Samenvatting didactiek Nederlands 2 (semester 2)

Didactiek Nederlands 2
Deel Ann
 1) Aanvankelijke processen
1.1 Wat is technisch lezen? Wat is leren spellen?
Technisch lezen
= leren coderen: een woord herkennen als je het leest
> Klank- uitspraak (het woord kunnen zeggen)
> Schrift
> Betekenis
 het decoderen vraagt wat inspanning waardoor het leesbegrip soms wat
trager op gang kom, maar er is zeker al ruimte voor
 In jaar wnr kind 7 wordt  alle letters en de elementaire leeshandeling leren,
eenvoudige teksten leren lezen en zelf teksten schrijven
 Automatiseren v/d technische leesvaardigheid
> Vlotte lezer= snelle en accurate (juiste) decodering
 niet voldoende
> Vloeiende lezer = snelle en accurate (juiste) decodering + juiste betekenis
aan koppelen
 het einddoel
 Soms extra ondersteunende instructies over leestechnieken aanbieden
 Betekent niet dat je met begrip moet wachten (tot ze technisch kunnen
lezen)
Leren spellen/spelling
= een toepassing v/d code: taal schriftelijk voorstellen met lettercombinaties
 Nederlands= complex systeem om te leren  bemoeilijkt het automatiseren
v/d spelling (en ook het technisch lezen)
 Automatiseren v/h spellen kan de functionele schrijftaken in de weg staan
 stel het niet uit om motiverende schrijftaken te geven (vb. recept schrijven,
flyers maken)
> leerlingen worden gestimuleerd om aandacht te besteden aan spelling wnr ze
het belang ervan inzien (in motiverende schrijftaken)
> er is al heel wat mogelijk met wat kinderen al kunnen schrijven en lezen

1.2 Waarom inzetten op technisch lezen en spelling?
 Technische proces van lezen en schrijven = typische schoolse vaardigheid
 Meeste kinderen krijgen die niet (helemaal) mee in de thuiscontext
 Bij voorkeur vanuit een systematische en expliciete instructie
 Leren lezen: relatie tussen bouwstenen van mondelinge taal
(klanken/fonemen) en bouwstenen van schriftelijke taal (letters/grafemen)
= centraal
 Kinderen maken kennis met nieuwe code die ze moeten leren decoderen
 Met oog voor een fijne relatie tussen klanken en letters
> ‘Hercoderen’: Kinderen leren de schriftelijke code (woorden die ze geschreven
zien staan) omzetten in een auditieve code (luidop zeggen v/d woorden)
= de omweg v/d verklanking die de aanvankelijke processen typeert

1

, > Gezien er uitgegaan wordt van een een-een-relatie tussen klanken en
letters wordt er gewerkt met een klankzuivere woordenschat (= geen
verdubbelings- of verenkelingsregels)


1.3 Hoe leren leerlingen technisch lezen?
 Aanvankelijk technisch lezen laat beginnende lezers inzicht verwerven in het
alfabetisch-fonemisch principe + leert hun eenvoudige woorden lezen met
behulp v/e leestechniek die we elementaire leeshandeling noemen

