Osteologie (gebaseerd op practica)
Begrippen die eveneens werden opgenomen in de osteologielijst van UFORA zijn in het rood aangeduid
Wervels
Cervicaal Thoracaal Lumbaal Sacraal Caudaal
Hond 7 13 7 3 18 - 23
Paard 7 18 6 5 15 - 21
Rund 7 13 6 5 18 - 21
Alle wervels bestaan uit: Basiskenmerken (Beide tekeningen zijn van een lendenwervel van paard)
(13)
tot arcus vertebrae
(14)
met extremitas cranialis (bol) en extremitas caudalis (hol)
Streekgebonden kenmerken:
Halswervels (cervicale wervels):
- Lang en zwaar corpus vertrebrae
- Processus transversus opgedeeld in
tuberculum ventrale (21) en tuberculum dorsale (22)
- Foramen transversarium (behalve bij C7)
- Zwakke processus spinosus
Rugwervels (thoracale wervels) indien afgelijnd: foramen
(10) vertrebrale laterale (11)
- Fovea costalis processus transversi
- Fovea costalis cranialis en caudalis
- Processus spinosus aan vrije uiteinde indien afgelijnd: foramen
verdikt tot tuberositas spinalis vertrebrale laterale (11)
- Processus mammilaris (vergroeid met processus transversus)
Lendenwervels (lumbale wervels)
- Lang corpus vertebrae
- Lange en brede processus costalis (Bij paard volledig recht (L5 en L6 eveneens
Lendenwervels paard
vergroeid), bij rund licht gebogen naar craniaal) en zware processus spinosus
- Processus mammilaris (55) (vergroeid met processus articularis cranialis)
Sacraalwervels
- Wervellichamen vergroeid tot os sacrale (vlak bij paard en gebogen bij rund)
Lendenwervels rund
, - Op de bekkenzijde, facies pelvina (65), vergroeiingsplaatsen zichtbaar, linea transversae (66)
- Promontorium (67) (cranioventrale rand)
- Processus spinalis zijn vergroeid
- Processus transversus zijn vergroeid tot pars lateralis (68),
craniaal verbreed tot sacraalvleugel of ala sacralis (69)
- Facies auricularis (72) articuleert met bekken (bij paard)
Staartwervels (caudale wervels)
- Processus hemalis (80)
eventueel vergroeid tot
arcus hemalis
Individuele en diersoortspecifieke kenmerken: Atlas - Verschil tussen hond, paard en rund: Hond heeft geen foramen alare
maar een incisura alaris. Ook heeft hond geen fossa atlantis, d at bij het paard wel
Halswervels: duidelijk aanwezig is. Bij het rund ontbreken de foramen transversarium.
➢ Atlas (C1) Paard
- Arcus ventralis (27) met tuberculum ventrale (36)
- Arcus dorsalis met tuberculum dorsale (35)
- Foramen vertrebrale laterale (11) aaard
- Atlasvleugel of ala atlantis (28)
- Foramen alare (31) door atlasvleugel
Afwezig bij hond!! Incisura alaris (30) Hond
- Foramen transversarium (23) Ventraal aanzicht
Afwezig bij rund! (Ook bij alle C7 afwezig)
- Fovea articularis cranialis (32) Paard
aaard
- Fovea articularis caudalis (33)
- Fovea dentis (34) voor dens axis
aaard
- Fossa atlatis (29) Rund
Afwezig bij hond!!
➢ Axis (C2) (Zeer lang bij paard)
- Dens axis (40)
- Crista axis (41)
Dorsaal aanzicht
- Incisura vertebralis cranialis
bij hond en foramen vertebrale C2 (Rund) aaard
laterale bij paard en rund
- Processus articularis cranialis (15) en caudalis (16) (bij paard caudaal
aanwezig als uitloper van crista axis, bij rund los van crista axis)
vervangen door facies articularis cranialis (42) en caudalis (43)
C6 (Rund)
➢ C3 tot C7 (Bij paard alleen duidelijk spinaaluitsteeksel bij C7,
bij rund bij alle halswervels zeer duidelijke spinaaluitsteeksels)
▪ C6
- Lamina ventralis (44) (Voornamelijk bij rund)
▪ C7
- Fovea costalis caudalis (45) voor eerste rib
- Geen foramen transversarium!!
