Samenvatting medische psychologie

1 Inleiding
Schematische weergave van dit hoofdstuk:




1.1 Gezondheid
Definitie van gezondheid volgens het WHO:

= een toestand van volledig lichamelijk, geestelijk en sociaal welbevinden en niet
louter als de afwezigheid van ziekte of lichamelijk gebrek

1.2 Biopsychosociaal perspectief
1.2.1 Geschiedenis

De oudheid:

 Fysieke en mentale ziektes worden veroorzaakt door mystieke krachten
 Schedelboringen om de mensen te verlossen van de kwaadaardige
geesten

Het oude Griekenland en het Rome:

 Hippocrates
o Theorie over lichaamsvochten
= als de lichaamsvochten in balans zijn, is de persoon gezond

 Plato
o De geest en het lichaam zijn twee afzonderlijke entiteiten
o De geest heeft niets te maken met het al dan niet ziek zijn van het
lichaam



1

,De middeleeuwen:

 De medische kennis evolueerde weinig door de invloed van de kerk
 De mens is een creatie met een ziel en vrije wil, niet onderworpen aan
natuurwetten
 Een verbod op dissectie, ook voor dieren
 Religieuze verklaringen zijn de oorzaak van ziekte
o Ziekte is een straf van God
o Genezing: priesters moeten de duivels uitdrijven

De 13e eeuw, de Renaissance:

 Thomas van Aquino
o De ziel en het lichaam zijn 1 geheel

 Descartes
o Het gedrag van mensen is een reactie op gebeurtenissen in de
buitenwereld
o De geest en het lichaam zijn twee afzonderlijke gehelen, maar
communiceren wel
o De ziel verlaat het lichaam als de persoon sterft
 Dissectie op lijken wordt weer aanvaardbaar voor de kerk

 Crombez
o De anatomie van het menselijk lichaam wordt mogelijk
o Een storing in het lichaam is de oorzaak voor ziekte
o Gezondheid is het zo optimaal mogelijk functioneren van het
menselijk lichaam
o Psychische processen hebben een rol bij het goed functioneren van
de geestelijke vermogens

1.2.2 Biomedisch model




2

, Het biomedisch denken volgens Ogden:

Biomedisch model

De oorzaak van ziek Ziektes hebben een oncontroleerbare, biologische oorzaak (externe
zijn factoren). De dokter beluisterd en bekijkt het lichaam om de oorzaak te
vinden waarbij de patiënt is ondergeschikt. Het verhaal van de patiënt is
interessant voor aanwijzingen te vinden

Verantwoordelijkheid De zieke is het slachtoffer van oncontroleerbare oorzaken en is niet
voor ziek-zijn verantwoordelijk voor de ziekte

Behandeling Een medisch-technische behandeling die gericht is op het herstel van de
lichamelijke toestand

Verantwoordelijkheid De verantwoordelijkheid van de behandeling ligt bij de geneeskundige.
van de behandeling De patiënt moet de bevelen van de dokter stipt opvolgen

Ziekte en gezondheid / Er is een onderscheid tussen ziekte en gezondheid
lichaam en geest
- Als iemand ziek is, moet men behandeld worden
- Als iemand niet ziek is, moet men niet verder op de gezondheid
letten



1.2.3 Ziekte – ziek-zijn – ziektegedrag

1.2.3.1Ziekte

= de definieerbare medische stoornis. Datgene wat de arts objectief kan
diagnosticeren d.m.v. overeengekomen criteria en wat hij behandelt

 Er zijn abnormale afwijkingen in het lichaam
 Ziekte staat los van de patiënt als persoon en de sociale rollen die de
persoon vervult

Bijvoorbeeld: de griep, kanker, tuberculose…

1.2.3.2Ziek-zijn

= de ervaring van de ziekte, het gevoel van de patiënt dat er iets in het lichaam
veranderd is

Bijvoorbeeld: lichamelijke klachten zoals pijn, zweten, angst en moeheid

1.2.3.3Ziektegedrag

= het typische gedrag van een zieke

 Dit is het resultaat van een socialisatieproces, een sociale rol die iemand
vervult

3

, De rol van de zieke volgens Parsons:

= een tijdelijke en onwenselijke rol die de persoon

 Verplicht om snel beter te worden
 Verplicht om medische hulp te zoeken en zich coöperatief op te stellen
 Toestaat of verplicht om af te zien van normale activiteiten en
verantwoordelijkheden
 Beschouwd als hulpbehoevend en niet in staat beter te worden door de
eigen beslissing of wil

De drie begrippen:

 Vallen vaak samen, maar dit is niet steeds aan de orde
o Men kan ziek zijn zonder symptomen
 Er is een causale relatie in het biomedisch model
o De relatie tussen biomedische tekenen (ziekte) en symptomen (ziek-
zijn) is perfect

1.2.4 Biopsychosociaal model




Het biopsychosociale of holisitische ziektemodel volgens Ogden:

Biomedisch model

De oorzaak van ziek Ziektes ontstaan uit een wisselwerking van biologische, psychologische
zijn en sociale factoren. De dokter gaat op zoek naar symptomen en tekenen
van aandoeningen waarbij de patiënt centraal staat

Verantwoordelijkheid De zieke heeft een invloed op de ziekte en het verloop ervan. De zieke
voor ziek-zijn kan gedragingen vertonen die de ziekte bevorderen of afremmen

Behandeling De lichamelijke symptomen behandeling is niet genoeg. Patiënten
moeten soms het gedrag veranderen, de aanpakstrategie van problemen
aanpassen of begrijpen hoe belangrijk het is om de behandeling lange
tijd vol te houden

4