Grondrechten
Deel 1: Bronnen en beginselen van het recht
Sociaal werk is een op de praktijk gebaseerd beroep en een
academische discipline die sociale verandering en ontwikkeling, sociale
cohesie, empowerment en bevrijding van mensen bevordert. Principes
van sociale rechtvaardigheid, mensenrechten, collectieve sociale
verantwoordelijkheid en respect voor vormen van diversiteit staan
centraal in het sociaal werk. Onderbouwd door sociaalwerktheorieën,
sociale- en menswetenschappen en inheemse of lokale vormen van
kennis, engageert sociaal werk mensen en structuren om problemen n
aan te pakken en welzijn te bevorderen
Woorden die we kunnen linken aan grondrechten:
– Structuren
– Sociale rechtvaardigheid
– Mensenrechten
– Respect voor vormen van diversiteit
–…
→ Zit vol met verwijzingen naar recht gevingen en structuren.
Recht
is een geheel van regels, opgesteld en opgelegd door de’
samenleving, waardoor de belangen van de enkelingen die in de
gemeenschap leven geordend worden, door middel van sociale dwang
Wat kan het recht betekenen voor de sociaal werker?
“Doing things
right” draait om de
technische kennis
van de sociaal
werker en zijn kennis
ook correct kan
toepassen. Het zou
erg zijn als je een
sociaal werker hebt
die niets weet van
het recht. Bv. Sociaal
werkers bemiddelen
met schuldeisers om
tot afbetalingsplannen te komen, als je in die sector wil werken moet je kennis hebben van
schulden, consumentenrecht, gerechtelijk recht,.. Er is een principe dat schulden kunnen verjaren.
Als bv ziekenhuis jou factuur vergeet te versturen kunnen zij deze na 2 jaar niet meer opeisen. Als
je een verjaarde factuur toch betaald, kan je je geld niet meer terug opeisen. Men moet dus de
dingen juist doen en de rechtsregels correct toepassen. Gaat over dat je je wetgeving kent en correct
kan toepassen.
,“Doing right things” gaat om het moreel of ethisch perspectief. Je zal geconfronteerd worden met
moeilijke beslissingen en schrijnende verhalen, dat je niet weet wat je nu eigenlijk moet doen.
Sociaal werkers hebben bv beroepsgeheim, maar soms mag of moet je dit doorbreken. Bv als je met
kinderen werkt en je krijgt een verhaal te horen dat dit kind thuis misbruikt wordt, dan moet je je
beroepsgeheim doorbreken want het gaat hier om minderjarigen. Je maakt ook de morele
afwegingen en je moet dus ook weten welke morele afwegingen je je in je job moet maken.
Ook: je beroepsgeheim schenden is een strafbaar feit. Op basis van achterliggende rechtkennis ga je
de juiste beslissingen maken.
“Rights thinking” draait over de grondrechten en rechtvaardigheid. Of dat je je grondrechten en
mensenrechten altijd als kompas gaat gebruiken in je job: altijd als cliënten om hulp vragen, dat je
er altijd aan denkt om die grondrechten in je achterhoofd te houden. Bv. ‘hier zijn bepaalde
grondrechten geschonden, hier moet iets aan gedaan worden’.
Sociaal werk en recht hangen dus bijna constant samen!!
→ Komt niet op examen :D
→ Gewoon om belang aan te tonen waarom een sociaal werker recht nodig heeft.
Als sociaal werker moet je dus navigeren door wet en regelgeving.
De doelgroepen waarmee een sociaal werker werkt hebben vaak een juridische component: bv.
echtscheiding, schulden, uit huis zetting,.. Hier zit altijd een juridische dimensie aan en je moet wel
een antwoord kunnen formuleren op de mensen hun vraag/behoeftes als sociaal werker.
Je moet geen jurist
worden, maar bv als een
cliënt uit huis gezet
dreigt te worden kan je
eraan denken ‘ahja, er is
zoiets als sociale
huisvesting’, dan kan je
je hier wat in verdiepen
om zo hulp te bieden.
Als er toch veel
juridische kennis nodig
is, verwijs dan door naar
een advocaat.
Je moet kunnen informeren (bv verdere opzoekingen doen), maar ook de afweging kunnen maken
wanneer er meer juridische kennis nodig is om jou cliënt door te verwijzen.
,Hoe komen wij in aanraking met het recht?
