1.Historiek politiehervorming
7 dec 1998: wet betreffende organisatie van Geïntegreerde Politie goedgekeurd (WGP) =>
belangrijke hervorming veiligheidsbeleid => resultaat Octopusakkoord tussen 8 belangrijkste
politieke partijen
Voor hervorming = 3 korpsen:
- gemeentepolitie = bevoegd op grondgebied gemeente (vooral basispolitiezorg)
- rijkswacht = bevoegd voor heel België (gehele politiezorg)
- gerechtelijke politie = gerechtelijke taken voor de parketten
Opereerden naast elkaar, vaak onderling concurrentie (guerre des flics) => naar aanleiding
van Bende van Nijvel, Heizeldrama,... = parlementaire onderzoekscommissies toonden
disfuncties aan bij samenwerking en organisatie politiediensten
Pinksterplan 1990 = verandering, maar drie diensten bleven. Rijkswacht gedemilitariseerd,
gemeentepolitie gemoderniseerd. Interpolitiezones = samenwerking tussen rijkswacht en
gemeentepolitie verbeteren.
Augustus 1996 = Dutroux = onderzoekscommissie = reorganisatie politielandschap = één
enkele structuur, op twee niveaus (federaal en lokaal)
2. Een geïntegreerde politie op twee niveaus
2.1 Wat zijn de kenmerken van de Geïntegreerde Politie?
2.1.1 Lokale Politie en Federale Politie
Twee autonome niveaus Geïntegreerde Politie = lokaal en federaal. Geen eenheidspolitie,
werken beide autonoom en hangen af van afzonderlijke overheden. (lokaal = lokale
overheden, federaal = federale overheid)
Lokale politie = basispolitiezorg = alle opdrachten van bestuurlijke en gerechtelijke politie
nodig voor beheren lokale gebeurtenissen en fenomenen op grondgebied zone
(eengemeentepolitiezones en meergemeentepolitiezones)
- 182 politiezones
- vervult opdrachten onder gezag en verantwoordelijkheid bestuurlijke (burgemeester)
en gerechtelijke politieoverheden (procureur des konings)
Federale politie = gespecialiseerde politiezorg (gespecialiseerde en supralokale opdrachten
van bestuurlijke en gerechtelijke politie)
verleent steun aan lokale politie. Ganse grondgebied van het land. Respecteert principes
van specialiteit en subsidiariteit. Onder gezag en verantwoordelijkheid van bestuurlijke
(minister Binnenlandse Zaken) en gerechtelijke politieoverheden (minister Justitie)
2.1.2 Geïntegreerde politiezorg
Lokale en Federale politie = samen geïntegreerde politiezorg, waarborgen de overheden en
burgers een minimale gelijkwaardige dienstverlening op grondgebied België.
Wet op de geïntegreerde politie regelt de functionele banden tussen deze twee niveaus
(moeten beide onderling communiceren via bepaalde kanalen, elkaar steun en bijstand
verlenen,...)
,Minister Binnenlandse Zaken en minister Justitie = eindverantwoordelijkheid:
- coördineren algemeen politiebeleid
- coördinatie en beheer Federale en Lokale politie
- waarborgen geïntegreerde politiezorg
=> om de vier jaar nationaal veiligheidsplan opstellen => globale en geïntegreerde aanpak
van veiligheid waarborgen en samenhang optreden politiediensten
2.1.3 Gemeenschappelijke elementen van de Geïntegreerde Politie
gemeenschappelijke kenmerken lokale en federale politie:
- gemeenschappelijk personeelsstatuut voor alle politieambtenaren
- gemeenschappelijk syndicaal statuut
- gemeenschappelijk tuchtstatuut
- rekrutering, selectie en basisopleiding zijn gemeenschappelijk
- informaticanetwerk en telecommunicatiesysteem zijn gemeenschappelijk
- gemeenschappelijk logo voor onderscheid oude politieorganisatie (hand en vlam in
cirkel). enkel streepje onder logo in andere kleur (lichtblauw lokaal, oker federaal)
3.Lokale politie
3.1 Onderverdeeld in 182 politiezones
georganiseerd per politiezone = territoriale zone (één of meer gemeenten). Fusie van
vroegere korpsen gemeentepolitie en brigades rijkswacht.
Wordt geleid door een korpschef, verantwoordelijk voor uitvoering politiebeleid en zonale
veiligheidsplan en dagelijkse leiding. Onder gezag burgemeester of politiecollege van
burgemeesters.
