Samenvatting

Samenvatting Psychopathologie - Deeltentamen 2 - Universiteit Utrecht -

3 keer verkocht

Vak
Psychopathologie (202100181)

Instelling
Universiteit Utrecht (UU)

Boek
Klinische Psychologie

Uitgebreide samenvatting van de verplichte literatuur voor Psychopathologie 2 aan de Universiteit Utrecht. Bevat alle relevante hoofdstukken uit Klinische Psychologie, Diagnostiek en Behandeling (Simon, de Hullu, Smeets & van der Molen, 2018) en belangrijke artikelen. Onderwerpen zoals ADHD, versla...

[Meer zien]

Voorbeeld 4 van de 41 pagina's

Bekijk voorbeeld

Heel boek samengevat? Nee
Wat is er van het boek samengevat? Boek hoofdstukken: 4, 5, 6, 7, 8,9, 10, 12, 13, 15, 16, 17, 19, 20
Geupload op 16 maart 2025
Aantal pagina's 41
Geschreven in 2024/2025
Type Samenvatting

psychologie
utrecht
universiteit
dsm 5
psychopathologie
tentamen

Titel boek:Klinische Psychologie

Auteur(s):Ellin Simon, Eva de Hullu

Uitgave:Onbekend
ISBN:9789001881474
Druk:3

Samenvatting
Samenvatting - Psychopathologie (202100181)
Samenvatting
samenvatting psychopathologie deeltentamen 2- UU
Samenvatting
Samenvatting Psychopathologie Deeltentamen 2 UU

Instelling
Universiteit Utrecht (UU)
Studie
Psychologie
Vak
Psychopathologie (202100181)

Volgen

indyborgers

Lid sinds 3 jaar 304 documenten verkocht

€7,46

In winkelwagen

Opslaan

100% tevredenheidsgarantie
Direct beschikbaar na je betaling
Lees online óf als PDF
Geen vaste maandelijkse kosten

Psychopathologie Universiteit Utrecht (202100181)

Inhoudsopgave deeltentamen 3:

Hoorcollege 1: ADHD bij volwassenen
Hoorcollege 2: Verslavingen
Boek: H6, H16

Hoorcollege 3: Suicide kennisclip
Hoorcollege 4: Bipolaire stoornis
Boek: H4+ H10(Bipolaire stoornis) Artikel: van Bentum et al

Hoorcollege 5: Psychose
Hoorcollege 6: Persoonlijkheidsstoornissen
Boek: H5, 13+H17

Hoorcollege 7: Neuro en somatiek in GGZ
Hoorcollege 8: Forensische Psychologie
Boek:H15, H19

Hoorcollege 9: Eetstoornissen
Hoorcollege 10: Online hoorcollege Autisme
Boek: H20, artikel: Lai Baron Cohen 2005

Boek: Simon, de Hullu, Smeets & van der Molen (2018). Klinische Psychologie,
Diagnostiek En behandeling. Noordho Uitgevers (3e ed).

Voor deeltentamen 2 is de lesstof als volgt:
- Boek hoofdstukken: 4, 5, 6, 7, 8,9, 10, 12, 13, 15, 16, 17, 19, 20
- Artikel: Lai & Baron Cohen 2005 & Bentum et al
- Bij deeltentamen 2 is er enige overlap met deeltentamen 1 (namelijk hoofdstukken 7 t/
m 10) omdat dit stof omvat die cruciaal is voor algemene kennis en di erentiaal
diagnostiek. Hoorcolleges

ff ff

, H6: Cliëntgerichte behandeling van psychopathologie
Er zijn drie hoofdstromingen binnen de psychotherapie:
1. De psychoanalytische (psychodynamische) benadering
2. De (cognitieve) gedragstherapie
3. De cliëntgerichte benadering
Binnen ieder van deze stromingen is er een unieke invulling gegeven aan de relatie tussen de
therapeut en de patiënt en de therapeutische taken en doelen.

6.1 De geschiedenis van de cliëntgerichte benadering
De cliëntgerichte benadering werd in 1957 geïntroduceerd door de psycholoog Rogers, als een
soort bezwaar reactie op de kenmerken van de andere hoofdstromingen. Hij was ontevreden met
de objectiverende, reductionistische, en deterministische mensvisie die heerste binnen zowel de
psychoanalyse als de gedragstherapie. Hij had een meer optimistisch en organisch mensbeeld
voor ogen en verwierp om die reden dan ook het ziektemodel. Vanaf de jaren 60 van de vorige
eeuw is de Rogeriaanse therapie in hoog tempo uitgegroeid tot een volwaarde derde
hoofdstroming, die ongeveer twintig jaar lang zeer populair en succesvol zou blijven. Vanaf de
jaren tachtig kreeg de cliëntgerichte benadering het moeilijk, met name door het opstomende
Anglo-Amerikaanse neoliberale denken. Binnen de ggz werd "stroomlijning" de norm en kwamen
er modules, protocollen, en handleidingen, die werden samengevoegd in zogeheten
behandeltrajecten (met afgebakende DSM-classi caties).

