Inhoud
1 de maatschappelijke rol van aardrijkskunde 14% ........................................................ 5
de ruimtelijke beroepenvelden ................................................................................. 5
(voorbeelden van ruimtelijke beroepenvelden geven) ........................................................ 5
de ruimtelijke onderzoeksdomeinen ........................................................................ 5
(voorbeelden van ruimtelijke onderzoeksdomeinen geven) ................................................ 5
2 de plaatsbepaling en de kaarten 16%........................................................................... 5
de plaatsbepaling op aarde ..................................................................................... 5
2.1.1 de absolute ligging van plaatsen op aarde ....................................................... 5
2.1.2 de relatieve ligging van plaatsen op aarde ....................................................... 5
2.1.3 het Global positioning system= GPS ................................................................ 5
de kaarten ............................................................................................................... 6
2.2.1 afstanden berekenen........................................................................................ 6
2.2.2 de kaartlegenda ............................................................................................... 6
2.2.3 de kaartsoorten naar inhoud............................................................................. 6
2.2.4 de kaartsoorten naar thema ............................................................................. 7
2.2.5 de kaartanalyse ................................................................................................ 7
2.2.6 het geografisch informatiesysteem= GIS (opm.: ≠ GPS) .................................. 8
3 de ruimtelijke ordening in stad en platteland 16% ......................................................... 8
de wisselwerking tussen de stad en het platteland .................................................. 8
3.1.1 het site van een stad ........................................................................................ 8
3.1.2 de stadspatronen ............................................................................................. 8
3.1.3 de stedelijke hiërarchie..................................................................................... 9
3.1.4 de stedelijke functies .......................................................................................10
3.1.5 de soorten verstedelijking ................................................................................10
3.1.6 het ruimtegebruik in Vlaanderen ......................................................................11
3.1.7 de algemene structuur van een stadsgewest...................................................11
3.1.8 de problemen veroorzaakt door de verstedelijking ..........................................11
3.1.9 de erfgoedwaarde van traditionele landschappen in België .............................11
de ruimtelijke planning ............................................................................................12
3.2.1 het Structuurplan Vlaanderen= RSV................................................................12
3.2.2 de ruimtelijke uitvoeringsplannen ....................................................................12
3.2.3 de gemeentelijke uitvoeringsplannen (RUP) ....................................................13
4 de kosmische ruimte .....................................................................................................13
het heelal ...............................................................................................................13
1
, 4.1.1 de optische telescoop en de radiotelescoop ....................................................13
4.1.2 het ruimteonderzoek........................................................................................13
4.1.3 het lichtjaar ......................................................................................................14
4.1.4 de structuur van het heelal ..............................................................................14
4.1.5 het ontstaan en evolutie van het heelal ...........................................................14
de aarde in het zonnestelsel ...................................................................................15
4.2.1 afstanden in het zonnestelsel ..........................................................................15
4.2.2 de zon en het zonnestelsel ..............................................................................15
de zon ....................................................................................................................15
4.3.1 wat is de zon ...................................................................................................15
4.3.2 structuur van de zon ........................................................................................16
Planeten .................................................................................................................16
4.4.1 wat? ................................................................................................................16
4.4.2 soorten ............................................................................................................16
Ringen .................................................................................................................................17
Kometen ..............................................................................................................................17
Aardrotatie en aardevolutie zijn de twee hoofdbewegingen van de aarde ..............17
4.5.1 de aardrotatie ..................................................................................................17
4.5.2 de gevolgen van de aardrotatie: ......................................................................17
4.5.3 aardevolutie de gevolgen van de aardrevolutie= schikkeljaren, voorkomen van