Elke zone = geïdentificeerd door cijfercode 4 cijfers
3.2 Verschil tussen eengemeente- en meergemeentezones
3.2.1 Eengemeentezone
grenzen politiezone komen overeen met grondgebied gemeente. Gemeenteraad en college
bevoegd voor organisatie en beheer Lokale Politie. Geen rechtspersoonlijkheid (valt onder
RP gemeente) juridisch gezien vallen gemeente en politiezone samen. Politiekorps staat
onder gezag burgemeester. Moet wel een eigen begroting en eigen rekening maken.
3.2.2 Meergemeentezone
eigen RP, staat als bestuur los van de gemeenten uit de politiezone. Politieraad en
politiecollege zijn beslissingsorganen. Bevoegdheden over organisatie en beheer worden
uitgeoefend door politieraad en politiecollege. Onder gezag van politiecollege.
Functionele en organieke bevoegdheden
functionele bevoegdheden burgemeester: uitoefening van de politiezorg in haar normatieve
en uitvoerende dimensie (verordenen, vergunnen, verbieden en gebieden, desnoods met
dwang)
Functionele bevoegdheden vloeien voort uit algemene bestuurlijke politiebevoegdheid voor
gemeentelijke overheden (Gemeentewet). Elke burgemeester blijft functioneel
verantwoordelijk voor veiligheid, openbare orde en hygiëne op grondgebied gemeente.
, Organieke bevoegdheden: organisatie en beheer politiediensten. Zijn overgeheveld naar
politiecollege.
Politiestructuur wijzigt niets aan verordenende bevoegdheid gemeenteraad (blijft bevoegd
voor opstellen politieverordeningen en reglementen)
3.3 De verdeling van de politiezones
Verdeling grondgebied in politiezones op basis van:
- vereiste personeelssterkte om basispolitiezorg te verzekeren
- aanrijtijden
- maximumaantal gemeenten om doeltreffende uitoefening gezag burgemeesters te
waarborgen
- sociaaleconomische en bestuurlijke karakteristieken zone
- respecteren grenzen gerechtelijke arrondissementen
Verdeling in politiezones via KB op voordracht ministers Binnenlandse Zaken en Justitie.
Burgemeesters, gouverneur en procureurs-generaal konden ook advies geven. Bedoeling
was 200 zones, werden er 196 en na fusies 182. (38 eengemeente, 144 meergemeente)
3.4 Kenmerken politiezones
3.4.1 Kenmerken politiezone per gewest
politiezones zijn niet homogeen samengesteld, grote verschillen op vlak van
bevolkingsgrootte, grondgebied en aantal personeelsleden. Gemiddeld 3 gemeenten.
(Waals gemiddeld 3,6, want meestal kleinere gemeenten)
3.4.2 Aantal personeelsleden bij de politiezones
Nu: 37.000 Lokale Politie , gemiddeld 203 per zone. (bij start lokale politie 27.000)
3.4.3 Typologie van de politiezone op basis van verstedelijkingsgraad
Functionele aspecten (uitrustingsniveau, centrumfunctie) en morfologische aspecten
(bevolkingsdichtheid, gebouwenconcentratie) van de verstedelijking.
Zes types gemeenten: woongemeente, landelijke gemeente, gemeente met concentratie van
economische activiteit, verstedelijkte gemeente, grote en regionale steden en kustgemeente.
Zones bestaan uit gemeenten verschillende categorieën => land ingedeeld in vijf
groepen/clusters, gekenmerkt door dalende verstedelijkingsgraad. Cluser 1 = zones vijf
grote steden. Cluster 5 = meest landelijke gemeenten.
Afhankelijk van verstedelijkingsgraad = verschillende kenmerken. Gemiddelde bevolking
politiezone en gemiddeld aantal politieambtenaren stijgt. Sterk verstedelijkte zones vaak
eengemeentezone.
3.4.4 Typologie politiezone op basis van categorieën van mandaten
elke politiezone staat onder leiding van korpschef = mandaatfunctie (tijdelijke aanstelling) 5
jaar en hernieuwbaar. 5 categorieën op basis personeelsbezetting. Categorie 1 = minder
dan 75, categorie 5: ten minste 600.