Vandaag de dag ontvangt de cliëntgerichte benadering echter hernieuwde belangstelling. Hier
liggen de volgende drie situaties aan ten grondslag:
1. Het toenemend onbehagen bij zowel patiënten als therapeuten over de technocratische
benadering van de hulpverlening.
2. Toenemende kritiek op de classi cerende diagnostiek volgens de DSM-5 (weerstand tegen
de afgeknipte, kunstmatige "ziektebeelden" en labels). Meer transdiagnostisch kijken.
3. Toenemende kritiek op het privilegiëren van de gerandomiseerde vergelijkende
e ectstudies, en dan te kijken naar de gouden standaard voor meest e ectieve
behandeling. Er is een toenemende behoefte aan de erkenning en het gebruik van andere
onderzoeksstrategieën naar de e ecten van cliëntgerichte therapievormen.
Taakanalyse-paradigma (meest invloedrijk)= benadert het therapeutisch proces als een serie
opeenvolgende taken die in een succesvol therapeutisch proces min of meer opeenvolgend
doorlopen worden. Hieruit volgde de Emotion Focused Therapy.

Tegenwoordig wordt de cliëntgerichte benadering met tal van synoniemen aangeduid, onder
andere: persoonsgerichte therapie, ervaringsgerichte therapie, proefgerichte therapie, of
humanistisch-experimentele psychotherapieën (HEP).

6.2 Diagnostiek binnen het cliëntgerichte kader
Binnen de cliëntgerichte benadering is er weinig interesse in de DSM-5 diagnostiek of het meten
van min of meer stabiele, onveranderlijke persoonlijkheidskenmerken zoals introversie en
neuroticisme. Wel wordt er gebruik gemaakt van algemene, gestandaardiseerde
symptoomvragenlijsten of meetinstrumenten om interpersoonlijke probleemgebieden in kaart te
brengen. De scores op dergelijke vragenlijsten worden aangevuld met kwalitatieve analyses op
basis van semi-gestructureerde interviews. Tijdens de behandeling wordt procesgerichte
diagnostiek toegepast. Na elk therapiegesprek wordt er een korte alliantievragenlijst ingevuld
(door de patiënt zelf en eventueel door de therapeut). Dit geeft informatie over hoe de band wordt
ervaren, of de therapeutische taken als productief worden ervaren, en of de therapeutische doelen
als bereikt worden beoordeeld.

6.2.1 Therapeutisch doel
Ieder mens wordt beperkt door conditions of worth: aangeleerde regels en verwachtingen vanuit
familie, vrienden en de samenleving over wat men mag denken, voelen en doen. Deze externe
normen worden vaak onbewust gevolgd en kunnen botsen met het organische zelf, dat staat
voor iemands natuurlijke behoeften en verlangens. Volgens de cliëntgerichte benadering heeft
ieder mens een tendens tot zelfactualisatie, oftewel de drang om zichzelf te ontwikkelen.
Wanneer deze groei wordt belemmerd door conditions of worth, kan dit leiden tot psychische

ff fiff fi ff

, problemen. Psychopathologie wordt daarom gezien als een stagnatie in zelfactualisatie, waarbij
iemand niet authentiek leeft, maar zich te veel aanpast aan externe verwachtingen.

6.2.2 Procesgerichte therapie
Cliëntgerichte therapie is holistisch. Dat wil zeggen dat ieder mens zijn unieke
levensgeschiedenis heeft en ieder individu in zijn hele, actuele (dis)functioneren wordt benaderd in
plaats van als drager van symptomen of syndromen. De rode draad van de cliëntgerichte therapie
is dan ook: "aansluiten" bij de unieke persoon.

6.3 De grondhouding van een cliëntgerichte therapeut
De cliëntgerichte therapeut is non-directief zodat de patiënt niet-uitgekristalliseerde belevingen
(onduidelijke gevoelens) kan verkennen, ervaren, en emotioneel doorleven. Een gesprek tussen
therapeut en patiënt kan in eerste instantie lijken op een gesprek tussen twee leken. De therapeut
neemt geen duidelijke rol van "expert" aan. Toch hebben cliëntgerichte therapeuten door middel
van veel training en persoonlijke vorming een bepaalde grondhouding verworven, waarmee zij de
patiënt ondersteunen in het exploreren, verbreden, en verdiepen. Belangrijke componenten in
deze grondhouding zijn het niet oordelend omgaan met de patiënt en diens verhaal en het
optimaal aansluiten bij diens complexe, vaak meer-dimensionele binnenwereld.