seizoenen, lengte van dag en nacht, culminatiehoogte..................................................18
de ruimtevaart en haar toepassingen .....................................................................19
4.6.1 de toepassingen van satellieten op ons dagelijks leven ...................................19
5 het weer en het klimaat op aarde 14% .........................................................................20
de aardse atmosfeer ..............................................................................................20
5.1.1 Atmosferische opbouw van aarde ...................................................................20
5.1.2 de warmtebalans .............................................................................................20
5.1.3 De factoren die de luchttemperatuur in de troposfeer beïnvloeden ..................21
5.1.4 de luchtcirculatie .............................................................................................21
5.1.5 de verdamping en condensatie .......................................................................22
5.1.6 de klimaten......................................................................................................23
5.1.7 het West-Europese weer .................................................................................24
5.1.8 de satellietfoto's ..............................................................................................25
5.1.9 de frontale depressie .......................................................................................26
5.1.10 het weer in België ............................................................................................26
5.1.11 de West-Europese weerkaart ..........................................................................26
2
,6 de draagkracht van de aarde en mondiale verschuivingen 16% ..................................27
de zure regen .........................................................................................................27
de bodemdegradatie= afname van productiviteit van bodem ..................................27
het probleem van de voedselvoorziening op aarde.................................................27
de duurzame voedselvoorziening= productie van voedsel zonder schade aan milieu
28
de eindigheid van de grondstoffen..........................................................................28
de productie en consumptie van de aardolie en het aardgas ..................................28
het duurzaam beheer van grondstoffen en energie ................................................29
de ecologische voetafdruk ......................................................................................29
de mondiale verschuivingen ...................................................................................29
6.9.1 de delocatie van activiteiten ............................................................................29
6.9.2 de globalisering ...............................................................................................30
6.9.3 de internationale migraties ..............................................................................30
6.9.4 de push- en pullfactoren van de migraties .......................................................30
7 de opbouw en de afbraak van fysische landschappen 24% .........................................31
de structuur van de aarde.......................................................................................31
7.1.1 de inwendige structuur van de aarde...............................................................31
7.1.2 opbouw van de lithosfeer ................................................................................31
7.1.3 Kringloop .........................................................................................................32
7.1.4 de endogene processen ..................................................................................32
7.1.5 de aardbevingen .............................................................................................33
7.1.6 de vulkanen .....................................................................................................33
7.1.7 de platentektoniek ...........................................................................................34
7.1.8 Begrippen: .......................................................................................................35
de geologie van de aardkorst .................................................................................36
7.2.1 de geologische tijdschaal ................................................................................36
7.2.2 de geologische structuren: ..............................................................................37
7.2.3 de transgressies en regressies ........................................................................38
7.2.4 de klimaatveranderingen in het Quartair ..........................................................38
de uiterlijke vormgeving van de aarde ....................................................................38
7.3.1 de exogene processen: verwering, erosie en sedimentatie .............................38
7.3.2 de verweringsvormen ......................................................................................39
7.3.3 De erosievormen .............................................................................................39
7.3.4 De sedimentatievormen gevormd door rivieren, wind, zee en gletsjers ...........40
3
,7.3.5 de landschapsstudie van reliëfvormen, valleivormen, kustvormen,
sedimentatielandschappen, erosielandschappen en glaciale landschappen..................41
......................................................................................................................................43
7.3.6 de bodemkaarten ............................................................................................43
4
,1 de maatschappelijke rol van aardrijkskunde 14%
de ruimtelijke beroepenvelden
(voorbeelden van ruimtelijke beroepenvelden geven)
klimaatonderzoek, verkeer-, en transportsector, internationale handel, archeologie,..
