Ondersteuning bij gedrags- en emotionele problemen
COMPETENTIEMODEL
Historiek
Ontstaan: Id jaren '70 als reactie op h stoornissenmodel, dat problematisch
gedrag beschouwde als vorm v psychopathologie (richtte zich op stoornissen bij
jongeren + gezinnen)
Leertheorie: leerde jongeren gedrag a/af, zonder zich t richten op bredere
ontwscontext
Ontwspsychologie: gekeken na hoe jongeren i verschillende fases v hun ontw
taken moesten leren beheersen
Wanneer ben je competent?
=> als je voldoende vaardigheden hebt o/d ontwstaken waarmee je dagelijks
wordt geconfronteerd, op e adequate (geschikte/passende) manier t vervullen
Ontwstaken => specifieke taken die typerend z vo/e bepaalde levensfase +
specifieke vaardigheden vereisen
Sociale vaardigheden => essentieel vo/h vervullen v deze taken, zoals omgaan
met leeftijdsgenoten + zelfstandig worden
Incompetentie => ontstaat wanneer er e disbalans s <-> taken die v je
verwacht worden + vaardigheden waarover je beschikt
Balansmodel
Balans => bent competent wanneer er e evenwicht s <-> vaardigheden
die je hebt + de ontwstaken die je moet vervullen
Opeenvolgende taken: Ontwikkelingstaken volgen elkaar op id loop vh leven
MAAR ku soms op latere leeftijd alsnog worden geleerd
Ontwikkelingstaken + Leeftijdsfase
Ontwikkelingstaken => specifieke thema’s/taken die typisch z vo/e bepaalde
levensfase + bepaalde vaardigheden vereisen
Worden beïnvloed do: biologische, psychologische + sociale veranderingen
tijdens d ontw
+ hangt af v: tijd + cultuur waarin iemand leeft
Individuele verschillen => variaties per persoon, maar ontwstaken volgen
meestal elkaar op i/e vaste volgorde
Levensfases:
0-2 jaar: Baby/peuterfase
- Ontw v hechting: opbouwen v/e veilige band met verzorgers
- Basisvertrouwen ontw i anderen + omgeving
- Motorische + sensorische vaardigheden ontw
2-6 jaar: Kleuterleeftijd
- Taalontw: Leren spreken + communiceren
- Ontw v zelfcontrole + sociale vaardigheden zoals spelen met anderen
- Ontw vd 1ste vormen v zelfstandigheid (zoals zichzelf aankleden)
1
, Ondersteuning bij gedrags- en emotionele problemen
6-12 jaar: Schoolgaande leeftijd
- Cognitieve ontw: Schoolprestaties worden !, leren lezen, schrijven + rekenen
- Sociale vaardigheden: Omgaan met leeftijdsgenoten + ontw v vriendschappen
- Moreel besef: ontw v/e gevoel v rechtvaardigheid + regels volgen
12-18 jaar: Adolescentie
- Identiteitsvorming: Zelfbeeld + zelfontdekking, wie je bent + wilt worden
- Leren omgaan met verantwoordelijkheid + zelfstandigheid i keuzes (school,
werk, relaties)
- Loskomen v ouders + meer gericht z op relaties met vrienden + romantische
partners
18 jaar en ouder: Volwassenheid
- Beroepskeuze + streven na financiële onafh
- Opbouwen v duurzame relaties + eventueel e eigen gezin
- Ontw v persoonlijke waarden + vormgeven van je levensdoelen
Vaardigheden => handelingen die nodig z o ontwstaken t volbrengen
Ku => sociale, praktische/andere vaardigheden
Vb:
- O vrienden t maken, z sociale vaardigheden nodig
- Vo zelfstandig koken z praktische vaardigheden vereist
Verstoring vd balans: als:
- Er t veel ontwstaken tegelijk z
- Ontwstaken t zwaar z vo/d leeftijd
- Er t weinig vaardigheden z ontw o/d taken a/t ku
Competentievergroting
Doel: Gericht op versterken vd potentiële krachten v jongeren o hen beter t laten
functioneren
Potentiële krachten: Vaardigheden die aanwezig z / nog aangeleerd moeten
worden
Motivatie: Competentievergroting werkt motiverend omdat h jongeren
ondersteunt o hun mogelijkheden t ontw + verandering mogelijk maakt
Gedragstherapeutische Interventies
Probleem vd oude benadering: Gedragstherapie was vroeger vooral gericht op
verminderen v ongewenst gedrag
TE WEINIG: op aanleren v nieuw, adequaat gedrag
Aanleren v nieuw gedrag: focus ligt nu meer op aanleren v nieuwe, passende
gedragingen ipv alleen afleren v ongewenste gedragingen
Effectiviteit: Gedragstherapeutische interventies blijken effectief i hulpverlening a
kinderen die probleemgedrag vertonen, do nieuwe vaardigheden a/t leren die
helpen beter t functioneren i/h dagelijks leven
Onderzoek Slot & Spanjaard (1999)
Conclusies:
2
COMPETENTIEMODEL
Historiek
Ontstaan: Id jaren '70 als reactie op h stoornissenmodel, dat problematisch
gedrag beschouwde als vorm v psychopathologie (richtte zich op stoornissen bij
jongeren + gezinnen)
Leertheorie: leerde jongeren gedrag a/af, zonder zich t richten op bredere
ontwscontext
Ontwspsychologie: gekeken na hoe jongeren i verschillende fases v hun ontw
taken moesten leren beheersen
Wanneer ben je competent?
