Samenvatting praktijkboek praten met kinderen over
kindermishandeling
Hoofdstukken: 1,2,3,5
Hoofdstuk 1: kindermishandeling: definitie, cijfers en gevolgen
Ouders zijn verantwoordelijk voor het veilig laten opgroeien van hun
kinderen. Als daar professionele hulp bij nodig is, is het dus niet vreemd
dat die zich richt op de ouders.
Kindermishandeling is een beladen term, zowel voor ouders als voor
professionals. Het in de mond nemen van deze term werkt soms eerder
escalerend dan de-escalerend.
Kindermishandeling= elke vorm van voor een minderjarige bedreigende
of gewelddadige interactie van fysieke, psychische of seksuele aard, die
de ouders of andere personen ten opzichte van wie de minderjarige in een
relatie van afhankelijkheid of van onvrijheid staat, actief of passief
opdringen, waardoor ernstige schade wordt berokkend of dreigt te worden
berokkend aan de minderjarige in de vorm van fysiek of psychisch letsel.
Kindermishandeling is veel meer dan fysiek geweld. Verwaarlozing is de
meest voorkomende vorm en is zeer schadelijk voor de ontwikkeling.
Vormen van kindermishandeling
1 Fysieke verwaarlozing
- Structureel tekort aan lichamelijke verzorging en veiligheid.
- Bijvoorbeeld gebrek aan hygiëne, schone en passende kleding,
(gezonde) voeding of onvoldoende aandacht voor een veilige
woonomgeving.
- Ouders met alcohol op achter het stuur.
- Weigeren van noodzakelijke medische zorg.
- Kinderen lang alleen thuislaten.
2 Emotionele verwaarlozing
- Langdurig gebrek aan aandacht voor de behoeften van het kind.
- Denk hierbij aan genegenheid, emotionele steun, aandacht,
bevestiging en controle.
- Gebrek aan emotionele beschikbaarheid, tekort schieten in
invoelende betrokkenheid, onvoldoende structuur en begrenzing,
hoge verwachtingen van het kind die niet passen bij de ontwikkeling.
- Over bescherming, het bewust toestaan van chronisch spijbelen
(educatieve verwaarlozing), blootstellen van het kind aan
drugsgebruik, crimineel gedrag en het kijken van porno.
- Kind is getuige van huiselijk geweld of zit klem tussen vecht
scheidende ouders.
3 Fysieke mishandeling
- Lichamelijk geweld, zoals schoppen, slaan, duwen en sleuren.
1
, - Ook kan er sprake zijn van het opzettelijk verwonden van een kind
met kokend water, brandend sigaret of een ander voorwerp of
wapen.
- Baby door elkaar schudden: risico op shakenbabysyndroom.
- Pediatrick Condition Falsification (PCF), ook wel Münchhausen
by Proxy. De ouders, Meestal de moeder verzint een ziekte.
4 Emotionele mishandeling
- Wanneer ouders zich afwijzend of vijandig opstellen ten opzichte van
hun kind.
- Kleineren, vernederen, bedreigen, uitschelden en opsluiten.
- Ook wanneer een ouder dreigt het kind te misbruiken, verlaten of
vermoorden het kind intimideert door het kapot maken van spullen
of mishandelen van dieren waaraan het kind gehecht is.
5 Seksueel misbruik
- Een kind moet seksuele handelingen aanschouwen, verrichten, of
ondergaan.
- Begluurd worden, moeten toekijken bij seks tussen anderen tot
aanranding en verkrachting.
- Kinderpornografie en prostitueren.
- Gaat vaak gepaard met geweld en bedreiging.
6 Overige vormen van kindermishandeling
- Deze categorie staat voor situaties die niet direct onder te brengen
zijn in een van de andere categorieën, maar wel degelijk bedreigend
zijn voor de emotionele en fysieke veiligheid van het kind.
- Bijvoorbeeld familieconflicten, stalking, alcoholisme van ouders,
problemen met voogdij.
Prevalentie
Het totale aantal kinderen in Nederland die in 2017 te maken had met
kindermishandeling ligt tussen de 90.000 en 127.000 kinderen. Aantal
adolescenten die te maken heeft met emotionele verwaarlozing is
gestegen ten opzichte van 2010. Toch is het aantal kinderen dat te maken
heeft met kindermishandeling niet significant gestegen. De combinatie
van het meemaken van een scheiding en het meemaken van
kindermishandeling geeft een fors verhoogd risico op diverse psychische
problemen.
Risicofactoren
Dit zijn omstandigheden die de kans vergroten dat een kind te maken
krijgt met kindermishandeling.