de ruimtelijke onderzoeksdomeinen
(voorbeelden van ruimtelijke onderzoeksdomeinen geven)
× milieukunde: studie van milieu
× geologie: studie van ontstaan van aarde en hoe ze verandert
× vulkanologie: studie van vulkanen
× migratie: studie van het wegtrekken van volkeren en dierensoorten
× seismologie: studie van aardbevingen
× stratigrafie: studie van steenlagen
2 de plaatsbepaling en de kaarten 16%
de plaatsbepaling op aarde
2.1.1 de absolute ligging van plaatsen op aarde
− definitie: exacte ligging van een plaats op aarde (=geografische lengte en breedte
weergegeven in coördinaten op kaart)
− deze ligging aflezen op een kaart: lengte en breedte weergegeven in coördinaten op
kaart
opm.: NB: Noorderbreedte, boven de evenaar (boven)
ZB: Zuiderbreedte, onder de evenaar (beneden)
OL: Oosterlengte, rechts van de 0-meridiaan (rechts)
WL: Westerlengte: links van de 0-meridiaan (links)
− deze ligging correct noteren tot vijf minuten nauwkeurig
➔ oefeningen edulogos
2.1.2 de relatieve ligging van plaatsen op aarde
- definitie = beschrijving van de ligging t.o.v. de omgeving
- bepalen voor elke plaats op aarde aan de hand van kaarten
2.1.3 het Global positioning system= GPS
− dit begrip definiëren: wereldwijde satellietplaatsbepalingsysteem dat je locatie bepaalt
op aarde
− de standplaatsbepaling verklaren aan de hand van de werking van het Global
positioning system: gps op je gsm/auto/.. is verbonden met 32 satellieten, die
vertellen hoe ver je je bevindt van die satellieten→ signaal krijgen van verschillende
satellieten voor de specifiek plaatsbepaling, anders moeilijk! (bv. ik ben van satelliet
A, 1 m verwijderd, Satelliet B, 3 m, .. → zo wordt mijn specifieke plaats bepaald (door
minimum 6 satellieten). + die satellieten sturen signalen naar je gsm, het tijd verschil
van het versturen van die signalen door de satellieten en het ontvangen van de
signalen door je gsm helpt om de afstand te berekenen tussen je gsm en de
satellieten (d.m.v. lichtsnelheid).
5
, − verbanden leggen tussen het Global positioning system en het geografisch
informatiesysteem: zie boven uitleg
− toepassingen van het GPS-systeem benoemen:
1. Positioning: plaatsbepaling
2. Mapping: plaats/.. in kaart brengen
3. Navigation: bij vliegtuigen (om in eigen baan te blijven zodat geen botsing), bij autos
(route bepalen, files aanduiden, snelste weg kiezen,..)
4. Tracking: opvolging van de verplaatsing
5. Timing: je exacte tijdstip van aankomst,..
de kaarten
2.2.1 afstanden berekenen
- afstanden berekenen aan de hand van een lijnschaal + aan de hand van een
breukschaal:
schaal: geeft verhouding weer tussen werkelijke en getekende maat → lijnvorm/breukvorm:
Hoe berekenen? Lijn: leest werkelijke afstand op het lijnstuk bv. 8km
Breuk: geeft aan hoeveel x de werkelijkheid verkleind
is bv. 1/20000
Hoe werkelijkheid achterhalen? Afstand op kaart maal
noemer van de breuk (breukschaal)
Lijnschaal: 1 cm van lijn= 1 km van realiteit (wordt
aangegeven)
➔ maak oefeningen edulogos
2.2.2 de kaartlegenda
- de symbolen op kaart herkennen en benoemen
- de indeling van de symbolen benoemen aan de hand van de kaartelementen
je krijgt kaarten en legenden
en je moet ze met elkaar
verbinden
➔ verschillend per thema en soort kaart
2.2.3 de kaartsoorten naar inhoud
- kaarten naar inhoud:
1. topografische kaarten: kaarten die beschrijving geven van een bepaald gebied
2. overzichtskaarten: meer globaal, geven meer plaatsen weer
6
, verschil tussen 1 en 2: topografische willen meer detail geven, overzichtskaarten meer
overzicht.