3.5 Fusies en defusies politiezones
Federale overheid wil geen schaalcorrecties opleggen, maar stimuleert wel fusies van kleine
politiezones. Wet geïntegreerde politie is hiervoor aangepast. Gemeente- of politieraden van
betrokken politiezones kunnen gezamenlijk een aanvraag tot vrijwillige samensmelting van
hun politiezones indienen bij ministers Binnenlandse Zaken en Justitie. (geen deadline)
7 dec 1998: wet betreffende organisatie van Geïntegreerde Politie goedgekeurd (WGP) =>
belangrijke hervorming veiligheidsbeleid => resultaat Octopusakkoord tussen 8 belangrijkste
politieke partijen
Voor hervorming = 3 korpsen:
- gemeentepolitie = bevoegd op grondgebied gemeente (vooral basispolitiezorg)
- rijkswacht = bevoegd voor heel België (gehele politiezorg)
- gerechtelijke politie = gerechtelijke taken voor de parketten
Opereerden naast elkaar, vaak onderling concurrentie (guerre des flics) => naar aanleiding
van Bende van Nijvel, Heizeldrama,... = parlementaire onderzoekscommissies toonden
disfuncties aan bij samenwerking en organisatie politiediensten
Pinksterplan 1990 = verandering, maar drie diensten bleven. Rijkswacht gedemilitariseerd,
gemeentepolitie gemoderniseerd. Interpolitiezones = samenwerking tussen rijkswacht en
gemeentepolitie verbeteren.
Augustus 1996 = Dutroux = onderzoekscommissie = reorganisatie politielandschap = één
enkele structuur, op twee niveaus (federaal en lokaal)
2. Een geïntegreerde politie op twee niveaus
2.1 Wat zijn de kenmerken van de Geïntegreerde Politie?
2.1.1 Lokale Politie en Federale Politie
Twee autonome niveaus Geïntegreerde Politie = lokaal en federaal. Geen eenheidspolitie,
werken beide autonoom en hangen af van afzonderlijke overheden. (lokaal = lokale
overheden, federaal = federale overheid)
Lokale politie = basispolitiezorg = alle opdrachten van bestuurlijke en gerechtelijke politie
nodig voor beheren lokale gebeurtenissen en fenomenen op grondgebied zone
(eengemeentepolitiezones en meergemeentepolitiezones)
- 182 politiezones
- vervult opdrachten onder gezag en verantwoordelijkheid bestuurlijke (burgemeester)
en gerechtelijke politieoverheden (procureur des konings)
Federale politie = gespecialiseerde politiezorg (gespecialiseerde en supralokale opdrachten
van bestuurlijke en gerechtelijke politie)
verleent steun aan lokale politie. Ganse grondgebied van het land. Respecteert principes
van specialiteit en subsidiariteit. Onder gezag en verantwoordelijkheid van bestuurlijke
(minister Binnenlandse Zaken) en gerechtelijke politieoverheden (minister Justitie)
2.1.2 Geïntegreerde politiezorg
Lokale en Federale politie = samen geïntegreerde politiezorg, waarborgen de overheden en
burgers een minimale gelijkwaardige dienstverlening op grondgebied België.
Wet op de geïntegreerde politie regelt de functionele banden tussen deze twee niveaus
(moeten beide onderling communiceren via bepaalde kanalen, elkaar steun en bijstand
verlenen,...)
,Minister Binnenlandse Zaken en minister Justitie = eindverantwoordelijkheid:
- coördineren algemeen politiebeleid
- coördinatie en beheer Federale en Lokale politie
- waarborgen geïntegreerde politiezorg
=> om de vier jaar nationaal veiligheidsplan opstellen => globale en geïntegreerde aanpak
van veiligheid waarborgen en samenhang optreden politiediensten
2.1.3 Gemeenschappelijke elementen van de Geïntegreerde Politie
gemeenschappelijke kenmerken lokale en federale politie:
- gemeenschappelijk personeelsstatuut voor alle politieambtenaren
- gemeenschappelijk syndicaal statuut
- gemeenschappelijk tuchtstatuut
- rekrutering, selectie en basisopleiding zijn gemeenschappelijk
- informaticanetwerk en telecommunicatiesysteem zijn gemeenschappelijk
- gemeenschappelijk logo voor onderscheid oude politieorganisatie (hand en vlam in
cirkel). enkel streepje onder logo in andere kleur (lichtblauw lokaal, oker federaal)
3.Lokale politie
3.1 Onderverdeeld in 182 politiezones
georganiseerd per politiezone = territoriale zone (één of meer gemeenten). Fusie van
vroegere korpsen gemeentepolitie en brigades rijkswacht.
Wordt geleid door een korpschef, verantwoordelijk voor uitvoering politiebeleid en zonale
veiligheidsplan en dagelijkse leiding. Onder gezag burgemeester of politiecollege van
burgemeesters.
