Samenvatting
Samenvatting: sociale filosofie en ethiek Joris Van Poucke - 17/20
- Instelling
- Hogeschool Gent (HoGent)
Samenvatting, sociale filosofie en ethiek, sociaal werk, HoGent.
[Meer zien]Voorbeeld 4 van de 79 pagina's
Voorbeeld 4 van de 79 pagina's
In winkelwagen
Voorbeeld van de inhoud
Sociale filosofie en ethiek:Hoofdstuk 1: algemene inleiding
1.1 Indeling van de wijsbegeerte en de plaats van de sociale en ethische filosofie
Wat is filosofie?
Discussieonderwerp onder filosofen. Kan op verschillende manieren beantwoord
worden.
Vlaanderen: sterke invloed van de omschrijving van wijlen E. Vermeersch
Filosofie: wachtkamer voor de wetenschap, vorm van denken die problemen
behandelt die nog niet door de wetenschap opgelost zijn (verlichtingsideaal:
sterk geloof in kracht van wetenschap en technologie/techniek)
Wijsbegeerte: vorm van kennisverwerving die ontstaat wanneer men geen vrede
neemt met de mythische, magische of dogmatische aanpak
4 beroemde vragen van Kant:
1. Wat kan ik kennen?
2. Wat moet ik doen?
3. Wat mag ik hopen?
4. Wat is de mens?
1.1.1 Factische problemen
Factische problemen: problemen die vragen naar de oorsprong van alles wat
bestaat
Metafysica
Algemene metafysica of ontologie
Bijzondere metafysica
Rationele kosmologie
Rationele psychologie/antropologie
Rationele theologie
Algemene metafysica of ontologie: vraagt op de meest algemene manier waar het zijn
als zodanig vandaan komt
Vragen: Wat is zijn?, Wat is niet-zijn?, Wat is worden?, Wat bestaat?, Waar komt de
wereld vandaan?, Wat is bestaan?, Wat is werkelijkheid?
Oorsprong: Grieken – Anaximander, Parmenides, Anaximenes en Herakleitos; later
Plato; recenter Heidegger
Heidegger: belangrijke twintigste-eeuwse metafysicus
Waarom is er iets en niet veeleer niets?
Bijzondere metafysica: vragen over de specifieke aard van sommige aspecten van het
zijn (zijnden) of waar die vandaan komen
Rationele kosmologie: bestudeert basisstructuur van de wereld
Hoe steekt de wereld in elkaar?, Is de wereld een geordend geheel of is er
vooral chaos?
1
, Rationele psychologie/antropologie: vraag naar de essentie van de mens
(wijsgerige antropologie) ≠ hedendaagse invulling
Vragen naar de onsterfelijkheid van de ziel.
Rationele theologie: wijsgerige vraag naar God
Bestaat God?, Hoe moeten we ons die God voorstellen?, Kunnen we bewijzen
dat God bestaat?
Vragen die wijzen op fundamentele problemen vb. theodicee: Als God
almachtig, algoed en alwetend is, waarom is er dan zoveel lijden en
onrechtvaardigheid in de wereld?
1.1.2 Kennistheoretische problemen
Kennistheoretische problemen:
Kennisleer of epistemologie
Logica
Wetenschapsfilosofie
Kennisleer of epistemologie: vervangt de metafysica na het ontstaan van de
wetenschap
Wat is kennis?, Hoe kunnen we zeker zijn dat deze kennis waar is?, Wie kent
eigenlijk?, Hoe kunnen we kennen?
Filosofen stellen niet alleen de kennis in vraag, maar vooral ook diegene die
kent (kennende subject).
Descartes – methodische twijfel: in eerste instantie alles in vraag stellen
Logica: vraag naar geldig redeneren, proberen wetten van het denken te achterhalen
Houden zich niet bezig met ‘de wereld’, maar met het denken zelf.
Vertrekken van een aantal gegevens (premisses) leiden via het gebruik van een
regel, conclusies af uit die gegevens.
Wetenschapsfilosofie: bestuderen de wetenschap zelf (ipv vraag naar kennis in het
algemeen)
Hoe komt men tot een wetenschappelijke ontdekking?, Wat is een
wetenschappelijke revolutie?
Versplintering: bestuderen niet wetenschap in het algemeen, maar 1 bepaalde
wetenschap
1.1.3 Ethische en politieke problemen
Ethische en politieke problemen:
Ethiek
Politiek
Esthetica
Sociale filosofie: vraag naar hoe wij mensen kunnen samenleven, hoe de
maatschappij georganiseerd kan worden
Ethiek: bestudeert de normen en waarden van het menselijk handelen
Wat is goed?, Wat is kwaad?, Wat is een plicht?, Wat is juist?, Wat is fout?, Wat is
een recht?
Goed of kwaad (Grieken, deugd); juist of fout (Kantiaans, regel, morele wet)*
Waarde: motieven/idealen om na te streven, iets waar belang aan gehecht
wordt vb. eerlijkheid, respect, vriendelijkheid
2
, Norm: toestand die voor een categorie van personen gewoon is, sterk
verbonden met je achtergrond en context; geven concrete richtlijnen over hoe
je je moet gedragen vb. niet stelen, niet liegen, respect voor ouderen …
Politiek: organisatie van de samenleving
Hoe kunnen mensen samenleven?, Hoe kan de maatschappij georganiseerd
worden?
Esthetica:
Wat is schoon?, Wat is lelijk?, Wat is kunst?