3. Staatkundige kaart/ administratieve kaart: geeft de grenzen weer
4. Natuurkundige kaart: focussen op natuur (revieren, zeeën, reliëf,..)
1 2 3 3
4
2.2.4 de kaartsoorten naar thema
thematische kaarten: focus op onderwerp/thema → geen focus op topologische informatie.
Soorten:
1. Stippenkaart: gegevens w weergegeven door stippen, aantal stippen is belangrijk,
niet grootte, bv. verspreiding van de joden
2. Figuratieve kaart: geeft aantallen weer door de grote van de stippen en niet het
aantal
Bv. asielaanvraag in Europa
3. Choropleet: geeft dichtheid weer, w weergegeven in oppervlakte-eenheid (hectare,
km,..)
Bv. het aantal varkens in een landbouwgrond per hectare
4. Chorochromatisch: geen administratieve grenzen wel kwalitatieve. Geeft kwaliteiten,
eigenschappen weer, er is variatie in kleuren. Bv. verdeling van de kolonies vroeger
5. Isolijnenkaarten: (er worden lijnen gebruikt!) bepaalde verschijnsel weergeven
(hoogte, diepte, druk, …), vaak gebruikt rond klimaat/ temperatuur,… bv. gemiddelde
temperatuur
6. Ruimtelijke kaart: 3D, geeft ernst/ verduidelijking weer van iets, bv. criminaliteit
7. Cartogrammen: is diagram+ kaart, geeft statische gegevens weer. Bv. sociale media
8. Bewegingskaart: geeft beweging van iets weer d.m.v. pijlen, routes,..
6 8
3 4 6 7
2.2.5 de kaartanalyse
- de beste kaart selecteren in functie van het gebruik
- verschijnselen op een kaart identificeren
- verschijnselen op kaarten analyseren en interpreteren
➔ zie voorbeelden boven
7
, 2.2.6 het geografisch informatiesysteem= GIS (opm.: ≠ GPS)
- dit begrip definiëren: informatiesysteem dat geografische informatie opslaat bewerkt
en analyseert (info die hij van satellieten krijgt+ info die hij zelf bevat+ je kan zelf info
toevoegen aan het programma en die w aan het kaart gekoppeld)
- voorbeelden en toepassingen geven van GIS-databanken:
• toepassingen: programma w toegepast in: planologie, economie, leger
➔ voor:
× grote hoeveelheden topografische data’s te digitaliseren
× visualiseren van info
× aanleggen van databanken
• vb’en:
× stemgedrag onderzoeken per gemeente (bij verkiezingen)
× berekenen van reactietijd van natuurrampen
× kan berekenen welke hulpdiensten snelste ter plaatse kunnen zijn
3 de ruimtelijke ordening in stad en platteland 16%
de wisselwerking tussen de stad en het platteland
3.1.1 het site van een stad
- het site van een stad definiëren: mogelijk 2 definities: oorspronkelijke ligging van een
stad/ kenmerken van de ligging van een stad → dus def= de plaats waar de
nederzettingen zijn ontstaan en dit door de lokale landschapskenmerken zoals
revieren, vruchtbare gebieden,..
3.1.2 de stadspatronen
- de stadspatronen herkennen en situeren op beeldmateriaal en kaarten, soorten
stadspatronen + voor en nadelen:
1. Radiale stadspatroon= Cirkelvormige/ ovale stad
met radiaal-concentrische plattegrond waarbij
wegen elkaar kruisen in centrum
2. dambordpatroon of gridstructuur: rechthoekige
stad, twee loodrechte wegen elkaar kruisen in
centrum + andere wegen lopen er parallel
aan
voordelen: Veel kruispunten dus snelheid
auto’s= klein → dus veilig
nadelen: Er is geen stadscentrum
3. spinnenwebpatroon= Hoofdwegen die naar stadskern lopen
− voordelen: Er zijn bepaalde winkelzones, bepaalde
woonzones,..
