Samenvatting Belgische binnenlandse politiek

BELGISCHE BINNENLANDSE
POLITIEK

24 november 1991: zwarte zondag electorale doorbraak van het Vlaams blok
(vanaf dan duidelijk kloof tussen burger en politiek)


Hoofd Vlaamse regering: Matthias Diependaele (NVA)
Hoofd federale regering: Bart De Wever (NVA)



HF. 1 DE VOLKSUNIE EN ERFGENAMEN


DE AANLOOP TOT DE OPRICHTING VAN DE VOLKSUNIE

Aanwezigheid taalstrijd tussen Vlaanderen en Wallonië
- Verkiezingen 1936: extreme politieke partijen scoren goed
 Frontpartij en Vlaams Nationaal Verbond (VNV)

- WOII: partijen komen in collaboratie terecht
 Zware klap voor Vlaamse Beweging en politiek Vlaams-nationalisme
 Franstalige bourgeoisie maakte hier gebruik van om hen in slecht
daglicht te plaatsen


Heropflakkering Vlaams bewustzijn (na WOII)
- Dynamitering IJzertoren (Diksmuide)
o Opschrift: AVVVVK (Alles voor Vlaanderen, Vlaanderen voor Christus)
o Symbool voor Vlamingen / vredesmonument

- Talentelling 1947
o Taalgrensgemeenten konden van taalstatuut veranderen
 Een Waals instituut kon een Vlaams instituut worden
o Er zou gefraudeerd zijn in de talentelling, vooral in nadeel voor
Vlaamse gemeenten

- Anti-Vlaams karakter repressie
o Zware actie tegen collaborateurs
o Vlamingen voelden hun de pineut van die repressie  Fransen
werden minder hard aangepakt

- Aantal Vlaamse verworvenheden waren teruggeschroefd


Oprichting nieuwe Vlaams-nationale partij

 Vó ór VNV was de katholieke partij CVP erg sterk

, o MAAR: opkomst VNV (Vlaams Nationaal Verbond) ten koste vh
electoraat vd katholieke partij
 Velen van VNV waren voorstanders van nieuwe Vlaams nationale politieke
partij
 Christendemocratische partijen waren tegenstanders (CVP)
 VNV stelden samenwerking voor met Christendemocratische partijen
 Streefde naar recuperatie oud-VNV-kiezers


- 1949: oprichting Volksunie
o Kort bestaan

- 1949: °parlementsverkiezingen
o Kort bestaan van de Vlaamse concentratie
o Anti repressie partij

- 1954: °parlementsverkiezingen
o Oprichting Christelijke Vlaamse Volksunie
o Slecht resultaat
o Beslissing oprichting volwaardige partij



Volksunie onopgemerkt tot 1958:
De partij vd zwarten verwezen naar de collaborateurs
De partij vd scheurmakers door de katholieken  katholiek blok werd verzwakt
door de VU


Waarom scoorde de Volksunie in 1954 niet zo goed?
 Slecht politiek klimaat want: 1954-1958: schoolstrijd
 Levensbeschouwelijke politieke strijd, terwijl VNV een communautaire
politieke partij is


EV: Hoe verklaar je dat de Volksunie dan niet zo goed scoorde?
VAN HET ONTSTAAN TOT DE EERSTE POLITIEKE DOORBRAAK 1954-1961


1954: °Volksunie
 2 belangrijke eisen: federalisme & amnestie (= gekoppeld aan
gebeurtenissen tijdens WOII)


Gunstige voedingsbodem (voor ° nieuwe Vlaams Nationale partij)
- Koningskwestie

, o Vlamingen vonden dat ze zich hebben laten doen bij Koningskwestie,
aangezien meerderheid stemmen besloten had dat Leopold III mocht
blijven en hij uiteindelijk toch weggestuurd is
- Gebrekkige toepassing taalwetten
- Gevoel dat er vanuit Christendemocratische hoek te weinig werd gedaan
aan repressie
- Fraude in publicatie resultaten talentelling 1947


1958: Volksunie werd opgemerkt
- Enige voorzitter: Frans Van der Elst
- Einde schoolstrijd door schoolpact: levensbeschouwelijke zaken mogen
Belgische politiek niet meer domineren

- DUS: communautaire, levensbeschouwelijke en sociaaleconomische
aangelegenheden treden meer op politieke voorplan
- GEVOLG: aangezien communautair belangrijker werd, kon de Volksunie
zijn kans grijpen
- GEVOLG: partij organisatorisch beter uitgebouwd

- CVP zag VU als bedreiging (partij van scheurmakers)


Problemen voor kleinere partijen:
- Partijfinanciering
- Partijprogramma
- Partijstructuur
- Kiesdrempel van 5 %


1954-1958 = periode van de schoolstrijd
 Schoolstrijd is een levensbeschouwelijke tegenstelling tussen katholieken
en niet katholieken rond de thematiek van het onderwijs
Absolute meerderheid in het parlement voor de christendemocratische politieke
partij
 CVP: christelijke volkspartij (Vlaams)
 PSC: parti social Chrétien (frans)


Einde schoolstrijd adhv een schoolpact
 Schoolpact is een levensbeschouwelijke pacificatie,
o Het levensbeschouwelijke wordt minder belangrijk
o Het economische en het communautaire wordt wel belangrijker
 VU zal beter beginnen scoren en evolueert zo tot de 3 de
grootste politieke partij in Vlaanderen

,  Er waren wel tegenstellingen tussen linker en rechter vleugel, die dan
leiden tot de opsplitsing van de VU (NVA en SPIRIT)


EV: Wat was de betekenis van het school pakket voor de Volksunie? Wat was de
betekenis van het School pact voor de christen democratische partij? Wat waren
de twee belangrijkste eisen van de Volksunie in het begin?(federalisme en
amnestie)


VAN ZWEEPPARTIJ NAAR OPPOSITIEPARTIJ 1961-1970


Zweeppartij = men probeerde vanuit de Volksunie impact te hebben op andere
politieke partijen


Parlementsverkiezingen 1961
- Volksunie als grote overwinnaar
o Volksunie probeerde impact te hebben op andere politieke partijen
- CVP zwaar verlies
- Doorbraak vooral in steden
- Regering Lefèvre-Spaak komt tot stand
o Focus op:
 Sociaaleconomische problematiek
 Communautaire problematiek (bv. vastleggen v/d taalgrens)
 Levensbeschouwelijke is niet meer de topprioriteit
- VU geen rechtstreekse invloed op besluitvorming
o Maar wel onrechtstreeks als ‘zweeppartij’ voor CVP (dus groeit wel
als partij)


Partijcongres Mechelen 1963
- Koerswijziging naar levensbeschouwelijk pluralisme doet wantrouwen
ontstaan
Interne spanningen
- Rechter- en linkervleugel binnen de VU
- OPSPLITSING: links  socialistische partij, rechts  NVA
- BELANGRIJK: deze opsplitsing/spanningen moet binnenkamers blijven
 er kunnen compromissen gesloten worden tussen die vleugels om dit op
te lossen


Parlementsverkiezingen 1965
- Groot succes vr de VU
- Unitaire liberale partij doet het goed
- Gunstig politiek klimaat: communautaire nog steeds gunstig aanwezig