Tussen het opstaan en nu
– Verkeersregels
– Reclame mails: GDPR wetgeving, moet je toestemming voor gegeven hebben (=wettelijk verplicht)
– Openbaar vervoer (niet betalen = boete)
– Consumentenregels in winkel
– Recht op onderwijs (art 24 vd grondwet)
Minderjarigen
– Leerplicht
– Ouderlijk gezag
– Geen alcohol, alcoholverbod
– Rijverbod
Mensen met kinderen
– Ouderlijk gezag
– Kinderzitje
–…
Gehuwd
– Mss echtscheiding
– Recht om te mogen trouwen
–…
Student
– Vrije meningsuiting (iedereen)
– Vlaamse codex hoger onderwijs
– Recht om klacht in te dienen over bepaalde studiebeslissingen
–…
Naargelang van waar je je bevindt heb je verschillende rechten en plichten.
Je komt constant in aanraking met het recht.
Wat is Recht?
a) een geheel van regels
b) opgesteld en opgelegd door de samenleving
c) waardoor de belangen van de enkelingen die in de gemeenschap leven geordend worden
d) door middel van sociale dwang (afdwingbaar)
Je hebt geschreven en ongeschreven
regels, bv een formatev ur bij de
verkiezingen ‘moet’ er zijn, maar staat
nergens in de wet! Is gewoonte geworden.
We hebben ook nationale en
internationale regels. Bv België en EU.
Wij focussen ons op rechtsregels. Kan
over veel gaan: niet stelen,
schadevergoeding, België is federale
staat,..
, Er zijn niet enkel rechtsregels geschreven in de wet, maar ook bv door religie etc. In de wet staat bv
dat polygamie verboden is, maar in bepaalde culturen mag dit wel, als die persoon dan in België
komt komen de regels met elkaar in conflict. Wat in de wet staat heeft voorrang. Rechtsregels
gelden tegenover iedereen die onder de toepassing van de wet staat, maar niet elke rechtsregel is op
iedereen van toepassing. Bv economisch recht is een deel op ondernemers gericht, maar als je geen
ondernemer bent moet je hier niet naar kijken. Of voor mensen die in hechtenis zitten, als je niet
bent opgepakt is dit ook niet op jou van toepassing. Ze hebben ook een verbindend karakter: zijn
niet vrijblijvend, als het is de wet staat moet je dit naleven. Is ook weer niet voor iedereen gelijk, je
hebt bv aanvullend recht en dwingend recht. Er zijn bv regels van het dwingend recht waar absoluut
niet van afgeweken mag worden, alles wat in het strafwetboek staat: je mag niet stelen, niemand
vermoorden,… Je hebt ook regels van aanvullend recht: overeenkomsten, je mag rond
overeenkomst ook eigen regels maken. Wij gaan vooral in de sectoren werken waar regels van
dwingend recht op van toepassing zijn. Er zijn dus regels die je moet volgen maar ook regels waar
je van mag afwijken. Rechtsregels zijn altijd heel abstract en algemeen geformuleerd, dit doen ze
zodat ze op zoveel mogelijk situaties van toepassing zijn. Zie voorbeeld in kleine groene kader
onderaan Als je een snoepje in de Kruidvat steelt ben je eveneens schuldig aan diefstal als dat je
een laptop zou stelen.
Onze samenleving verandert
constant, eigenlijk moet het recht
voortdurend anticiperen op die
veranderingen. We zitten bv al jaren
met een digitalisering, vroeger was
dit niet. Als je vroeger ging shoppen
ging je naar de lokale winkel,
vandaag doe je dit online. Dat wil
zeggen dat de wetgever na een tijd
zegt ‘oei we hebben geen wetgeving
die consumenten beschermt tegen
online wanpraktijken’, dus recht is evolutief, wijzigt constant. Door internet zijn er ook nieuwe
vormen van misdrijf ontstaan, als hier geen regels rond zijn kunnen de misdadigers ook niet gestraft
worden. Recht is dus ook iets statelijk: we hebben eigen rechtsregels in België maar die zijn anders
in Nederland of in Engeland. Dit hangt allemaal samen met het thema staatssoevereiniteit. Dit wil
zeggen : een staat die het zelfbeschikkingsrecht heeft en het hoogste gezag uitvoert over een staat.
Het recht om zelf hun eigen regels te maken. Een staat kan ook kiezen ome en stuk soevereiniteit af
te geven, wij hebben bv een deel aan de Europese Unie gegeven. Hier in België is er sprake van
muli level governance of rechtsorde, er zijn bij ons verschillende niveaus: federaal, Vlaanderen,
wallonie, lokale niveaus,… Sommige niveaus hebben stukjes van bevoegdheden. Bv het federaal
niveau bepaald over de oplegging van de straffen ‘je krijgt een enkelband’ , maar dan wordt je
opgevolgd door een justitieassistent, dat is de Vlaamse overheid. Op een dag wordt je betrapt op
wildplassen en je krijgt een boete van de lokale politie, dat is dan op niveau van de stad of
gemeente. Je komt in aanraking met verschillende regelgevingen. Dit is complex, maar we krijgen
nog lessen staatsstructuur.