− nadelen: De kleine straten bemoeilijken het verkeer en niet alle
ruimtes w efficiënt gebruikt
8
1 de maatschappelijke rol van aardrijkskunde 14% ........................................................ 5
de ruimtelijke beroepenvelden ................................................................................. 5
(voorbeelden van ruimtelijke beroepenvelden geven) ........................................................ 5
de ruimtelijke onderzoeksdomeinen ........................................................................ 5
(voorbeelden van ruimtelijke onderzoeksdomeinen geven) ................................................ 5
2 de plaatsbepaling en de kaarten 16%........................................................................... 5
de plaatsbepaling op aarde ..................................................................................... 5
2.1.1 de absolute ligging van plaatsen op aarde ....................................................... 5
2.1.2 de relatieve ligging van plaatsen op aarde ....................................................... 5
2.1.3 het Global positioning system= GPS ................................................................ 5
de kaarten ............................................................................................................... 6
2.2.1 afstanden berekenen........................................................................................ 6
2.2.2 de kaartlegenda ............................................................................................... 6
2.2.3 de kaartsoorten naar inhoud............................................................................. 6
2.2.4 de kaartsoorten naar thema ............................................................................. 7
2.2.5 de kaartanalyse ................................................................................................ 7
2.2.6 het geografisch informatiesysteem= GIS (opm.: ≠ GPS) .................................. 8
3 de ruimtelijke ordening in stad en platteland 16% ......................................................... 8
de wisselwerking tussen de stad en het platteland .................................................. 8
3.1.1 het site van een stad ........................................................................................ 8
3.1.2 de stadspatronen ............................................................................................. 8
3.1.3 de stedelijke hiërarchie..................................................................................... 9
3.1.4 de stedelijke functies .......................................................................................10
3.1.5 de soorten verstedelijking ................................................................................10
3.1.6 het ruimtegebruik in Vlaanderen ......................................................................11
3.1.7 de algemene structuur van een stadsgewest...................................................11
3.1.8 de problemen veroorzaakt door de verstedelijking ..........................................11
3.1.9 de erfgoedwaarde van traditionele landschappen in België .............................11
de ruimtelijke planning ............................................................................................12
3.2.1 het Structuurplan Vlaanderen= RSV................................................................12
3.2.2 de ruimtelijke uitvoeringsplannen ....................................................................12
3.2.3 de gemeentelijke uitvoeringsplannen (RUP) ....................................................13
4 de kosmische ruimte .....................................................................................................13
het heelal ...............................................................................................................13
1
, 4.1.1 de optische telescoop en de radiotelescoop ....................................................13
4.1.2 het ruimteonderzoek........................................................................................13
4.1.3 het lichtjaar ......................................................................................................14
4.1.4 de structuur van het heelal ..............................................................................14
4.1.5 het ontstaan en evolutie van het heelal ...........................................................14
de aarde in het zonnestelsel ...................................................................................15
4.2.1 afstanden in het zonnestelsel ..........................................................................15
4.2.2 de zon en het zonnestelsel ..............................................................................15
de zon ....................................................................................................................15
4.3.1 wat is de zon ...................................................................................................15
4.3.2 structuur van de zon ........................................................................................16
Planeten .................................................................................................................16
4.4.1 wat? ................................................................................................................16
4.4.2 soorten ............................................................................................................16
Ringen .................................................................................................................................17
Kometen ..............................................................................................................................17
Aardrotatie en aardevolutie zijn de twee hoofdbewegingen van de aarde ..............17
4.5.1 de aardrotatie ..................................................................................................17
4.5.2 de gevolgen van de aardrotatie: ......................................................................17
4.5.3 aardevolutie de gevolgen van de aardrevolutie= schikkeljaren, voorkomen van