 Volgens het alfabetisch-fonemische principe : bij elke klank/foneem hoort een
opschrijfbare letter/grafeem
 Gesproken woord opschrijven  woord opsplitsen in klanken + grafeem koppelen
aan elke klank
Stappen v/d elementaire leeshandeling:
1) Visuele analyse
> Kijken naar het woord en de letters/lettercombinaties herkennen
Vb. letters in het woord huis  ‘h’, ‘ui’, ‘s’
2) Grafeem-foneemkoppeling
> De letters worden omgezet in klanken
3) Auditieve synthese
> Juiste volgorde v/d klanken onthouden (= temporeel ordenen) om aan
elkaar te plakken en als 1 woord uit te spreken
4) Betekenis ophalen
> Het woord herkennen
 Werkt enkel bij klankzuivere woorden (= woorden die je schrijft zoals je het hoort)
 Zeer belastend voor het werkgeheugen waardoor er weinig ruimte
overblijft voor andere mentale processen
-> Drm ook nood aan voortgezet technisch lezen (-> lln verwerven
leestechnieken die hen helpen om vloeiend te leren lezen)
 1ste leerjaar  elementaire leeshandeling vaak ‘hakken en plakken’ genoemd
Wat gaat vooraf?
 In de kleuterklas  veel aandacht voor de ontluikende geletterdheid
 ‘leren lezen’ in de kleuterklas = stimuleren v/d ontluikende geletterdheid in de
meest ruime zin
 Elk kind heeft spontane interesse voor boeken en letters  wordt speels aandacht
aan besteed vanaf peuterklas
 Fasen in geletterdheid:
1.Kennismaken
> kind maakt op initiatief v/d ander kennis met geschreven taal
> Plezier beleven aan mondeling en schriftelijk taalgebruik. Genieten van
voorlezen, vertellen en taalspelletjes.(*) Zien lezen en schrijven; ertoe
aangezet worden in functionele situaties geschreven taal te gebruiken.
> Het wekken van belangstelling voor geschreven en gedrukte
taal.
2.Ontmoeten
> kind neemt zelf initiatief (vb. wil voorgelezen worden of schrijft in
krabbelschrift)


2

, > (*) + deelnemen aan het maken van groepsteksten, zelf schrijven in
krabbelschrift en in letterreeksen, meedoen met eenvoudige taal/lees-
spelletjes
> Het ontwikkelen v/h bewustzijn v/d functie van geschreven en
gedrukte taal en het oproepen van explorerend gedrag m.b.t. deze
vormen van taalgebruik.


3.Verkennen
> kind gaat de geschreven taal zelf actief verkennen. Het gaat zelf
‘lezen’, naschrijven en schrijven in de eigen spelling.
> (*) + zelf teksten schrijven of naschrijven, diverse soorten tekens en
symbolen lezen, meedoen met auditieve spelletjes (rijm, analyse en
synthese)
> Het ontwikkelen v/h fonemisch bewustzijn (= horen dat woorden
uit verschillende klanken bestaan) en de motivatie om te leren lezen
en schrijven.
 Leesvoorwaarden:
> Zintuigelijke en motorische ontwikkeling
→ Gebruik van zintuigen en motoriek tijdens het lezen: horen, kijken, spreken en
bewegen
> Cognitieve ontwikkeling
→ om verband te kunnen leggen tss fonemen en grafemen
> Emotionele en sociale ontwikkeling
→ Graad ervan speelt een rol
> Concentratievermogen
→ Leren lezen vraagt concentratie
> Er is een duidelijk verband tussen de leesvaardigheid en de
mondelinge vaardigheid
→ Geringe woordenschat of gebrekkige zinsbouw kunnen problemen hebben met
leren lezen
> Algemeen taalbewustzijn
= Bij splitsen van letters en koppelen aan klanken om het woord te herkennen ->
verder kijken dan enkel de betekenis v/h woord en zich richten op de vorm
→ Auditieve objectivatie = specifieke vaardigheid om na te denken over de
klankvorm v/e woord
> Eerder in contact gekomen met geschreven boodschappen
→ Daardoor mss besef dat talige boodschappen mondeling en schriftelijk geuit
worden. Inzien dat dit gebeurt m.b.v. functionele tekens =
symboolbewustzijn
> Fonemisch bewustzijn- letters herkennen
= besef dat een gesproken woord is opgebouwd uit afzonderlijke spraakklanken
> (Auditieve discriminatie)
= verschillen tussen klanken horen
→ Vb. korte i in ‘vis en lange i in ‘vies
> Visuele discriminatie
= vermogen om verschillen te zien tss letters en die (door visueel geheugen) te
onthouden
→ Vb. verschil tss ‘b‘ en ‘d’, of ‘p’ en ‘b’

3