0. Concept palliatieve zorg
1. De Student kan in eigen woorden uitleggen wat palliatieve zorg is.
Het is een benadering die de kwaliteit van het leven verbetert van patiënten en hun naasten die te
maken hebben met een levensbedreigende aandoening. Hoe?
- Voorkomen en verlichten van lijden
- Vroegtijdige signalering
- Zorgvuldige beoordeling en behandeling van pijn en andere problemen van lichamelijke,
psychosociale en spirituele aard
In deze zorg moeten vaak delicate ethische beslissingen genomen worden. (zie 3 categorieën
medisch begeleid sterven)
‘Palliatieve zorg is levensbegeleiding’
Focus: cure care!
Verduidelijking
- Dood wordt niet bespoedigd nog uitgesteld
- Leven eerbiedigen en dood = normaal proces
- Integratie van psychologische en spirituele aspecten in de zorg voor patiënten
- Ondersteuningssysteem zorgt voor PT actief leven te kunnen leiden tot aan hun dood
- Ondersteuningssysteem zorgt voor familie: zich te redden tijdens ziekte van PT + rouwproces
- Teamaanpak voor behoeftes PT en familie/naasten
- Indien kan: ziekteverloop positief beïnvloeden
- Toepasbare zorg vroeg in het ziekteverloop
- Omvat behandelingen en onderzoeken om klinische complicaties beter te begrijpen en
behandelen
Palliatieve patiënt
Een patiënt die lijdt aan een ongeneeslijke, progressieve, levensbedreigende ziekte.
ZONDER enige mogelijkheid tot remissie, stabilisatie of beheersing van deze ziekte.
2 pijlers palliatieve zorg
1. Ruimte creëren om te leven
2. Vrijgekomen ruimte vullen met leven
Palliatieve zorg omvat
1. Fysieke symptoomcontrole en symptoomcontrole
2. Psychische ondersteuning
3. Sociale begeleiding
4. Spirituele dimensie in de zorg
1
,2. De student kan drie categorieën van medisch begeleid sterven toelichten.
1. Keuzes i.v.m. curatief of levensverlengend handelen
2. Keuzes i.v.m. palliatief handelen en symptoomcontrole
3. Keuzes i.v.m. actieve levensbeëindiging
1. Keuzes i.v.m. (afzien van) curatief of levensverlengend handelen
Moeilijke keuzes: voll. Doorgaan? Gedeeltelijk doorgaan? Alternatieven? Stoppen?
- Het opstarten/voorzetten curatieve of levensverlengende behandeling
- Niet-behandelbeslissing: in de gegeven situatie niet langer zinvol/doeltreffend
Deze zijn niet levensverkortend
- Weigering van behandeling: PT weigert
Taak HV: bezorgdheid uit en risico’s benoemen
2. Keuzes i.v.m. palliatief handelen en symptoomcontrole
- Pijnbestrijding: analgetica en/of andere GM pijn op adequate wijze te controleren
- Palliatieve sedatie:
Sedativa BWZ terminale PT te verlagen als nodig om 1 of meerdere refractaire
symptomen op adequate wijze te controleren
3. Keuzes i.v.m. actieve levensbeëindiging
Intentie van behandeling en van degene die de behandeling stelt is om het leven te
beëindigen of te verkorten.
- Euthanasie: door een andere, op diens verzoek
- Hulp bij zelfdoding: opzettelijk meewerken bij de betrokkene
- Actieve levensbeëindiging: zonder verzoek: door een andere, niet op diens verzoek
3. De student kan uitleggen wat palliatieve sedatie is
Het bewustzijn van terminale patiënt zo verlagen als nodig is om 1 of meerdere refractaire
symptomen op adequate wijze te controleren.
4. De student kan de verschillende vormen van actieve levensbeëindiging uitleggen
Euthanasie
opzettelijk levensbeëindigend handelen door een andere dan de betrokkene, op diens verzoek.
Hulp bij zelfdoding
Opzettelijk meewerken aan een opzettelijk levensbeëindigend handelen door de betrokkene.