seizoenen, lengte van dag en nacht, culminatiehoogte..................................................18
de ruimtevaart en haar toepassingen .....................................................................19
4.6.1 de toepassingen van satellieten op ons dagelijks leven ...................................19
5 het weer en het klimaat op aarde 14% .........................................................................20
de aardse atmosfeer ..............................................................................................20
5.1.1 Atmosferische opbouw van aarde ...................................................................20
5.1.2 de warmtebalans .............................................................................................20
5.1.3 De factoren die de luchttemperatuur in de troposfeer beïnvloeden ..................21
5.1.4 de luchtcirculatie .............................................................................................21
5.1.5 de verdamping en condensatie .......................................................................22
5.1.6 de klimaten......................................................................................................23
5.1.7 het West-Europese weer .................................................................................24
5.1.8 de satellietfoto's ..............................................................................................25
5.1.9 de frontale depressie .......................................................................................26
5.1.10 het weer in België ............................................................................................26
5.1.11 de West-Europese weerkaart ..........................................................................26
2
,6 de draagkracht van de aarde en mondiale verschuivingen 16% ..................................27
de zure regen .........................................................................................................27
de bodemdegradatie= afname van productiviteit van bodem ..................................27
het probleem van de voedselvoorziening op aarde.................................................27
de duurzame voedselvoorziening= productie van voedsel zonder schade aan milieu
28
de eindigheid van de grondstoffen..........................................................................28
de productie en consumptie van de aardolie en het aardgas ..................................28
het duurzaam beheer van grondstoffen en energie ................................................29
de ecologische voetafdruk ......................................................................................29
de mondiale verschuivingen ...................................................................................29
6.9.1 de delocatie van activiteiten ............................................................................29
6.9.2 de globalisering ...............................................................................................30
6.9.3 de internationale migraties ..............................................................................30
6.9.4 de push- en pullfactoren van de migraties .......................................................30
7 de opbouw en de afbraak van fysische landschappen 24% .........................................31
de structuur van de aarde.......................................................................................31
7.1.1 de inwendige structuur van de aarde...............................................................31
7.1.2 opbouw van de lithosfeer ................................................................................31
7.1.3 Kringloop .........................................................................................................32
7.1.4 de endogene processen ..................................................................................32
7.1.5 de aardbevingen .............................................................................................33
7.1.6 de vulkanen .....................................................................................................33
7.1.7 de platentektoniek ...........................................................................................34
7.1.8 Begrippen: .......................................................................................................35
de geologie van de aardkorst .................................................................................36
7.2.1 de geologische tijdschaal ................................................................................36
7.2.2 de geologische structuren: ..............................................................................37
7.2.3 de transgressies en regressies ........................................................................38
7.2.4 de klimaatveranderingen in het Quartair ..........................................................38
de uiterlijke vormgeving van de aarde ....................................................................38
7.3.1 de exogene processen: verwering, erosie en sedimentatie .............................38
7.3.2 de verweringsvormen ......................................................................................39
7.3.3 De erosievormen .............................................................................................39
7.3.4 De sedimentatievormen gevormd door rivieren, wind, zee en gletsjers ...........40
3
,7.3.5 de landschapsstudie van reliëfvormen, valleivormen, kustvormen,
sedimentatielandschappen, erosielandschappen en glaciale landschappen..................41
......................................................................................................................................43
7.3.6 de bodemkaarten ............................................................................................43
4
,1 de maatschappelijke rol van aardrijkskunde 14%
de ruimtelijke beroepenvelden
(voorbeelden van ruimtelijke beroepenvelden geven)
klimaatonderzoek, verkeer-, en transportsector, internationale handel, archeologie,..