Deel 1: Bronnen en beginselen van het recht
Sociaal werk is een op de praktijk gebaseerd beroep en een
academische discipline die sociale verandering en ontwikkeling, sociale
cohesie, empowerment en bevrijding van mensen bevordert. Principes
van sociale rechtvaardigheid, mensenrechten, collectieve sociale
verantwoordelijkheid en respect voor vormen van diversiteit staan
centraal in het sociaal werk. Onderbouwd door sociaalwerktheorieën,
sociale- en menswetenschappen en inheemse of lokale vormen van
kennis, engageert sociaal werk mensen en structuren om problemen n
aan te pakken en welzijn te bevorderen
Woorden die we kunnen linken aan grondrechten:
– Structuren
– Sociale rechtvaardigheid
– Mensenrechten
– Respect voor vormen van diversiteit
–…
→ Zit vol met verwijzingen naar recht gevingen en structuren.
Recht
is een geheel van regels, opgesteld en opgelegd door de’
samenleving, waardoor de belangen van de enkelingen die in de
gemeenschap leven geordend worden, door middel van sociale dwang
Wat kan het recht betekenen voor de sociaal werker?
“Doing things
right” draait om de
technische kennis
van de sociaal
werker en zijn kennis
ook correct kan
toepassen. Het zou
erg zijn als je een
sociaal werker hebt
die niets weet van
het recht. Bv. Sociaal
werkers bemiddelen
met schuldeisers om
tot afbetalingsplannen te komen, als je in die sector wil werken moet je kennis hebben van
schulden, consumentenrecht, gerechtelijk recht,.. Er is een principe dat schulden kunnen verjaren.
Als bv ziekenhuis jou factuur vergeet te versturen kunnen zij deze na 2 jaar niet meer opeisen. Als
je een verjaarde factuur toch betaald, kan je je geld niet meer terug opeisen. Men moet dus de
dingen juist doen en de rechtsregels correct toepassen. Gaat over dat je je wetgeving kent en correct
kan toepassen.
,“Doing right things” gaat om het moreel of ethisch perspectief. Je zal geconfronteerd worden met
moeilijke beslissingen en schrijnende verhalen, dat je niet weet wat je nu eigenlijk moet doen.
Sociaal werkers hebben bv beroepsgeheim, maar soms mag of moet je dit doorbreken. Bv als je met
kinderen werkt en je krijgt een verhaal te horen dat dit kind thuis misbruikt wordt, dan moet je je
beroepsgeheim doorbreken want het gaat hier om minderjarigen. Je maakt ook de morele
afwegingen en je moet dus ook weten welke morele afwegingen je je in je job moet maken.
Ook: je beroepsgeheim schenden is een strafbaar feit. Op basis van achterliggende rechtkennis ga je
de juiste beslissingen maken.
“Rights thinking” draait over de grondrechten en rechtvaardigheid. Of dat je je grondrechten en
mensenrechten altijd als kompas gaat gebruiken in je job: altijd als cliënten om hulp vragen, dat je
er altijd aan denkt om die grondrechten in je achterhoofd te houden. Bv. ‘hier zijn bepaalde
grondrechten geschonden, hier moet iets aan gedaan worden’.
Sociaal werk en recht hangen dus bijna constant samen!!
→ Komt niet op examen :D
→ Gewoon om belang aan te tonen waarom een sociaal werker recht nodig heeft.
Als sociaal werker moet je dus navigeren door wet en regelgeving.
De doelgroepen waarmee een sociaal werker werkt hebben vaak een juridische component: bv.
echtscheiding, schulden, uit huis zetting,.. Hier zit altijd een juridische dimensie aan en je moet wel
een antwoord kunnen formuleren op de mensen hun vraag/behoeftes als sociaal werker.
Je moet geen jurist
worden, maar bv als een
cliënt uit huis gezet
dreigt te worden kan je
eraan denken ‘ahja, er is
zoiets als sociale
huisvesting’, dan kan je
je hier wat in verdiepen
om zo hulp te bieden.
Als er toch veel
juridische kennis nodig
is, verwijs dan door naar
een advocaat.
Je moet kunnen informeren (bv verdere opzoekingen doen), maar ook de afweging kunnen maken
wanneer er meer juridische kennis nodig is om jou cliënt door te verwijzen.
,Hoe komen wij in aanraking met het recht?