6.4 Pijlers van cliëntgerichte psychotherapie
De drie belangrijkste pijlers van de grondhoudingen van cliëntgerichte therapeuten zijn:
- Onvoorwaardelijke acceptatie: de therapeut luistert op een niet veroordelende manier naar en
reageert op de inbreng van de patiënt (respect en waardering voor client).
- Empathie: sensitiviteit die de therapeut nodig heeft om van moment tot moment te kunnen (en
willen) aansluiten bij de belevingswereld van de patiënt
Inhoudsre ecties: parafrases (inhoud teruggeven, alleen dan in eigen woorden).
Empathische bevestiging: Validering betekent dat de therapeut de cliënt ruimte en
toestemming geeft om gevoelens te ervaren zoals ze zijn, zonder oordeel.
Gevoelsre ecties: kernachtig weergeven van de diepere, essentiële gevoelsbetekenis in het
verhaal van de patiënt.
Re ecties van geuite belevingen: begrip opbrengen over wat de patiënt hardop uitspreekt of
expliciet communiceert.
Re ectie van onderliggende belevingen: patiënt is zich niet bewust dat hij tijdens zijn verhaal
duidelijk gevoelens etc. re ecteert aan de therapeut.
- Congruentie ("echtheid"): therapeut moet zelf ook in het contact met de patiënt open staan
voor de processen die zich in zijn eigen belevingswereld afspelen met alle verwarring die
daarbij komt kijken. De therapeut helpt de patient meer congruentie te bereiken, hiervoor moet
de therapeut zelf in een ‘toestand van voldoende congruentie’ verkeren. Dit noemen we
interne congruentie, verwijst naar de bereidheid van de therapeut om in zijn eigen
binnenwereld onuitgesproken te exploreren. Wat de therapeut bij zichzelf tegenkomt in de
interactie met de patiënt, kan als vertrekpunt dienen voor het beloop van de behandeling. Het
hardop uitspreken van de belevingen van de therapeut over diens eigen belevingen wordt
externe congruentie/transparantie genoemd.

6.5 Emotion Focused Therapy (EFT)
Niet voor alle patiënten is een non-directieve cliëntgerichte grondhouding geschikt. Sommige
patiënten zouden "verdwalen" in hun gedachten. Voor deze patiënten is meer procesdirectiviteit
nodig: gestructureerde proces- en belevingsbevorderende interventies vanuit een zekere sturing
door de persoon van de behandelaar. Een mogelijke behandeloptie in dit geval is EFT: Emotion-
Focused Therapy.

EFT combineert inzichten uit emotie-theorieën met de cliëntgerichte benadering. EFT kenmerkt
zich door een ervaringsgerichte, procesdirectieve vorm van psychotherapie. De cruciale rol van
emoties op het psychisch functioneren (overleven) van de mens wordt hierin benadrukt. Zowel
positieve als negatieve emoties zijn een onmiskenbaar element en integraal onderdeel van het
informatieverwerkingsproces, net als perceptie (waarneming) en cognitie. Eén van de doelen van
EFT is bijvoorbeeld om een betere emotieregulatie te generen, wat inhoudt dat iemand beter leert
omgaan met zijn of haar emoties. Psychopathologie kan ontstaan en in stand blijven door
verkeerde emotionele reacties op stressvolle situaties:

fl fl fl

, - Primaire adaptieve emoties → Gezond, passend bij de situatie en helpen om goed te
reageren (bijv. boosheid om je grenzen te bewaken, verdriet om steun te zoeken).
- Primaire disfunctionele emoties → Ongezond, aangeleerd door negatieve ervaringen en niet
e ectief (bijv. angst om je uit te spreken uit schaamte).
- Secundaire emoties → Reacties op andere emoties, die de echte gevoelens maskeren en dus
niet helpend zijn (bijv. agressie om schaamte te verbergen).
Kort gezegd: Gezonde emoties helpen je handelen, maar ongezonde of aangeleerde emoties
kunnen problemen veroorzaken. Bekende oneliners van EFT die het gedachtegoed re ecteren
zijn: "Je kunt niet van een plek vandaan zonder er te zijn geweest" (One cannot leave a place until
one has arrived at it) en "De enige manier om eruit te komen is om erdoorheen te gaan" (The only
way out is through).

Een bekende techniek binnen EFT is de lege-stoeltechniek. Hierbij wordt de patiënt gemotiveerd
om problemen ten opzichte van een bepaald sleutel guur (bijvoorbeeld ouders of partner) te
exploreren en door te leven. De denkbeeldige sleutel guur wordt hierbij uitgenodigd om op de
lege stoel plaats te nemen om op die manier te worden "toegesproken". In het verlengde hiervan
staat de dubbele-stoeltechniek, waarbij de patiënt in contact wordt gebracht met een bepaalde
afgesplitste en/of con icterende zelfbeleving.