Rugwervels:
- Processus accessorius bij hond
- T11 is anticlinale wervel bij hond C7 (Rund)
Axis - Verschil tussen hond, paard en rund: Hond
heeft incisura vertebralis cranialis, paard en rund hebben
foramen vertebrale laterale. Bij rund processus articularis
caudalis los van crista axis. Bij paard een uitloper ervan.
C6 en C7 - Verschil tussen hond, paard en rund:
Bij rund heeft C6 duidelijke lamina ventralis, bij paard niet
heel duidelijk. Ook bij hond herkenbaar. Bij hond, en
C7 (Paard)
vooral rund, heeft C7 een fors spinaaluitsteeksel, bij paard
niet. Bij elke C7 ontbreekt foramen transversarium.
, Lendenwervels - Verschil tussen hond, paard en rund: Bij hond aanwezigheid van processus
accessorius. Bij paard weinig ruimte tussen transversaaluitsteeksels en processus costalis volledig
recht. Bij rund veel meer ruimte tussen en processus costalis aan hun einde gebogen naar craniaal.
Lendenwervels:
- Kort wervellichaam bij paard, lang bij rund
- Dwarsuitsteeksels zeer lang en breed (weinig tussenruimte bij
paard, L5 en L6 vaak vergroeid, bij rund echter wel ver van elkaar)
- Processus accessorius (caudaal) bij hond
Sacrum (sacraalwervels vergroeid):
- Bij paard vlak en kruisvormig, sacraalvleugel articuleert met Lendenwervels van hond
voorlaatste lendenwervel, L6, facies auricularis (72) aaard
- Bij rund gebogen en kruisvormig, geen articulatie met L6
- Crista sacralis lateralis (75) van pars lateralis (68)
- Crista sacralis mediana (76) (vergroeide spinaaluitsteeksels)
- Crista sacralis intermedia (77)
- Foramen sacrale ventrale (73) en foramen sacrale dorsale (74)
Staartwervels:
- Processus hemalis (80) bij hond en rund, niet bij paard!!
Sacrum van paard
Ribben (costae)
Opeenvolgende ribben nemen toe in lengte en kromming (de laatste ribben
zijn echter meestal iets korter dan de voorgaande ribben)
- Costae verae (ware ribben) verbonden met borstbeen
- Costae spuriae (valse ribben) niet verbonden met borstbeen maar
sluiten aan op ribkraakbeen voorgaande rib
- Valse ribben vormen samen de ribbenboog of arcus costalis
- Costae fluctuantes (zwevende ribben) eindigen vrij, afwezig bij rund
- Caput costae of ribbenhoofd met crista capitis costae Sacrum en eerste staartwervels van rund
- Tuberculum costae of ribbenknobbel
- Collum costae en sulcus costae (medicaudaal met dorsaal een foramen nutritium)
- Ruimte tussen ribben wordt aangeduid als spatium intercostale
Dit is breed bij hond (ronde ribben) en eerder nauw bij rund (afgeplatte ribben)
Borstbeen (sternum)
Opgebouwd uit opeenvolgende sternebrae, vormen samen het corpus sterni, meest craniaal
manubrium sterni en meest caudaal processus xiphoideus verlengd met cartilago xiphoidea
Bij paard ook aanwezigheid van crista sterni, bij rund manubrium en corpus sterk afgeplat!!
Schedel
- Schedelholte (cavum cranii)
- Schedeldak (calvaria)
- Schedelbasis (basis cranii)
- Voorhoofdsvlakte (frons)
- Achterhoofdsvlakte (planum nuchae)
Schedelbeenderen:
- Neurocranium (= Hersenschedel)
- Os occipitale (1) (1) (achterhoofdsbeen)
▪ Foramen magnum (achterhoofdsgat)
Sacrum - Verschil tussen hond, paard en rund: Bij hond en rund gebogen, bij paard recht. Bij
paard is er eveneens de aanwezigheid van een articulatievlak voor articulatie met L6, facies auricularis.
Bij rund is dit afwezig, er is geen articulatie met L6. Paard heeft langere sacraalvleugels dan rund.
