Waardoor veranderen de maatschappelijke verhoudingen in Nederland tussen 1948
en 1978?
Tijdens de Tweede Wereldoorlog is Nederland 5 jaar lang bezet
- de meeste NL passen zich tijdens deze 5 jaar aan
- een klein deel verzet of collaboreert
Na de oorlog volgt de afrekening met deze collaborateurs.
Sociaal
Na de traumatische Tweede Wereldoorlog willen de meeste Nederlanders dat alles weer zo
snel mogelijk als voor de oorlog zal zijn. Waar merken wij dat aan?
- Verzuilde waren tijdens de Tweede Wereloorlog door de bezetter verboden en vaak
vervangen door nazi organisaties. Maar na de Tweede Wereldoorlog keren deze
verzuilde organisaties weer terug.
Men duikt dus weer de eigen zuil omdat dat vertrouwd is.
Politiek
- Tijdens de Tweede Wereldoorlog waren de Nederlandse politieke partijen verboden,
maar nu worden ze weer hersteld. Sommige partijen veranderen nu wel hun naam,
maar hun partijprogramma is als vanouds. Zoals de SDAP naar de PVDA.
- Voor de Tweede Wereldoorlog waren er lange tijd confessionele kabinetten. Dus
samenwerking tussen de protestanten en katholieken. Na de Tweede Wereldoorlog
zullen de socialisten en de katholieken lange tijd kabinetten gaan vormen
→Rooms-rode coalitie (12 jaar lang).
- Internationaal gezien was Nederland voor de Tweede Wereldoorlog neutraal
geweest, na de Tweede Wereldoorlog was dat onmogelijk vanwege de Koude
Oorlog.
Economisch
Nederland komt economisch slecht uit de Tweede Wereldoorlog.
- Industrie en infrastructuur liggen in puin.
- Nederland liep ook voor de oorlog al achter qua industrialisatie.
- Nederlands Indië vocht voor zelfstandigheid en die kolonie was juist lange tijd een
bron van inkomsten geweest.
Al met al een weinig rooskleurig beeld. Maar in de jaren ‘50 en ‘60 wordt deze economie
supersnel weer opgebouwd.
Oorzaken van de economische groei in de jaren ‘50 en ‘60:
- Marshallhulp →waardoor vooral de industrie hersteld, denk aan Rotterdam, de
Haven en aan IJmuiden
- Geleide loonpolitiek→ door de afspraken tussen overheid, werkgevers en
werknemers blijven de lonen laag. Hierdoor groeit de export, want Nederland is een
goedkoop land en neemt de werkgelegenheid toe, want arbeid is goedkoop.
- Economisch herstel van handelspartner→ west duitsland, wirtschaftswunder,
zelfde economie.
- Ontdekking van de aardgas in Groningen→ dit zorgt voor miljarden inkomsten
voor de Nederlandse staat.
, Welvarende samenleving
Welke maatschappelijke veranderingen zijn ontstaan door de groeiende welvaart?
1. Consumptiemaatschappij → eerste supermarkt
2. Vrije tijd, recreatie, vakantie → vakanties en soms zelfs in het buitenland.
3. Verstedelijking en groeiende mobiliteit → steeds meer mensen veroorloven een auto.
4. Ontstaan verzorgingsstaat
5. Ontzuiling → nieuwe politieke partijen en omroepen.
6. Ontstaan jongerencultuur
7. Tweede feministische golf
Oorzaken voor het ontstaan van de verzorgingsstaat:
- De economische welvaart maakte het mogelijk om de verzorgingsstaat op te
bouwen, door bijvoorbeeld de WW, AOW, bijstand of WAO.
- Overheid, werkgevers en vakbonden waren bereid samen te werken om deze
verzorgingsstaat tot stand te brengen (compromissen sluiten volgens poldermodel)
- Rooms-rode coalitie, er was een kabinet dat geloofde in de maakbaarheid van de
samenleving. Daarbij was er het ideaal van sociaal-economische gelijkheid:
verschillen in onderwijs, inkomen en macht moesten worden verkleind.
Willem Drees was een Nederlandse politicus en minister-president van Nederland van 1948
tot 1958. Hij wordt gezien als een van de grondleggers van de Nederlandse
verzorgingsstaat. Onder zijn leiding werd onder andere de AOW (Algemene Ouderdomswet)
ingevoerd, waardoor ouderen een basispensioen kregen. Hij speelde ook een belangrijke rol
bij de wederopbouw van Nederland na de Tweede Wereldoorlog en bij de dekolonisatie van
Indonesië. Zijn nuchtere en zuinige bestuursstijl leverde hem veel respect op.
Oorzaken ontzuiling:
1. Door de groeiende welvaart:
- Op de camping of in de nieuwe woonwijk kwam men mensen van andere
zuilen tegen.
- De overheid had de verzorgende taak van de kerk overgenomen,
verzorgingsstaat→ mensen gingen steeds minder naar de kerk. Kinderen
werden ook steeds minder gelovig opgevoed.
- De aanschaf van een televisie betekent dat men naar uitzendingen van
andere zuilen kon kijken. Daarnaast kwamen er nieuwe omroepen die niet
aan een zuil verbonden waren: Veronica en Tros. Met name Veronica begon
als piratenzender en was erg in trek bij jongeren.
2. Nieuwe politieke partijen
- Er kwamen nieuwe politieke partijen zoals D66 die niet verbonden waren aan
een zuil en daadwerkelijk stemmen kregen → de oude verzuilde partijen
kregen minder stemmen. Uiteindelijk moesten de confessionele partijen (KVP,
ARP, CHU) zelfs samenwerken in een nieuwe partij omdat ze anders te
weinig stemmen kregen, dit werd het CDA.
en 1978?
