Neuroanatomie: cerebrale topografie
Oppervlakte anatomie
Basisbegrippen
Het zenuwstelsel wordt verdeeld in:
- Centraal zenuwstelsel = de hersenen en het ruggenmerg
- Perifeer zenuwstelsel = de 12 paren van craniale zenuwen, de andere zenuwen van het
lichaam en hun cellichamen
De hersenen worden op embryologische basis verdeeld in:
- Telencephalon
- Diencephalon
- Mesencephalon
- Pons en cerebellum
- Medulla oblongata
Componenten van het zenuwstelsel
- Cerebrum
- Cerebellum
- Hersenstam
o Mesencephalon (bovenste deel)
o Pons (middelste deel)
o Medulla oblongata (onderste deel, ook wel verlengde merg genoemd)
- Medulla spinalis -> hieruit vertrekken de uittredende zenuwwortels van het perifere
zenuwstelsel
- Perifeer zenuwstelsel
Het voorste deel van de hersenen is frontaal en het
achterste deel van de hersenen is occipitaal. Vaak ter
hoogte van het ruggenmerg en hersenstam wordt ventraal
(vooraan) en dorsaal (achteraan) gebruikt.
Anatomische vlakken
Het meeste wat we tegen zullen komen is het horizontale vlak (paarse vlak,
standaard MRI beeld). Bij MRI beeld kijk je vanuit de voeten van de patiënt, dus
links en rechts is omgedraaid.
Het coronale beeld (blauwe vlak) kijk je vanuit de neus van de patiënt (dus ook
hier links en rechts omgedraaid).
Het sagittale vlak (groene vlak) gaat in het verlengde van de neus zitten ->
midsagittale vlak zit precies in het midden van het hoofd in het verlengde van de
neus, het parasagittale vlak is iets meer naar links of rechts van de neus.
1
,Oppervlakte anatomie: cerebrum
- Grote hersenen
- 2 hemisferen
- Elke hemisfeer bestaat uit verschillende
kwabben, 5 in totaal
- Het oppervlak is niet glad -> gyri zijn
windingen, fissuren en sulci zijn groeven
- Sulci -> helpen om grenzen te definiëren
tussen verschillende kwabben
- Fissuren, sulci en gyri
o Centrale sulcus (Rolandische
sulcus) -> vormt een grens
tussen verschillende kwabben, en
grens tussen motorische en
sensorische hersenschors
o Laterale sulcus (Sylvische fissur) ->
via embryologische groei van
cerebrum vormt zich een c-vormige
structuur en hier kan je de vorm in
herkennen, temporale kwab gaat
hier voor raken en in de diepte
o Pariëto-occipitale sulcus
o Longitudinale fissuur -> vormt het
middenvlak van beide hemisferen
o Calcarine sulcus komt later nog
terug
- Corpus callosom -> hersenbalk, verbinding tussen beide hemisferen
2
, Groen: frontale kwab
Geel: pariëtale kwab
Blauw: temporale kwab
Rood: occipitale kwab
Door embryologische expansie van het
cerebrum, gaan niet alleen sulci ontstaan om aan
oppervlaktevergroting te doen -> in de diepte
gaat er ook nog hersenschors zitten, de insula of
het eilandje genoemd. Als je de laterale sulcus
zou openvouwen dan kom je in de diepte nog
cortex tegen, dit is de insula.
Insula
- Eilandje
- Inwaartse plooi van de hersenschors op de
bodem van de laterale fissuur
- Vrij gemakkelijke manier om chirurgisch diep te
gaan omdat dit structuren zijn die uit elkaar kan
halen zonder te snijden
- Frontaal operculum, pariëtaal operculum en
temporaal operculum -> soort van
lippen/grenzen van de insula
Hersenkwabben
Roze: frontale kwab
Blauw: pariëtale kwab
Oranje: occipitale kwab
Groen: temporale kwab
Paars: limbisch systeem/kwab
3
, Functionele anatomie
Waar situeert zich een bepaalde functie in de hersenen? Dit wordt later ook nog per kwab
afzonderlijk besproken.