Elke zone = geïdentificeerd door cijfercode 4 cijfers
3.2 Verschil tussen eengemeente- en meergemeentezones
3.2.1 Eengemeentezone
grenzen politiezone komen overeen met grondgebied gemeente. Gemeenteraad en college
bevoegd voor organisatie en beheer Lokale Politie. Geen rechtspersoonlijkheid (valt onder
RP gemeente) juridisch gezien vallen gemeente en politiezone samen. Politiekorps staat
onder gezag burgemeester. Moet wel een eigen begroting en eigen rekening maken.
3.2.2 Meergemeentezone
eigen RP, staat als bestuur los van de gemeenten uit de politiezone. Politieraad en
politiecollege zijn beslissingsorganen. Bevoegdheden over organisatie en beheer worden
uitgeoefend door politieraad en politiecollege. Onder gezag van politiecollege.
Functionele en organieke bevoegdheden
functionele bevoegdheden burgemeester: uitoefening van de politiezorg in haar normatieve
en uitvoerende dimensie (verordenen, vergunnen, verbieden en gebieden, desnoods met
dwang)
Functionele bevoegdheden vloeien voort uit algemene bestuurlijke politiebevoegdheid voor
gemeentelijke overheden (Gemeentewet). Elke burgemeester blijft functioneel
verantwoordelijk voor veiligheid, openbare orde en hygiëne op grondgebied gemeente.
, Organieke bevoegdheden: organisatie en beheer politiediensten. Zijn overgeheveld naar
politiecollege.
Politiestructuur wijzigt niets aan verordenende bevoegdheid gemeenteraad (blijft bevoegd
voor opstellen politieverordeningen en reglementen)
3.3 De verdeling van de politiezones
Verdeling grondgebied in politiezones op basis van:
- vereiste personeelssterkte om basispolitiezorg te verzekeren
- aanrijtijden
- maximumaantal gemeenten om doeltreffende uitoefening gezag burgemeesters te
waarborgen
- sociaaleconomische en bestuurlijke karakteristieken zone
- respecteren grenzen gerechtelijke arrondissementen
Verdeling in politiezones via KB op voordracht ministers Binnenlandse Zaken en Justitie.
Burgemeesters, gouverneur en procureurs-generaal konden ook advies geven. Bedoeling
was 200 zones, werden er 196 en na fusies 182. (38 eengemeente, 144 meergemeente)
3.4 Kenmerken politiezones
3.4.1 Kenmerken politiezone per gewest
politiezones zijn niet homogeen samengesteld, grote verschillen op vlak van
bevolkingsgrootte, grondgebied en aantal personeelsleden. Gemiddeld 3 gemeenten.
(Waals gemiddeld 3,6, want meestal kleinere gemeenten)
3.4.2 Aantal personeelsleden bij de politiezones
Nu: 37.000 Lokale Politie , gemiddeld 203 per zone. (bij start lokale politie 27.000)
3.4.3 Typologie van de politiezone op basis van verstedelijkingsgraad
Functionele aspecten (uitrustingsniveau, centrumfunctie) en morfologische aspecten
(bevolkingsdichtheid, gebouwenconcentratie) van de verstedelijking.
Zes types gemeenten: woongemeente, landelijke gemeente, gemeente met concentratie van
economische activiteit, verstedelijkte gemeente, grote en regionale steden en kustgemeente.
Zones bestaan uit gemeenten verschillende categorieën => land ingedeeld in vijf
groepen/clusters, gekenmerkt door dalende verstedelijkingsgraad. Cluser 1 = zones vijf
grote steden. Cluster 5 = meest landelijke gemeenten.
Afhankelijk van verstedelijkingsgraad = verschillende kenmerken. Gemiddelde bevolking
politiezone en gemiddeld aantal politieambtenaren stijgt. Sterk verstedelijkte zones vaak
eengemeentezone.
3.4.4 Typologie politiezone op basis van categorieën van mandaten
elke politiezone staat onder leiding van korpschef = mandaatfunctie (tijdelijke aanstelling) 5
jaar en hernieuwbaar. 5 categorieën op basis personeelsbezetting. Categorie 1 = minder
dan 75, categorie 5: ten minste 600.
3.5 Fusies en defusies politiezones
Federale overheid wil geen schaalcorrecties opleggen, maar stimuleert wel fusies van kleine
politiezones. Wet geïntegreerde politie is hiervoor aangepast. Gemeente- of politieraden van
betrokken politiezones kunnen gezamenlijk een aanvraag tot vrijwillige samensmelting van
hun politiezones indienen bij ministers Binnenlandse Zaken en Justitie. (geen deadline)