Tijdens de Tweede Wereldoorlog is Nederland 5 jaar lang bezet
- de meeste NL passen zich tijdens deze 5 jaar aan
- een klein deel verzet of collaboreert
Na de oorlog volgt de afrekening met deze collaborateurs.
Sociaal
Na de traumatische Tweede Wereldoorlog willen de meeste Nederlanders dat alles weer zo
snel mogelijk als voor de oorlog zal zijn. Waar merken wij dat aan?
- Verzuilde waren tijdens de Tweede Wereloorlog door de bezetter verboden en vaak
vervangen door nazi organisaties. Maar na de Tweede Wereldoorlog keren deze
verzuilde organisaties weer terug.
Men duikt dus weer de eigen zuil omdat dat vertrouwd is.
Politiek
- Tijdens de Tweede Wereldoorlog waren de Nederlandse politieke partijen verboden,
maar nu worden ze weer hersteld. Sommige partijen veranderen nu wel hun naam,
maar hun partijprogramma is als vanouds. Zoals de SDAP naar de PVDA.
- Voor de Tweede Wereldoorlog waren er lange tijd confessionele kabinetten. Dus
samenwerking tussen de protestanten en katholieken. Na de Tweede Wereldoorlog
zullen de socialisten en de katholieken lange tijd kabinetten gaan vormen
→Rooms-rode coalitie (12 jaar lang).
- Internationaal gezien was Nederland voor de Tweede Wereldoorlog neutraal
geweest, na de Tweede Wereldoorlog was dat onmogelijk vanwege de Koude
Oorlog.
Economisch
Nederland komt economisch slecht uit de Tweede Wereldoorlog.
- Industrie en infrastructuur liggen in puin.
- Nederland liep ook voor de oorlog al achter qua industrialisatie.
- Nederlands Indië vocht voor zelfstandigheid en die kolonie was juist lange tijd een
bron van inkomsten geweest.
Al met al een weinig rooskleurig beeld. Maar in de jaren ‘50 en ‘60 wordt deze economie
supersnel weer opgebouwd.
Oorzaken van de economische groei in de jaren ‘50 en ‘60:
- Marshallhulp →waardoor vooral de industrie hersteld, denk aan Rotterdam, de
Haven en aan IJmuiden
- Geleide loonpolitiek→ door de afspraken tussen overheid, werkgevers en
werknemers blijven de lonen laag. Hierdoor groeit de export, want Nederland is een
goedkoop land en neemt de werkgelegenheid toe, want arbeid is goedkoop.
- Economisch herstel van handelspartner→ west duitsland, wirtschaftswunder,
zelfde economie.
- Ontdekking van de aardgas in Groningen→ dit zorgt voor miljarden inkomsten
voor de Nederlandse staat.
, Welvarende samenleving
Welke maatschappelijke veranderingen zijn ontstaan door de groeiende welvaart?
1. Consumptiemaatschappij → eerste supermarkt
2. Vrije tijd, recreatie, vakantie → vakanties en soms zelfs in het buitenland.
3. Verstedelijking en groeiende mobiliteit → steeds meer mensen veroorloven een auto.
4. Ontstaan verzorgingsstaat
5. Ontzuiling → nieuwe politieke partijen en omroepen.
6. Ontstaan jongerencultuur
7. Tweede feministische golf
Oorzaken voor het ontstaan van de verzorgingsstaat:
- De economische welvaart maakte het mogelijk om de verzorgingsstaat op te
bouwen, door bijvoorbeeld de WW, AOW, bijstand of WAO.
- Overheid, werkgevers en vakbonden waren bereid samen te werken om deze
verzorgingsstaat tot stand te brengen (compromissen sluiten volgens poldermodel)
- Rooms-rode coalitie, er was een kabinet dat geloofde in de maakbaarheid van de
samenleving. Daarbij was er het ideaal van sociaal-economische gelijkheid:
verschillen in onderwijs, inkomen en macht moesten worden verkleind.
Willem Drees was een Nederlandse politicus en minister-president van Nederland van 1948
tot 1958. Hij wordt gezien als een van de grondleggers van de Nederlandse
verzorgingsstaat. Onder zijn leiding werd onder andere de AOW (Algemene Ouderdomswet)
ingevoerd, waardoor ouderen een basispensioen kregen. Hij speelde ook een belangrijke rol
bij de wederopbouw van Nederland na de Tweede Wereldoorlog en bij de dekolonisatie van
Indonesië. Zijn nuchtere en zuinige bestuursstijl leverde hem veel respect op.
Oorzaken ontzuiling:
1. Door de groeiende welvaart:
- Op de camping of in de nieuwe woonwijk kwam men mensen van andere
zuilen tegen.
- De overheid had de verzorgende taak van de kerk overgenomen,
verzorgingsstaat→ mensen gingen steeds minder naar de kerk. Kinderen
werden ook steeds minder gelovig opgevoed.
- De aanschaf van een televisie betekent dat men naar uitzendingen van
andere zuilen kon kijken. Daarnaast kwamen er nieuwe omroepen die niet
aan een zuil verbonden waren: Veronica en Tros. Met name Veronica begon
als piratenzender en was erg in trek bij jongeren.
2. Nieuwe politieke partijen
- Er kwamen nieuwe politieke partijen zoals D66 die niet verbonden waren aan
een zuil en daadwerkelijk stemmen kregen → de oude verzuilde partijen
kregen minder stemmen. Uiteindelijk moesten de confessionele partijen (KVP,
ARP, CHU) zelfs samenwerken in een nieuwe partij omdat ze anders te
weinig stemmen kregen, dit werd het CDA.