=> als je voldoende vaardigheden hebt o/d ontwstaken waarmee je dagelijks
wordt geconfronteerd, op e adequate (geschikte/passende) manier t vervullen
Ontwstaken => specifieke taken die typerend z vo/e bepaalde levensfase +
specifieke vaardigheden vereisen
Sociale vaardigheden => essentieel vo/h vervullen v deze taken, zoals omgaan
met leeftijdsgenoten + zelfstandig worden
Incompetentie => ontstaat wanneer er e disbalans s <-> taken die v je
verwacht worden + vaardigheden waarover je beschikt
Balansmodel
Balans => bent competent wanneer er e evenwicht s <-> vaardigheden
die je hebt + de ontwstaken die je moet vervullen
Opeenvolgende taken: Ontwikkelingstaken volgen elkaar op id loop vh leven
MAAR ku soms op latere leeftijd alsnog worden geleerd
Ontwikkelingstaken + Leeftijdsfase
Ontwikkelingstaken => specifieke thema’s/taken die typisch z vo/e bepaalde
levensfase + bepaalde vaardigheden vereisen
Worden beïnvloed do: biologische, psychologische + sociale veranderingen
tijdens d ontw
+ hangt af v: tijd + cultuur waarin iemand leeft
Individuele verschillen => variaties per persoon, maar ontwstaken volgen
meestal elkaar op i/e vaste volgorde
Levensfases:
0-2 jaar: Baby/peuterfase
- Ontw v hechting: opbouwen v/e veilige band met verzorgers
- Basisvertrouwen ontw i anderen + omgeving
- Motorische + sensorische vaardigheden ontw
2-6 jaar: Kleuterleeftijd
- Taalontw: Leren spreken + communiceren
- Ontw v zelfcontrole + sociale vaardigheden zoals spelen met anderen
- Ontw vd 1ste vormen v zelfstandigheid (zoals zichzelf aankleden)
1
, Ondersteuning bij gedrags- en emotionele problemen
6-12 jaar: Schoolgaande leeftijd
- Cognitieve ontw: Schoolprestaties worden !, leren lezen, schrijven + rekenen
- Sociale vaardigheden: Omgaan met leeftijdsgenoten + ontw v vriendschappen
- Moreel besef: ontw v/e gevoel v rechtvaardigheid + regels volgen
12-18 jaar: Adolescentie
- Identiteitsvorming: Zelfbeeld + zelfontdekking, wie je bent + wilt worden
- Leren omgaan met verantwoordelijkheid + zelfstandigheid i keuzes (school,
werk, relaties)
- Loskomen v ouders + meer gericht z op relaties met vrienden + romantische
partners
18 jaar en ouder: Volwassenheid
- Beroepskeuze + streven na financiële onafh
- Opbouwen v duurzame relaties + eventueel e eigen gezin
- Ontw v persoonlijke waarden + vormgeven van je levensdoelen
Vaardigheden => handelingen die nodig z o ontwstaken t volbrengen
Ku => sociale, praktische/andere vaardigheden
Vb:
- O vrienden t maken, z sociale vaardigheden nodig
- Vo zelfstandig koken z praktische vaardigheden vereist
Verstoring vd balans: als:
- Er t veel ontwstaken tegelijk z
- Ontwstaken t zwaar z vo/d leeftijd
- Er t weinig vaardigheden z ontw o/d taken a/t ku
Competentievergroting
Doel: Gericht op versterken vd potentiële krachten v jongeren o hen beter t laten
functioneren
Potentiële krachten: Vaardigheden die aanwezig z / nog aangeleerd moeten
worden
Motivatie: Competentievergroting werkt motiverend omdat h jongeren
ondersteunt o hun mogelijkheden t ontw + verandering mogelijk maakt
Gedragstherapeutische Interventies
Probleem vd oude benadering: Gedragstherapie was vroeger vooral gericht op
verminderen v ongewenst gedrag
TE WEINIG: op aanleren v nieuw, adequaat gedrag
Aanleren v nieuw gedrag: focus ligt nu meer op aanleren v nieuwe, passende
gedragingen ipv alleen afleren v ongewenste gedragingen
Effectiviteit: Gedragstherapeutische interventies blijken effectief i hulpverlening a
kinderen die probleemgedrag vertonen, do nieuwe vaardigheden a/t leren die
helpen beter t functioneren i/h dagelijks leven
Onderzoek Slot & Spanjaard (1999)
Conclusies:
2