2
,Actieve levensbeëindiging
Opzettelijk levensbeëindigend handelen door een andere dan de betrokken, niet op diens verzoek.
5. De student kan in eigen woorden uitleggen wie men als palliatieve patiënt beschouwt en welke
criteria men hiervoor hanteert
Palliatieve patiënt
Een patiënt die lijdt aan een ongeneeslijke, progressieve, levensbedreigende ziekte.
ZONDER enige mogelijkheid tot remissie, stabilisatie of beheersing van deze ziekte.
Niet alleen oncologische aandoeningen, ook niet-oncologische aandoeningen, zoals: dementie,
orgaanfalen, andere neurodegeneratieve aandoeningen,…
Criteria
- Vroeger: levensverwachting ‘tussen 24 uur en 3 maanden’
- Zie definitie palliatieve patiënt
- Gebaseerd op PICT schaal: ernst zorgnoden bepalen
- PT hoeft zich niet in een terminale fase te bevinden
- Geen focus op levensverwachting: wel ernst zorgnoden
- Financieel: Palliatief statuut kan palliatief forfait krijgen
Palliatieve zorg kan beginnen van dat de patiënt in een chronisch stadium belandt, met niet-curatieve
therapie en/of palliatieve therapie.
Patiënt voldoet aan criteria palliatief stadium
Evalueer ziektebehandeling kritisch:
Medisch verantwoord en wenselijk voor PT?
(Geven ze realistische kans op stabilisatie of verbetering van levensverwachting en/of levenskwaliteit,
met basis aan fysiek comfort?)
Bepaling ziektestadium
3
, Curatief stadium Ziektebehandeling is gericht op genezen.
Bijwerkingen behandeling? Bestreden met supportieve zorg
DNR 0 Geen therapiebeperking
Chronisch stadium Wanneer genezen niet meer mogelijk is, doel behandeling w. beperkter.
DNR 1? Bv tot:
A: Stabiliseren of afremmen ziekte, actieve levensverlenging
B: Verbeteren zelfredzaamheid en mobiliteit, behoud van functionaliteit
C: Verbeteren algemeen comfort
Vaak ontstaan nood aan extra ondersteuning voor PT en
omgeving
Geleidelijke overgang support. Zorg naar pall. Zorg
Aandacht voor levensbedreigende karakter v. ziekte en alle
levensdomeinen die daardoor belast zijn
Belangrijk: vroegtijdige zorgplanning! (door variërende
behandeldoelen A-C)
Aftoetsen wensen reanimatie
Palliatief stadium Behandelingen = minder efficiënt, te belastend of niet meer
DNR 2 gewenst
Pijn en symptomen ziekte kunnen wel nog behandeld
worden
Overleg welke therapieën niet meer gestart/ verder gegeven
mogen w. vanwege medisch futiel (keuzes i.v.m. curatief of
levensverlengend handelen)
Behandeldoel: comfortabel leven en levenskwaliteit
Psychosociale en existentiële noden w. nog groter met meer
klemtoon op palliatieve context, op laatste levenstaak van
afronden en afscheid nemen
Terminaal stadium Overlijden w. op korte termijn verwacht
DNR 3 Doorgedreven comfortbeleid voor comfortabel sterven
Bekijken welke behandeling afbouwen of stoppen
Ev. bij refractaire symptomen palliatieve sedatie op vraag PT
Overgang naar palliatief stadium is vaak de moeilijkste stap voor PT en familie en voor HV.
Palliatieve therapie niet meer aangewezen
- Te belastend
- Te weinig effect
- Te veel complicaties
- PT wenst ze niet meer
6. De student kan uitleggen wat de PICT-schaal is en hoe men die hanteert binnen palliatieve zorg
Wat
PICT-schaal is een meetinstrument, de ,eerst, die een beeld kan geven van wie een palliatieve patiënt
is en de ernst van hun zorgnoden in verschillende zorgomgevingen. PICT-schaal maakt het mogelijk
tijdig in gesprek te gaan met de PT en naast over de oriëntatie van de toekomstige zorg.