1 Lage opleiding ouders
- SES (sociaal economische status laag)
- Armoede en stress
2 Werkloosheid van ouders
3 Ouders van niet-Nederlandse afkomst
- Vluchtelingen zijn vaak getraumatiseerd
- Ook laag opgeleid
2
, - Ook werkloosheid
- Eenoudergezinnen
4 Alleenstaand ouderschap
5 Grote gezinnen
- Vier of meer kinderen
6 Stiefgezinnen
7 Jonge kinderen
- Door de afhankelijkheid
8 Ouders die in hun jeugd slachtoffer zijn geweest van mishandeling
- Intergenerationele overdracht 30%
- Weten niet hoe je adequaat moet reageren
- Onverwerkte jeugdtrauma’s
9 Kind factoren
- Te vroeg geboren
- Ernstige ziekte of beperking en hun broertjes/zusjes
- Moeilijk temperament
- Gedragsproblemen
Beschermende factoren
Dit zijn omstandigheden die het risico op kindermishandeling verkleinen
als er risicofactoren aanwezig zijn. De beschermende factoren kunnen
ervoor zorgen dat de gevolgen minder groot zijn.
1 Ouders die in hun jeugd slachtoffer zijn geweest van mishandeling, 70%
lukt dit wel door:
- Goed functionerende partner
- Steun van het netwerk
- Verwerking van pijn en trauma’s uit de eigen kindertijd.
2 Sociaal netwerk
- Praktische en emotionele steun
3 Kennis over opvoeding en ontwikkeling
4 Bereid om hulp te accepteren
5 Veilige hechting van ouders zelf
6 Kindfactoren
- Bovengemiddelde intelligentie
- Goede sociale competenties
- Zelfwaardering en zelfvertrouwen
- Steun van een veilige volwassene
- Positieve relatie met leeftijdsgenoten
Fysieke gevolgen
- Fysiek letsel, zoals blauwe plekken, botbreuken, brandwonden,
beschadiging aan inwendige en uitwendige organen, hersenletsel,
kind kan overlijden door ernstig geweld of verwaarlozing.
- Bij seksueel misbruik kan een kind zwanger worden of
overdraagbare aandoeningen oplopen.
- Bij verwaarlozing kan een groeiachterstand zichtbaar zijn en ook de
groei van de hersenen kan achterblijven.
Psychische gevolgen
- Trauma
3
kindermishandeling
Hoofdstukken: 1,2,3,5
Hoofdstuk 1: kindermishandeling: definitie, cijfers en gevolgen
Ouders zijn verantwoordelijk voor het veilig laten opgroeien van hun
kinderen. Als daar professionele hulp bij nodig is, is het dus niet vreemd
dat die zich richt op de ouders.
Kindermishandeling is een beladen term, zowel voor ouders als voor
professionals. Het in de mond nemen van deze term werkt soms eerder
escalerend dan de-escalerend.
Kindermishandeling= elke vorm van voor een minderjarige bedreigende
of gewelddadige interactie van fysieke, psychische of seksuele aard, die
de ouders of andere personen ten opzichte van wie de minderjarige in een
relatie van afhankelijkheid of van onvrijheid staat, actief of passief
opdringen, waardoor ernstige schade wordt berokkend of dreigt te worden
berokkend aan de minderjarige in de vorm van fysiek of psychisch letsel.
Kindermishandeling is veel meer dan fysiek geweld. Verwaarlozing is de
meest voorkomende vorm en is zeer schadelijk voor de ontwikkeling.
Vormen van kindermishandeling
1 Fysieke verwaarlozing
- Structureel tekort aan lichamelijke verzorging en veiligheid.
- Bijvoorbeeld gebrek aan hygiëne, schone en passende kleding,
(gezonde) voeding of onvoldoende aandacht voor een veilige
woonomgeving.
- Ouders met alcohol op achter het stuur.
- Weigeren van noodzakelijke medische zorg.
- Kinderen lang alleen thuislaten.
2 Emotionele verwaarlozing
- Langdurig gebrek aan aandacht voor de behoeften van het kind.
- Denk hierbij aan genegenheid, emotionele steun, aandacht,
bevestiging en controle.
- Gebrek aan emotionele beschikbaarheid, tekort schieten in
invoelende betrokkenheid, onvoldoende structuur en begrenzing,
hoge verwachtingen van het kind die niet passen bij de ontwikkeling.
- Over bescherming, het bewust toestaan van chronisch spijbelen
(educatieve verwaarlozing), blootstellen van het kind aan
drugsgebruik, crimineel gedrag en het kijken van porno.
- Kind is getuige van huiselijk geweld of zit klem tussen vecht
scheidende ouders.
