hij is een rechter  hangt af van de rechtbank van eerste aanleg
 Voorbeeld onderzoeksrechter - vermoeden van partijdigheid: Rieder, nog niet zo heel lang de advocaat van
Piqueur, kreeg in december inzage in het 40.000 bladzijden dikke dossier. Hij bleef hangen bij een door
Serlippens gevraagd rechtshulpverzoek aan Nederland. In 2018 schreef ze dat ze 'de gegevens van resultaten
uit Zwitserland verder à charge en à decharge wil onderzoeken' en dus bij hoogdringendheid bepaalde
onderzoeks- daden wil vragen. ‘Om de ware toedracht van de gepleegde feiten door voormelde -
inverdenkinggestelden verder en duidelijker in beeld te brengen ...'
o Onderzoeksrechter richt verzoek aan ander land – vraagt om bepaalde onderzoeksdaden te stellen –
schreef volgende tekst - “gepleegde feiten”
o “gepleegde feiten” doen blijken dat de onderzoeksrechter van mening is dat de feiten gepleegd zijn
 Voorbeeld onderzoeksrechter - vermoeden van partijdigheid: onderzoeksrechter liket tweets over de zaak
omtrent haat naar Dries Van Langenhove

,DE STRAFVORDERING
DEFINITIE
 Strafvordering = vordering tot toepassing van de strafwet (soms heel letterlijk, bv. politierechtbank),
uitgeoefend door het Openbaar Ministerie (Federaal PdK, PG, PdK, substituten en parketjuristen in
politierechtbank)
o Vordering tot toepassing van strafwet = vragen om straf op te leggen
o Enkel het parket / OM mag straf vorderen
o Art. 1 VTSv.
 Burgerlijke vordering = vordering tot herstel van de (materiële en/of morele) schade, uitgeoefend door (de
nabestaanden van) het slachtoffer
o Vordering herstel schade = schadevergoeding
o Art. 3 VTSv.

HOE WORDT STRAFVORDERING INGESTELD?
= Hoe wordt een zaak tot bij een rechter (= onderzoeksrechter of vonnisrechter) gebracht?
 Vordering gerechtelijk onderzoek door OM
 Klacht met burgerlijke partijstelling voor onderzoeksrechter
 Rechtstreekse dagvaarding door OM of door slachtoffer
o Rechtstreeks ≠ snel
 Oproeping bij proces-verbaal door OM (Art. 216quater Sv.)
o Gebeurd sneller dan de drie vorige mogelijkheden
 Bevel tot onmiddellijke verschijning door OM (Art. 216quinquies Sv.)  sinds 2024: “snelrechtprocedure”
 ! SO kan strafvordering instellen, maar niet uitoefenen  Uitoefening kan enkel door OM

HOE VERVALT DE STRAFVORDERING
 Opheffing strafwet (! uitzondering: Vb. tijdelijke snelheidsbeperkingen)
 Amnestie
 Dood verdachte (RP: niet automatisch)
 Rechterlijk gewijsde (non bis in idem)
 Afstand van klacht bij klachtmisdrijven (vóór elke vervolgingsdaad, bv. laster/eerroof)
 Buitengerechtelijke afhandeling (volbrachte VSBG/BIS, bv. verkeersboete)
 Nieuw: manifeste overschrijding redelijke termijn (Art. 21ter VTSv.)
o = als de autoriteit te lang doet over het onderzoek en ze de redelijke termijn manifest overschrijden
o Vroeger: schuldigverklaring zonder straf mogelijk
 Verjaring
o = deadline van de overheid om het onderzoek af te ronden en te vervolgen

VERJARING STRAFVORDERING (Art. 21-29 VTSv.)
 Nieuwe regels (wet 9 april 2024 – publicatie 18 april 2024 – inwerkingtreding 28 april 2024) onmiddellijk van
toepassing op lopende zaken die nog niet verjaard zijn
o Onderlijnde datum (28 april 2024) kennen  vanaf dan was de wet van toepassing op lopende zaken
o Om te weten of de nieuwe wet van toepassing is op de lopende zaak
 Dies a quo
o = dag waarop een handeling plaatsvindt die een termijn doet lopen
o Is in de termijn begrepen
 Dies ad quem
o Niet in de termijn begrepen
o Laatste dag  dan treedt verjaring in
 Berekening: altijd van de zoveelste tot de dag vóór de zoveelste

, o In jaren
o Niet tot zoveelste dag  anders reken je een dag te veel
o Vb. je rugzak wordt gestolen op 5 maart 2025 – overtreding: 10 jaar verjaringstermijn – dus zaak
verjaart op 4 maart 2035
 Pas op:
o Gevolgmisdrijven:
 Gevolgmisdrijf = misdrijf dat plaatsvindt op dag X maar het gevolg pas optreedt op dag Y
 Verjaringstermijn: vanaf de dag dat het gevolg intreedt
 Vb. opzettelijke slagen en verwondingen met dood tot gevolg
o Voortdurende misdrijven:
 Vanaf einde delictuele toestand  moment dat het bekend wordt
 Vb. wapenbezit - je hebt al 15 jaar een wapen in je kast – wapenbezit verjaart na 10 jaar –
eigenlijk is misdrijf zolang je het wapen hebt, bezig
o Eendaadse samenloop:
 Verjaringstermijn eigen aan ieder misdrijf (codificatie in Art. 21 4de lid VTSv.)
o Collectieve/voortgezette misdrijven:
 Vanaf laatste bewezen feit
 Vb. reeks winkeldiefstallen (codificatie in Art. 21 laatste lid VTSv.)

VERJARING STRAFVORDERING (OUDE REGELING)
 Onverjaarbare misdaden:
o Art. 136bis/ter/quater Sw.: genocide, misdaden tg mensheid en oorlogsmisdaden
o Ernstige zedenmisdrijven t.a.v. minderjarigen
 20 jaar:
o Misdaden waar levenslange opsluiting op staat  Vb. moord
o Bepaalde misdaden tegen minderjarige  Vb. doodslag
 15 jaar:
o Bepaalde misdaden tegen meerderjarige: bv. doodslag, aantasting seksuele integriteit/verkrachting
met dood tot gevolg
 10 jaar:
o Alle andere misdaden
 5 jaar:
o Wanbedrijven
o Gecorrectionaliseerde misdaden (! behalve > 20j opsl)
 1 jaar: gecontraventionaliseerd wanbedrijf
 6 maanden: andere overtredingen
 (verkeers‘overtredingen’: meestal 2 jaren, voor de zwaardere 3 jaren)
 + stuiting en schorsing
VERJARING STRAFVORDERING: STUITING
Art. 22-23 VTSv.

 Stuiting = “reset” (DUS dubbel gebruik van termijnen mogelijk)  opgeheven
 Art. 23 NIEUW SYSTEEM: verjaringstermijn loopt niet meer vanaf aanhangingmaking zaak bij vonnisgerecht
 D.w.z. dat binnen de verjaringstermijn de zaak aanhangig moet worden gemaakt bij de strafrechter
 Samen te lezen met de nieuwe regeling omtrent de redelijke termijn (Art. 21ter VTSv.): bij zeer zwaarwichtige
miskenning van de redelijke termijn  verval van de strafvordering

VERJARING STRAFVORDERING: SCHORSING
Nieuw Art. 24 VTSv.

 Schorsing = “pauze” (verjaringstermijn stopt even met lopen)  ingeperkt
 Kan in twee gevallen:
1. Wanneer door de wet bepaald
OF
2. wanneer wettelijk beletsel voor instelling* van de strafvordering