4
1. De Student kan in eigen woorden uitleggen wat palliatieve zorg is.
Het is een benadering die de kwaliteit van het leven verbetert van patiënten en hun naasten die te
maken hebben met een levensbedreigende aandoening. Hoe?
- Voorkomen en verlichten van lijden
- Vroegtijdige signalering
- Zorgvuldige beoordeling en behandeling van pijn en andere problemen van lichamelijke,
psychosociale en spirituele aard
In deze zorg moeten vaak delicate ethische beslissingen genomen worden. (zie 3 categorieën
medisch begeleid sterven)
‘Palliatieve zorg is levensbegeleiding’
Focus: cure care!
Verduidelijking
- Dood wordt niet bespoedigd nog uitgesteld
- Leven eerbiedigen en dood = normaal proces
- Integratie van psychologische en spirituele aspecten in de zorg voor patiënten
- Ondersteuningssysteem zorgt voor PT actief leven te kunnen leiden tot aan hun dood
- Ondersteuningssysteem zorgt voor familie: zich te redden tijdens ziekte van PT + rouwproces
- Teamaanpak voor behoeftes PT en familie/naasten
- Indien kan: ziekteverloop positief beïnvloeden
- Toepasbare zorg vroeg in het ziekteverloop
- Omvat behandelingen en onderzoeken om klinische complicaties beter te begrijpen en
behandelen
Palliatieve patiënt
Een patiënt die lijdt aan een ongeneeslijke, progressieve, levensbedreigende ziekte.
ZONDER enige mogelijkheid tot remissie, stabilisatie of beheersing van deze ziekte.
2 pijlers palliatieve zorg
1. Ruimte creëren om te leven
2. Vrijgekomen ruimte vullen met leven
Palliatieve zorg omvat
1. Fysieke symptoomcontrole en symptoomcontrole
2. Psychische ondersteuning
3. Sociale begeleiding
4. Spirituele dimensie in de zorg
1
,2. De student kan drie categorieën van medisch begeleid sterven toelichten.
1. Keuzes i.v.m. curatief of levensverlengend handelen
2. Keuzes i.v.m. palliatief handelen en symptoomcontrole
3. Keuzes i.v.m. actieve levensbeëindiging
1. Keuzes i.v.m. (afzien van) curatief of levensverlengend handelen
Moeilijke keuzes: voll. Doorgaan? Gedeeltelijk doorgaan? Alternatieven? Stoppen?
- Het opstarten/voorzetten curatieve of levensverlengende behandeling
- Niet-behandelbeslissing: in de gegeven situatie niet langer zinvol/doeltreffend
Deze zijn niet levensverkortend
- Weigering van behandeling: PT weigert
Taak HV: bezorgdheid uit en risico’s benoemen
2. Keuzes i.v.m. palliatief handelen en symptoomcontrole
- Pijnbestrijding: analgetica en/of andere GM pijn op adequate wijze te controleren
- Palliatieve sedatie:
Sedativa BWZ terminale PT te verlagen als nodig om 1 of meerdere refractaire
symptomen op adequate wijze te controleren
3. Keuzes i.v.m. actieve levensbeëindiging
Intentie van behandeling en van degene die de behandeling stelt is om het leven te
beëindigen of te verkorten.
- Euthanasie: door een andere, op diens verzoek
- Hulp bij zelfdoding: opzettelijk meewerken bij de betrokkene
- Actieve levensbeëindiging: zonder verzoek: door een andere, niet op diens verzoek
3. De student kan uitleggen wat palliatieve sedatie is
Het bewustzijn van terminale patiënt zo verlagen als nodig is om 1 of meerdere refractaire
symptomen op adequate wijze te controleren.
4. De student kan de verschillende vormen van actieve levensbeëindiging uitleggen
Euthanasie
opzettelijk levensbeëindigend handelen door een andere dan de betrokkene, op diens verzoek.
Hulp bij zelfdoding
Opzettelijk meewerken aan een opzettelijk levensbeëindigend handelen door de betrokkene.