de ruimtelijke onderzoeksdomeinen
(voorbeelden van ruimtelijke onderzoeksdomeinen geven)
× milieukunde: studie van milieu
× geologie: studie van ontstaan van aarde en hoe ze verandert
× vulkanologie: studie van vulkanen
× migratie: studie van het wegtrekken van volkeren en dierensoorten
× seismologie: studie van aardbevingen
× stratigrafie: studie van steenlagen
2 de plaatsbepaling en de kaarten 16%
de plaatsbepaling op aarde
2.1.1 de absolute ligging van plaatsen op aarde
− definitie: exacte ligging van een plaats op aarde (=geografische lengte en breedte
weergegeven in coördinaten op kaart)
− deze ligging aflezen op een kaart: lengte en breedte weergegeven in coördinaten op
kaart
opm.: NB: Noorderbreedte, boven de evenaar (boven)
ZB: Zuiderbreedte, onder de evenaar (beneden)
OL: Oosterlengte, rechts van de 0-meridiaan (rechts)
WL: Westerlengte: links van de 0-meridiaan (links)
− deze ligging correct noteren tot vijf minuten nauwkeurig
➔ oefeningen edulogos
2.1.2 de relatieve ligging van plaatsen op aarde
- definitie = beschrijving van de ligging t.o.v. de omgeving
- bepalen voor elke plaats op aarde aan de hand van kaarten
2.1.3 het Global positioning system= GPS
− dit begrip definiëren: wereldwijde satellietplaatsbepalingsysteem dat je locatie bepaalt
op aarde
− de standplaatsbepaling verklaren aan de hand van de werking van het Global
positioning system: gps op je gsm/auto/.. is verbonden met 32 satellieten, die
vertellen hoe ver je je bevindt van die satellieten→ signaal krijgen van verschillende
satellieten voor de specifiek plaatsbepaling, anders moeilijk! (bv. ik ben van satelliet
A, 1 m verwijderd, Satelliet B, 3 m, .. → zo wordt mijn specifieke plaats bepaald (door
minimum 6 satellieten). + die satellieten sturen signalen naar je gsm, het tijd verschil
van het versturen van die signalen door de satellieten en het ontvangen van de
signalen door je gsm helpt om de afstand te berekenen tussen je gsm en de
satellieten (d.m.v. lichtsnelheid).
5
, − verbanden leggen tussen het Global positioning system en het geografisch
informatiesysteem: zie boven uitleg
− toepassingen van het GPS-systeem benoemen:
1. Positioning: plaatsbepaling
2. Mapping: plaats/.. in kaart brengen
3. Navigation: bij vliegtuigen (om in eigen baan te blijven zodat geen botsing), bij autos
(route bepalen, files aanduiden, snelste weg kiezen,..)
4. Tracking: opvolging van de verplaatsing
5. Timing: je exacte tijdstip van aankomst,..
de kaarten
2.2.1 afstanden berekenen
- afstanden berekenen aan de hand van een lijnschaal + aan de hand van een
breukschaal:
schaal: geeft verhouding weer tussen werkelijke en getekende maat → lijnvorm/breukvorm:
Hoe berekenen? Lijn: leest werkelijke afstand op het lijnstuk bv. 8km
Breuk: geeft aan hoeveel x de werkelijkheid verkleind
is bv. 1/20000
Hoe werkelijkheid achterhalen? Afstand op kaart maal
noemer van de breuk (breukschaal)
Lijnschaal: 1 cm van lijn= 1 km van realiteit (wordt
aangegeven)
➔ maak oefeningen edulogos
2.2.2 de kaartlegenda
- de symbolen op kaart herkennen en benoemen
- de indeling van de symbolen benoemen aan de hand van de kaartelementen
je krijgt kaarten en legenden
en je moet ze met elkaar
verbinden
➔ verschillend per thema en soort kaart
2.2.3 de kaartsoorten naar inhoud
- kaarten naar inhoud:
1. topografische kaarten: kaarten die beschrijving geven van een bepaald gebied
2. overzichtskaarten: meer globaal, geven meer plaatsen weer
6
, verschil tussen 1 en 2: topografische willen meer detail geven, overzichtskaarten meer
overzicht.
3. Staatkundige kaart/ administratieve kaart: geeft de grenzen weer
4. Natuurkundige kaart: focussen op natuur (revieren, zeeën, reliëf,..)
1 2 3 3
4
2.2.4 de kaartsoorten naar thema
thematische kaarten: focus op onderwerp/thema → geen focus op topologische informatie.