6.6 E ectiviteit
Zoals we aan het begin van dit hoofdstuk al bespraken, heeft de cliëntgerichte benadering het
een aantal decennialang erg moeilijk gehad. Momenteel is er een hernieuwde interesse in deze
benadering, maar het onderzoek naar de e ectiviteit van deze benadering is lastig. Dit komt
doordat deze benadering veel meer persoonsgericht is en er dus geen gestandaardiseerde
therapieën aangeboden kunnen worden, die systematisch onderzocht kunnen worden. Wel zijn de
klassieke kernelementen onderzocht (met name in correlationele studies) op hun samenhang met
behandelresultaten. Uit deze onderzoeken blijkt een positieve en redelijk sterke samenhang
tussen de mate waarin de therapeut de kernelementen succesvol in de praktijk uitvoert en de
mate van behandelsucces.
- Allegiance = loyaliteit of bevooroordeeldheid van onderzoekers ten opzichte van een bepaalde
therapiestroming. Dit is een probleem bij de onderzoeken naar de therapie.

De cliënt gerichte benadering faciliteert dus processen waarmee patiënten zichzelf en de
omgeving vanuit meerdere gezichtspunten en met meer exibiliteit gaan bekijken, zodat zij meer
gedragsopties beschikbaar krijgen en hun emotionele beleving meer breedte en diepgang krijgt.

H16: Middelgerelateerde- en verslavingsstoornissen
Tijdens de overgang van de DSM-IV-TR naar de DSM V zijn middelgerelateerde stoornissen
aangevuld met de gokstoornis en werd de internetgamingstoornis toegevoegd aan de stoornissen
die verder onderzocht moeten worden. Daarnaast zorgde de DSM-V voor een meer continue
de nitie. Hoe meer criteria, hoe ernstiger de diagnose. Verslavingen behoren in Nederland tot de
meest voorkomende psychiatrische stoornissen en in de EU zelf de meest kostbare. Ook is
verslaving een veelvoorkomende comorbiditeit (50%).

16.1 Wat is een verslaving? Een korte geschiedenis
1. Farmacologische model: drugs moeten verboden worden omdat ze zo krachtig zijn en de
mens weerloos is.
2. Symptomatische model: verslaving is een symptoom van onderliggende problematiek. Dit is
echter geen algemene regel.
3. Bio-psychosociaal model: zowel biologische (genetica) als psychologische (leren) als sociale
factoren (SES) spelen een rol in het ontstaan en in stand houden van een verslaving.

16.2 Hoe raakt iemand verslaafd?
De aanleg voor een verslaving bestaat voor ongeveer 50% uit genetische factoren. De genetische
factoren spelen een grotere rol bij de hoeveelheid, dan bij de start van gebruik. Dit wordt namelijk
meer bepaald door omgevingsfactoren. Een deel van de genetische kwetsbaarheid verloopt via
persoonlijkheid:
1. Externaliserende route: sensatiezucht en impulsiviteit
A. Uitdaging, nieuwsgierigheid en gevoelens van opwinding

fffi ff

fl ff fifi fl fl

Dit zijn jouw voordelen als je samenvattingen koopt bij Stuvia:

Bewezen kwaliteit door reviews

Studenten hebben al meer dan 850.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet jij zeker dat je de beste keuze maakt!

In een paar klikken geregeld

Geen gedoe — betaal gewoon eenmalig met iDeal, Bancontact of creditcard en je bent klaar. Geen abonnement nodig.

Focus op de essentie

Studenten maken samenvattingen voor studenten. Dat betekent: actuele inhoud waar jij écht wat aan hebt. Geen overbodige details!

Veelgestelde vragen

Wat krijg ik als ik dit document koop?

Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.

Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?

Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.

Van wie koop ik deze samenvatting?

Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper indyborgers. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.

Zit ik meteen vast aan een abonnement?

Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €7,46. Je zit daarna nergens aan vast.

Is Stuvia te vertrouwen?

4,6 sterren op Google & Trustpilot (+1000 reviews)

Afgelopen 30 dagen zijn er 65932 samenvattingen verkocht

Opgericht in 2010, al 15 jaar dé plek om samenvattingen te kopen

Start met verkopen

Samenvatting

Samenvatting Psychopathologie - Deeltentamen 2 - Universiteit Utrecht -

Document informatie

Onderwerpen

Gekoppeld boek

Meer samenvattingen voor studieboek

Geschreven voor

Verkoper

Ontvangen beoordelingen

Voorbeeld van de inhoud