Tussen het opstaan en nu
– Verkeersregels
– Reclame mails: GDPR wetgeving, moet je toestemming voor gegeven hebben (=wettelijk verplicht)
– Openbaar vervoer (niet betalen = boete)
– Consumentenregels in winkel
– Recht op onderwijs (art 24 vd grondwet)
Minderjarigen
– Leerplicht
– Ouderlijk gezag
– Geen alcohol, alcoholverbod
– Rijverbod
Mensen met kinderen
– Ouderlijk gezag
– Kinderzitje
–…
Gehuwd
– Mss echtscheiding
– Recht om te mogen trouwen
–…
Student
– Vrije meningsuiting (iedereen)
– Vlaamse codex hoger onderwijs
– Recht om klacht in te dienen over bepaalde studiebeslissingen
–…
Naargelang van waar je je bevindt heb je verschillende rechten en plichten.
Je komt constant in aanraking met het recht.
Wat is Recht?
a) een geheel van regels
b) opgesteld en opgelegd door de samenleving
c) waardoor de belangen van de enkelingen die in de gemeenschap leven geordend worden
d) door middel van sociale dwang (afdwingbaar)
Je hebt geschreven en ongeschreven
regels, bv een formatev ur bij de
verkiezingen ‘moet’ er zijn, maar staat
nergens in de wet! Is gewoonte geworden.
We hebben ook nationale en
internationale regels. Bv België en EU.
Wij focussen ons op rechtsregels. Kan
over veel gaan: niet stelen,
schadevergoeding, België is federale
staat,..
, Er zijn niet enkel rechtsregels geschreven in de wet, maar ook bv door religie etc. In de wet staat bv
dat polygamie verboden is, maar in bepaalde culturen mag dit wel, als die persoon dan in België
komt komen de regels met elkaar in conflict. Wat in de wet staat heeft voorrang. Rechtsregels
gelden tegenover iedereen die onder de toepassing van de wet staat, maar niet elke rechtsregel is op
iedereen van toepassing. Bv economisch recht is een deel op ondernemers gericht, maar als je geen
ondernemer bent moet je hier niet naar kijken. Of voor mensen die in hechtenis zitten, als je niet
bent opgepakt is dit ook niet op jou van toepassing. Ze hebben ook een verbindend karakter: zijn
niet vrijblijvend, als het is de wet staat moet je dit naleven. Is ook weer niet voor iedereen gelijk, je
hebt bv aanvullend recht en dwingend recht. Er zijn bv regels van het dwingend recht waar absoluut
niet van afgeweken mag worden, alles wat in het strafwetboek staat: je mag niet stelen, niemand
vermoorden,… Je hebt ook regels van aanvullend recht: overeenkomsten, je mag rond
overeenkomst ook eigen regels maken. Wij gaan vooral in de sectoren werken waar regels van
dwingend recht op van toepassing zijn. Er zijn dus regels die je moet volgen maar ook regels waar
je van mag afwijken. Rechtsregels zijn altijd heel abstract en algemeen geformuleerd, dit doen ze
zodat ze op zoveel mogelijk situaties van toepassing zijn. Zie voorbeeld in kleine groene kader
onderaan Als je een snoepje in de Kruidvat steelt ben je eveneens schuldig aan diefstal als dat je
een laptop zou stelen.
Onze samenleving verandert
constant, eigenlijk moet het recht
voortdurend anticiperen op die
veranderingen. We zitten bv al jaren
met een digitalisering, vroeger was
dit niet. Als je vroeger ging shoppen
ging je naar de lokale winkel,
vandaag doe je dit online. Dat wil
zeggen dat de wetgever na een tijd
zegt ‘oei we hebben geen wetgeving
die consumenten beschermt tegen
online wanpraktijken’, dus recht is evolutief, wijzigt constant. Door internet zijn er ook nieuwe
vormen van misdrijf ontstaan, als hier geen regels rond zijn kunnen de misdadigers ook niet gestraft
worden. Recht is dus ook iets statelijk: we hebben eigen rechtsregels in België maar die zijn anders
in Nederland of in Engeland. Dit hangt allemaal samen met het thema staatssoevereiniteit. Dit wil
zeggen : een staat die het zelfbeschikkingsrecht heeft en het hoogste gezag uitvoert over een staat.
Het recht om zelf hun eigen regels te maken. Een staat kan ook kiezen ome en stuk soevereiniteit af
te geven, wij hebben bv een deel aan de Europese Unie gegeven. Hier in België is er sprake van
muli level governance of rechtsorde, er zijn bij ons verschillende niveaus: federaal, Vlaanderen,
wallonie, lokale niveaus,… Sommige niveaus hebben stukjes van bevoegdheden. Bv het federaal
niveau bepaald over de oplegging van de straffen ‘je krijgt een enkelband’ , maar dan wordt je
opgevolgd door een justitieassistent, dat is de Vlaamse overheid. Op een dag wordt je betrapt op
wildplassen en je krijgt een boete van de lokale politie, dat is dan op niveau van de stad of
gemeente. Je komt in aanraking met verschillende regelgevingen. Dit is complex, maar we krijgen
nog lessen staatsstructuur.