*Grieken zijn bezig moet het goede: hoe kan ik een goed mens zijn deugdzaam zijn
Moderne ethiek: heb ik wel juist gehandeld recht denken, er is een morele wet en
handelen volgens die wet is juist handelen
1.1.4 Vanuit het perspectief van de mens
Verlichting: mens wordt centraal geplaatst in het denken
Verhoudingen:
- Mens
- Mens <-> Mens
- Mens Natuur
Mens: zelfrelatie van de mens tot zichzelf
Ethiek: vragen naar het eigen handelen; reflectieve beweging van de mens naar de
mens zelf
Hoe kan de mens zich ten aanzien van zichzelf gedragen?, Wat moet ik doen?
(Kantiaanse vraag)
Mens <-> Mens: wederkerige afhankelijkheidsrelatie
Politieke of sociale filosofie: mensen zijn op elkaar aangewezen om te kunnen
(over)leven, maar er zijn ook spelregels nodig
Rechtsfilosofie: hoe kunnen we het beste samenleven?
Mens Natuur: eenzijdige afhankelijkheidsrelatie; mens is afhankelijk van de natuur,
maar omgekeerd is dit niet het geval
Economie: bestuderen de wijze waarop mensen in hun behoeftes kunnen voorzien
Mensen hebben de natuur nodig (grondstoffen) om te kunnen leven.
Hoofdstuk 2: inleiding – de Griekse polis
2.1 Inleiding: polis en agora
Oude Griekenland: polis centraal
Griekenland ≠ land of natie
Griekenland = verzameling van verschillende steden of stadstaten vb. Athene,
Sparta, Efeze en Thebe
Polis: stad of stadsstaat + bepaalde wijze van organisatie van het openbaar leven
Centrum: agora
Voornamelijk mannen: kopen en verkopen + redevoeringen houden
Wereld van de openbaarheid, de publieke ruimte. (Voorbehouden voor mannen)
Agora: forum, markt of marktplein
3
, Er werd handelgedreven, maar er wordt ook gesproken.
Dubbele functie:
1. Plek waar handelgedreven wordt.
2. Plek waar in het openbaar redevoeringen gehouden worden en
gediscussieerd wordt over zaken die de polis uitmaken waaronder ook het
bestuur van de polis, de politieke leiding, rechtspraak …
Griekse democratie (508 v.Chr. – 322 v.Chr.): volwassen mannelijke leden van de
polis nemen de belangrijkste beslissingen in een volksvergadering
Polis <-> Oikos (strikt gescheiden)
Oikos: het ‘huis’
Gebouw + gemeenschap van mensen (de familie).
Centraal: overleven van de (uitgebreide) familie, levensonderhoud voorzien + plek
waar ziekte, dood, opvoeden van de kinderen en seksualiteit plaatsvinden
Plaats van het ‘binnen’, het ‘verborgene’. (Vrouwen, kinderen en slaven)
Hedendaagse term economie: oikos = huis, nomos = wet
Afgeleid van het Griekse oikos.
Context Grieken – huishoudkunde: plek waar dingen worden geproduceerd die de
man op de agora tracht te verkopen + waren die gekocht worden door de man worden
teruggebracht naar de oikos waar ze verwerkt worden
Openbaarheid polis alles wat daar gebeurd is voor iedereen toegankelijk, het
mag en kan door iedereen gezien worden
Vrouw belangrijke verantwoordelijkheid in de oikos, maar moet zich beperken tot
die oikos
Man in beide domeinen eindverantwoordelijkheid
Brug tussen beide domeinen.
Despotès: heer des huizes; iemand die de eindverantwoordelijkheid heeft
2.2 Plato – gelijkheid
Politeia: belangrijkste werk van Plato – De staat, constitutie (grondwet, rechtsorde)
Betoogt dat er maar 1 garantie is voor vrede: staat waarin het principe van de
gerechtigheid of rechtvaardigheid centraal staat
Reactie tegen democratische staatsvorm toenmalig Athene: corrupt +
machthebbers hadden leermeester Socrates ter dood veroordeeld
Schets ideale staat: utopie (ou topos = geen plaats); voor een utopie is op aarde
geen plaats, maar we kunnen een aantal stappen zetten richting de ideale wereld
Plato = revolutionair: alles moet op de schop, grote omwenteling; zet zich af tegen
de toenmalige staatsvorm
Doel revolutionairen: mensen bevrijden uit hun ketenen
Allegorie van de grot: mensen worden pas echt ontwikkeld wanneer ze van hun
ketenen worden bevrijd zodat ze de dingen echt kunnen zien, niet louter de
schaduwen van de dingen (pijnlijk en zwaar proces)
Toepassen op ordening van de staat laten leiden door de ideeën en radicale
verandering doorvoeren
4
Dit zijn jouw voordelen als je samenvattingen koopt bij Stuvia:
Bewezen kwaliteit door reviews
Studenten hebben al meer dan 850.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet jij zeker dat je de beste keuze maakt!
In een paar klikken geregeld
Geen gedoe — betaal gewoon eenmalig met iDeal, Bancontact of creditcard en je bent klaar. Geen abonnement nodig.
Focus op de essentie
Studenten maken samenvattingen voor studenten. Dat betekent: actuele inhoud waar jij écht wat aan hebt. Geen overbodige details!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper creteurrhune. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €7,16. Je zit daarna nergens aan vast.
Is Stuvia te vertrouwen?
4,6 sterren op Google & Trustpilot (+1000 reviews)
Afgelopen 30 dagen zijn er 70057 samenvattingen verkocht
Opgericht in 2010, al 15 jaar dé plek om samenvattingen te kopen