- Groen: prefrontale cortex, deel van de frontale kwab, belangrijke functie in impulscontrole,
bepaalde cognitieve processen, intelligentie
- Bruin: premotore cortex, speelt een rol in hoofd- en oogbewegingen en heel typisch die hier
getroffen worden door beroerte ga je zien dat hun hoofd en ogen gaan deviëren naar de kant
van het letsel -> deze blikdeviatie kan je zien als er schade optreedt
- Rood: motore cortex, ligt voor de fissuur
- Blauw: sensorische cortex, ligt achter de fissuur
- Paars: visuele functies, occipitaal
- Oranje: dominante hemisfeer (voor de meeste mensen is dit de linker hemisfeer), taal en
spraakfuncties
- Geel: olfactoire cortex, nauwe relatie met nervus olfactorius (reukzenuw)
Frontale kwab
- Voor de centrale sulcus gesitueerd
- Precentrale (motore) gyrus
- Anterieur deel paracentrale kwab
- Superieure, middelste en inferieure gyrus
- Cingulate gyrus
- Orbitale gyrus
4
Oppervlakte anatomie
Basisbegrippen
Het zenuwstelsel wordt verdeeld in:
- Centraal zenuwstelsel = de hersenen en het ruggenmerg
- Perifeer zenuwstelsel = de 12 paren van craniale zenuwen, de andere zenuwen van het
lichaam en hun cellichamen
De hersenen worden op embryologische basis verdeeld in:
- Telencephalon
- Diencephalon
- Mesencephalon
- Pons en cerebellum
- Medulla oblongata
Componenten van het zenuwstelsel
- Cerebrum
- Cerebellum
- Hersenstam
o Mesencephalon (bovenste deel)
o Pons (middelste deel)
o Medulla oblongata (onderste deel, ook wel verlengde merg genoemd)
- Medulla spinalis -> hieruit vertrekken de uittredende zenuwwortels van het perifere
zenuwstelsel
- Perifeer zenuwstelsel
Het voorste deel van de hersenen is frontaal en het
achterste deel van de hersenen is occipitaal. Vaak ter
hoogte van het ruggenmerg en hersenstam wordt ventraal
(vooraan) en dorsaal (achteraan) gebruikt.
Anatomische vlakken
Het meeste wat we tegen zullen komen is het horizontale vlak (paarse vlak,
standaard MRI beeld). Bij MRI beeld kijk je vanuit de voeten van de patiënt, dus
links en rechts is omgedraaid.
Het coronale beeld (blauwe vlak) kijk je vanuit de neus van de patiënt (dus ook
hier links en rechts omgedraaid).
Het sagittale vlak (groene vlak) gaat in het verlengde van de neus zitten ->
midsagittale vlak zit precies in het midden van het hoofd in het verlengde van de
neus, het parasagittale vlak is iets meer naar links of rechts van de neus.
1
,Oppervlakte anatomie: cerebrum
- Grote hersenen
- 2 hemisferen
- Elke hemisfeer bestaat uit verschillende
kwabben, 5 in totaal
- Het oppervlak is niet glad -> gyri zijn
windingen, fissuren en sulci zijn groeven
- Sulci -> helpen om grenzen te definiëren
tussen verschillende kwabben
- Fissuren, sulci en gyri
o Centrale sulcus (Rolandische
sulcus) -> vormt een grens
tussen verschillende kwabben, en
grens tussen motorische en
sensorische hersenschors
o Laterale sulcus (Sylvische fissur) ->
via embryologische groei van
cerebrum vormt zich een c-vormige
structuur en hier kan je de vorm in
herkennen, temporale kwab gaat
hier voor raken en in de diepte
o Pariëto-occipitale sulcus
o Longitudinale fissuur -> vormt het
middenvlak van beide hemisferen
o Calcarine sulcus komt later nog
terug
- Corpus callosom -> hersenbalk, verbinding tussen beide hemisferen
2
, Groen: frontale kwab
Geel: pariëtale kwab
Blauw: temporale kwab
Rood: occipitale kwab
Door embryologische expansie van het
cerebrum, gaan niet alleen sulci ontstaan om aan
oppervlaktevergroting te doen -> in de diepte
gaat er ook nog hersenschors zitten, de insula of
het eilandje genoemd. Als je de laterale sulcus
zou openvouwen dan kom je in de diepte nog
cortex tegen, dit is de insula.
Insula
- Eilandje
- Inwaartse plooi van de hersenschors op de
bodem van de laterale fissuur
- Vrij gemakkelijke manier om chirurgisch diep te
gaan omdat dit structuren zijn die uit elkaar kan
halen zonder te snijden
- Frontaal operculum, pariëtaal operculum en
temporaal operculum -> soort van
lippen/grenzen van de insula
Hersenkwabben
Roze: frontale kwab
Blauw: pariëtale kwab
Oranje: occipitale kwab
Groen: temporale kwab
Paars: limbisch systeem/kwab
3
, Functionele anatomie
Waar situeert zich een bepaalde functie in de hersenen? Dit wordt later ook nog per kwab
afzonderlijk besproken.
- Groen: prefrontale cortex, deel van de frontale kwab, belangrijke functie in impulscontrole,
bepaalde cognitieve processen, intelligentie
- Bruin: premotore cortex, speelt een rol in hoofd- en oogbewegingen en heel typisch die hier
getroffen worden door beroerte ga je zien dat hun hoofd en ogen gaan deviëren naar de kant
van het letsel -> deze blikdeviatie kan je zien als er schade optreedt
- Rood: motore cortex, ligt voor de fissuur
- Blauw: sensorische cortex, ligt achter de fissuur
- Paars: visuele functies, occipitaal
- Oranje: dominante hemisfeer (voor de meeste mensen is dit de linker hemisfeer), taal en
spraakfuncties
- Geel: olfactoire cortex, nauwe relatie met nervus olfactorius (reukzenuw)
Frontale kwab
- Voor de centrale sulcus gesitueerd
- Precentrale (motore) gyrus
- Anterieur deel paracentrale kwab
- Superieure, middelste en inferieure gyrus
- Cingulate gyrus
- Orbitale gyrus
4