Begrippen die eveneens werden opgenomen in de osteologielijst van UFORA zijn in het rood aangeduid
Wervels
Cervicaal Thoracaal Lumbaal Sacraal Caudaal
Hond 7 13 7 3 18 - 23
Paard 7 18 6 5 15 - 21
Rund 7 13 6 5 18 - 21
Alle wervels bestaan uit: Basiskenmerken (Beide tekeningen zijn van een lendenwervel van paard)
(13)
tot arcus vertebrae
(14)
met extremitas cranialis (bol) en extremitas caudalis (hol)
Streekgebonden kenmerken:
Halswervels (cervicale wervels):
- Lang en zwaar corpus vertrebrae
- Processus transversus opgedeeld in
tuberculum ventrale (21) en tuberculum dorsale (22)
- Foramen transversarium (behalve bij C7)
- Zwakke processus spinosus
Rugwervels (thoracale wervels) indien afgelijnd: foramen
(10) vertrebrale laterale (11)
- Fovea costalis processus transversi
- Fovea costalis cranialis en caudalis
- Processus spinosus aan vrije uiteinde indien afgelijnd: foramen
verdikt tot tuberositas spinalis vertrebrale laterale (11)
- Processus mammilaris (vergroeid met processus transversus)
Lendenwervels (lumbale wervels)
- Lang corpus vertebrae
- Lange en brede processus costalis (Bij paard volledig recht (L5 en L6 eveneens
Lendenwervels paard
vergroeid), bij rund licht gebogen naar craniaal) en zware processus spinosus
- Processus mammilaris (55) (vergroeid met processus articularis cranialis)
Sacraalwervels
- Wervellichamen vergroeid tot os sacrale (vlak bij paard en gebogen bij rund)
Lendenwervels rund
, - Op de bekkenzijde, facies pelvina (65), vergroeiingsplaatsen zichtbaar, linea transversae (66)
- Promontorium (67) (cranioventrale rand)
- Processus spinalis zijn vergroeid
- Processus transversus zijn vergroeid tot pars lateralis (68),
craniaal verbreed tot sacraalvleugel of ala sacralis (69)
- Facies auricularis (72) articuleert met bekken (bij paard)
Staartwervels (caudale wervels)
- Processus hemalis (80)
eventueel vergroeid tot
arcus hemalis
Individuele en diersoortspecifieke kenmerken: Atlas - Verschil tussen hond, paard en rund: Hond heeft geen foramen alare
maar een incisura alaris. Ook heeft hond geen fossa atlantis, d at bij het paard wel
Halswervels: duidelijk aanwezig is. Bij het rund ontbreken de foramen transversarium.
➢ Atlas (C1) Paard
- Arcus ventralis (27) met tuberculum ventrale (36)
- Arcus dorsalis met tuberculum dorsale (35)
- Foramen vertrebrale laterale (11) aaard
- Atlasvleugel of ala atlantis (28)
- Foramen alare (31) door atlasvleugel
Afwezig bij hond!! Incisura alaris (30) Hond
- Foramen transversarium (23) Ventraal aanzicht
Afwezig bij rund! (Ook bij alle C7 afwezig)
- Fovea articularis cranialis (32) Paard
aaard
- Fovea articularis caudalis (33)
- Fovea dentis (34) voor dens axis
aaard
- Fossa atlatis (29) Rund
Afwezig bij hond!!
➢ Axis (C2) (Zeer lang bij paard)
- Dens axis (40)
- Crista axis (41)
Dorsaal aanzicht
- Incisura vertebralis cranialis
bij hond en foramen vertebrale C2 (Rund) aaard
laterale bij paard en rund
- Processus articularis cranialis (15) en caudalis (16) (bij paard caudaal
aanwezig als uitloper van crista axis, bij rund los van crista axis)
vervangen door facies articularis cranialis (42) en caudalis (43)
C6 (Rund)
➢ C3 tot C7 (Bij paard alleen duidelijk spinaaluitsteeksel bij C7,
bij rund bij alle halswervels zeer duidelijke spinaaluitsteeksels)
▪ C6
- Lamina ventralis (44) (Voornamelijk bij rund)
▪ C7
- Fovea costalis caudalis (45) voor eerste rib
- Geen foramen transversarium!!