2
,Actieve levensbeëindiging
Opzettelijk levensbeëindigend handelen door een andere dan de betrokken, niet op diens verzoek.
5. De student kan in eigen woorden uitleggen wie men als palliatieve patiënt beschouwt en welke
criteria men hiervoor hanteert
Palliatieve patiënt
Een patiënt die lijdt aan een ongeneeslijke, progressieve, levensbedreigende ziekte.
ZONDER enige mogelijkheid tot remissie, stabilisatie of beheersing van deze ziekte.
Niet alleen oncologische aandoeningen, ook niet-oncologische aandoeningen, zoals: dementie,
orgaanfalen, andere neurodegeneratieve aandoeningen,…
Criteria
- Vroeger: levensverwachting ‘tussen 24 uur en 3 maanden’
- Zie definitie palliatieve patiënt
- Gebaseerd op PICT schaal: ernst zorgnoden bepalen
- PT hoeft zich niet in een terminale fase te bevinden
- Geen focus op levensverwachting: wel ernst zorgnoden
- Financieel: Palliatief statuut kan palliatief forfait krijgen
Palliatieve zorg kan beginnen van dat de patiënt in een chronisch stadium belandt, met niet-curatieve
therapie en/of palliatieve therapie.
Patiënt voldoet aan criteria palliatief stadium
Evalueer ziektebehandeling kritisch:
Medisch verantwoord en wenselijk voor PT?
(Geven ze realistische kans op stabilisatie of verbetering van levensverwachting en/of levenskwaliteit,
met basis aan fysiek comfort?)
Bepaling ziektestadium
3
, Curatief stadium Ziektebehandeling is gericht op genezen.
Bijwerkingen behandeling? Bestreden met supportieve zorg
DNR 0 Geen therapiebeperking
Chronisch stadium Wanneer genezen niet meer mogelijk is, doel behandeling w. beperkter.
DNR 1? Bv tot:
A: Stabiliseren of afremmen ziekte, actieve levensverlenging
B: Verbeteren zelfredzaamheid en mobiliteit, behoud van functionaliteit
C: Verbeteren algemeen comfort
Vaak ontstaan nood aan extra ondersteuning voor PT en
omgeving
Geleidelijke overgang support. Zorg naar pall. Zorg
Aandacht voor levensbedreigende karakter v. ziekte en alle
levensdomeinen die daardoor belast zijn
Belangrijk: vroegtijdige zorgplanning! (door variërende
behandeldoelen A-C)
Aftoetsen wensen reanimatie
Palliatief stadium Behandelingen = minder efficiënt, te belastend of niet meer
DNR 2 gewenst
Pijn en symptomen ziekte kunnen wel nog behandeld
worden
Overleg welke therapieën niet meer gestart/ verder gegeven
mogen w. vanwege medisch futiel (keuzes i.v.m. curatief of
levensverlengend handelen)
Behandeldoel: comfortabel leven en levenskwaliteit
Psychosociale en existentiële noden w. nog groter met meer
klemtoon op palliatieve context, op laatste levenstaak van
afronden en afscheid nemen
Terminaal stadium Overlijden w. op korte termijn verwacht
DNR 3 Doorgedreven comfortbeleid voor comfortabel sterven
Bekijken welke behandeling afbouwen of stoppen
Ev. bij refractaire symptomen palliatieve sedatie op vraag PT
Overgang naar palliatief stadium is vaak de moeilijkste stap voor PT en familie en voor HV.
Palliatieve therapie niet meer aangewezen
- Te belastend
- Te weinig effect
- Te veel complicaties
- PT wenst ze niet meer
6. De student kan uitleggen wat de PICT-schaal is en hoe men die hanteert binnen palliatieve zorg
Wat
PICT-schaal is een meetinstrument, de ,eerst, die een beeld kan geven van wie een palliatieve patiënt
is en de ernst van hun zorgnoden in verschillende zorgomgevingen. PICT-schaal maakt het mogelijk
tijdig in gesprek te gaan met de PT en naast over de oriëntatie van de toekomstige zorg.
4