3 Fysieke mishandeling
- Lichamelijk geweld, zoals schoppen, slaan, duwen en sleuren.
1
, - Ook kan er sprake zijn van het opzettelijk verwonden van een kind
met kokend water, brandend sigaret of een ander voorwerp of
wapen.
- Baby door elkaar schudden: risico op shakenbabysyndroom.
- Pediatrick Condition Falsification (PCF), ook wel Münchhausen
by Proxy. De ouders, Meestal de moeder verzint een ziekte.
4 Emotionele mishandeling
- Wanneer ouders zich afwijzend of vijandig opstellen ten opzichte van
hun kind.
- Kleineren, vernederen, bedreigen, uitschelden en opsluiten.
- Ook wanneer een ouder dreigt het kind te misbruiken, verlaten of
vermoorden het kind intimideert door het kapot maken van spullen
of mishandelen van dieren waaraan het kind gehecht is.
5 Seksueel misbruik
- Een kind moet seksuele handelingen aanschouwen, verrichten, of
ondergaan.
- Begluurd worden, moeten toekijken bij seks tussen anderen tot
aanranding en verkrachting.
- Kinderpornografie en prostitueren.
- Gaat vaak gepaard met geweld en bedreiging.
6 Overige vormen van kindermishandeling
- Deze categorie staat voor situaties die niet direct onder te brengen
zijn in een van de andere categorieën, maar wel degelijk bedreigend
zijn voor de emotionele en fysieke veiligheid van het kind.
- Bijvoorbeeld familieconflicten, stalking, alcoholisme van ouders,
problemen met voogdij.
Prevalentie
Het totale aantal kinderen in Nederland die in 2017 te maken had met
kindermishandeling ligt tussen de 90.000 en 127.000 kinderen. Aantal
adolescenten die te maken heeft met emotionele verwaarlozing is
gestegen ten opzichte van 2010. Toch is het aantal kinderen dat te maken
heeft met kindermishandeling niet significant gestegen. De combinatie
van het meemaken van een scheiding en het meemaken van
kindermishandeling geeft een fors verhoogd risico op diverse psychische
problemen.
Risicofactoren
Dit zijn omstandigheden die de kans vergroten dat een kind te maken
krijgt met kindermishandeling.
1 Lage opleiding ouders
- SES (sociaal economische status laag)
- Armoede en stress
2 Werkloosheid van ouders
3 Ouders van niet-Nederlandse afkomst
- Vluchtelingen zijn vaak getraumatiseerd
- Ook laag opgeleid
2
, - Ook werkloosheid
- Eenoudergezinnen
4 Alleenstaand ouderschap
5 Grote gezinnen
- Vier of meer kinderen
6 Stiefgezinnen
7 Jonge kinderen
- Door de afhankelijkheid
8 Ouders die in hun jeugd slachtoffer zijn geweest van mishandeling
- Intergenerationele overdracht 30%
- Weten niet hoe je adequaat moet reageren
- Onverwerkte jeugdtrauma’s
9 Kind factoren
- Te vroeg geboren
- Ernstige ziekte of beperking en hun broertjes/zusjes
- Moeilijk temperament
- Gedragsproblemen
Beschermende factoren
Dit zijn omstandigheden die het risico op kindermishandeling verkleinen
als er risicofactoren aanwezig zijn. De beschermende factoren kunnen
ervoor zorgen dat de gevolgen minder groot zijn.
1 Ouders die in hun jeugd slachtoffer zijn geweest van mishandeling, 70%
lukt dit wel door:
- Goed functionerende partner
- Steun van het netwerk
- Verwerking van pijn en trauma’s uit de eigen kindertijd.
2 Sociaal netwerk
- Praktische en emotionele steun
3 Kennis over opvoeding en ontwikkeling
4 Bereid om hulp te accepteren
5 Veilige hechting van ouders zelf
6 Kindfactoren
- Bovengemiddelde intelligentie
- Goede sociale competenties
- Zelfwaardering en zelfvertrouwen
- Steun van een veilige volwassene
- Positieve relatie met leeftijdsgenoten
Fysieke gevolgen
- Fysiek letsel, zoals blauwe plekken, botbreuken, brandwonden,
beschadiging aan inwendige en uitwendige organen, hersenletsel,
kind kan overlijden door ernstig geweld of verwaarlozing.
- Bij seksueel misbruik kan een kind zwanger worden of
overdraagbare aandoeningen oplopen.
- Bij verwaarlozing kan een groeiachterstand zichtbaar zijn en ook de
groei van de hersenen kan achterblijven.
Psychische gevolgen
- Trauma
3