Rugwervels:
- Processus accessorius bij hond
- T11 is anticlinale wervel bij hond C7 (Rund)
Axis - Verschil tussen hond, paard en rund: Hond
heeft incisura vertebralis cranialis, paard en rund hebben
foramen vertebrale laterale. Bij rund processus articularis
caudalis los van crista axis. Bij paard een uitloper ervan.
C6 en C7 - Verschil tussen hond, paard en rund:
Bij rund heeft C6 duidelijke lamina ventralis, bij paard niet
heel duidelijk. Ook bij hond herkenbaar. Bij hond, en
C7 (Paard)
vooral rund, heeft C7 een fors spinaaluitsteeksel, bij paard
niet. Bij elke C7 ontbreekt foramen transversarium.
, Lendenwervels - Verschil tussen hond, paard en rund: Bij hond aanwezigheid van processus
accessorius. Bij paard weinig ruimte tussen transversaaluitsteeksels en processus costalis volledig
recht. Bij rund veel meer ruimte tussen en processus costalis aan hun einde gebogen naar craniaal.
Lendenwervels:
- Kort wervellichaam bij paard, lang bij rund
- Dwarsuitsteeksels zeer lang en breed (weinig tussenruimte bij
paard, L5 en L6 vaak vergroeid, bij rund echter wel ver van elkaar)
- Processus accessorius (caudaal) bij hond
Sacrum (sacraalwervels vergroeid):
- Bij paard vlak en kruisvormig, sacraalvleugel articuleert met Lendenwervels van hond
voorlaatste lendenwervel, L6, facies auricularis (72) aaard
- Bij rund gebogen en kruisvormig, geen articulatie met L6
- Crista sacralis lateralis (75) van pars lateralis (68)
- Crista sacralis mediana (76) (vergroeide spinaaluitsteeksels)
- Crista sacralis intermedia (77)
- Foramen sacrale ventrale (73) en foramen sacrale dorsale (74)
Staartwervels:
- Processus hemalis (80) bij hond en rund, niet bij paard!!
Sacrum van paard
Ribben (costae)
Opeenvolgende ribben nemen toe in lengte en kromming (de laatste ribben
zijn echter meestal iets korter dan de voorgaande ribben)
- Costae verae (ware ribben) verbonden met borstbeen
- Costae spuriae (valse ribben) niet verbonden met borstbeen maar
sluiten aan op ribkraakbeen voorgaande rib
- Valse ribben vormen samen de ribbenboog of arcus costalis
- Costae fluctuantes (zwevende ribben) eindigen vrij, afwezig bij rund
- Caput costae of ribbenhoofd met crista capitis costae Sacrum en eerste staartwervels van rund
- Tuberculum costae of ribbenknobbel
- Collum costae en sulcus costae (medicaudaal met dorsaal een foramen nutritium)
- Ruimte tussen ribben wordt aangeduid als spatium intercostale
Dit is breed bij hond (ronde ribben) en eerder nauw bij rund (afgeplatte ribben)
Borstbeen (sternum)
Opgebouwd uit opeenvolgende sternebrae, vormen samen het corpus sterni, meest craniaal
manubrium sterni en meest caudaal processus xiphoideus verlengd met cartilago xiphoidea
Bij paard ook aanwezigheid van crista sterni, bij rund manubrium en corpus sterk afgeplat!!
Schedel
- Schedelholte (cavum cranii)
- Schedeldak (calvaria)
- Schedelbasis (basis cranii)
- Voorhoofdsvlakte (frons)
- Achterhoofdsvlakte (planum nuchae)
Schedelbeenderen:
- Neurocranium (= Hersenschedel)
- Os occipitale (1) (1) (achterhoofdsbeen)
▪ Foramen magnum (achterhoofdsgat)
Sacrum - Verschil tussen hond, paard en rund: Bij hond en rund gebogen, bij paard recht. Bij
paard is er eveneens de aanwezigheid van een articulatievlak voor articulatie met L6, facies auricularis.
Bij rund is dit afwezig, er is geen articulatie met L6. Paard heeft langere sacraalvleugels dan rund.