Soorten:
1. Stippenkaart: gegevens w weergegeven door stippen, aantal stippen is belangrijk,
niet grootte, bv. verspreiding van de joden
2. Figuratieve kaart: geeft aantallen weer door de grote van de stippen en niet het
aantal
Bv. asielaanvraag in Europa
3. Choropleet: geeft dichtheid weer, w weergegeven in oppervlakte-eenheid (hectare,
km,..)
Bv. het aantal varkens in een landbouwgrond per hectare
4. Chorochromatisch: geen administratieve grenzen wel kwalitatieve. Geeft kwaliteiten,
eigenschappen weer, er is variatie in kleuren. Bv. verdeling van de kolonies vroeger
5. Isolijnenkaarten: (er worden lijnen gebruikt!) bepaalde verschijnsel weergeven
(hoogte, diepte, druk, …), vaak gebruikt rond klimaat/ temperatuur,… bv. gemiddelde
temperatuur
6. Ruimtelijke kaart: 3D, geeft ernst/ verduidelijking weer van iets, bv. criminaliteit
7. Cartogrammen: is diagram+ kaart, geeft statische gegevens weer. Bv. sociale media
8. Bewegingskaart: geeft beweging van iets weer d.m.v. pijlen, routes,..
6 8
3 4 6 7
2.2.5 de kaartanalyse
- de beste kaart selecteren in functie van het gebruik
- verschijnselen op een kaart identificeren
- verschijnselen op kaarten analyseren en interpreteren
➔ zie voorbeelden boven
7
, 2.2.6 het geografisch informatiesysteem= GIS (opm.: ≠ GPS)
- dit begrip definiëren: informatiesysteem dat geografische informatie opslaat bewerkt
en analyseert (info die hij van satellieten krijgt+ info die hij zelf bevat+ je kan zelf info
toevoegen aan het programma en die w aan het kaart gekoppeld)
- voorbeelden en toepassingen geven van GIS-databanken:
• toepassingen: programma w toegepast in: planologie, economie, leger
➔ voor:
× grote hoeveelheden topografische data’s te digitaliseren
× visualiseren van info
× aanleggen van databanken
• vb’en:
× stemgedrag onderzoeken per gemeente (bij verkiezingen)
× berekenen van reactietijd van natuurrampen
× kan berekenen welke hulpdiensten snelste ter plaatse kunnen zijn
3 de ruimtelijke ordening in stad en platteland 16%
de wisselwerking tussen de stad en het platteland
3.1.1 het site van een stad
- het site van een stad definiëren: mogelijk 2 definities: oorspronkelijke ligging van een
stad/ kenmerken van de ligging van een stad → dus def= de plaats waar de
nederzettingen zijn ontstaan en dit door de lokale landschapskenmerken zoals
revieren, vruchtbare gebieden,..
3.1.2 de stadspatronen
- de stadspatronen herkennen en situeren op beeldmateriaal en kaarten, soorten
stadspatronen + voor en nadelen:
1. Radiale stadspatroon= Cirkelvormige/ ovale stad
met radiaal-concentrische plattegrond waarbij
wegen elkaar kruisen in centrum
2. dambordpatroon of gridstructuur: rechthoekige
stad, twee loodrechte wegen elkaar kruisen in
centrum + andere wegen lopen er parallel
aan
voordelen: Veel kruispunten dus snelheid
auto’s= klein → dus veilig
nadelen: Er is geen stadscentrum
3. spinnenwebpatroon= Hoofdwegen die naar stadskern lopen
− voordelen: Er zijn bepaalde winkelzones, bepaalde
woonzones,..
− nadelen: De kleine straten bemoeilijken het verkeer en niet alle
ruimtes w efficiënt gebruikt
8
