samenvatting school en pedagogische psychologie

SAMENVATTING SCHOOL EN
PEDAGOGISCHE PSYCHOLOGIE
HOORCOLLEGE 1: WAT IS SCHOOL EN PEDAGOGISCHE PSYCHOLOGIE

WAT IS SCHOOL EN PEDAGOGISCHE PSYCHOLOGIE?


WAT IS SCHOOLPSYCHOLOGIE?
 Schoolpsychologie: gaat om alle zaken rondom school: schoolse context
 Pedagogische psychologie: opvoeding op school, thuis, leefgroepen: zitten overal
 Verschillende soorten: orthopedagogie, onderwijspedagogen, gezinspedagogen,
schoolpedagogen, …
 Definitie schoolpsychologie
o Schoolpsychologen zijn professionals met kennis van psychologie en
onderwijs die erkend worden als specialisten in het aanbieden van
psychologische diensten aan kinderen en jongeren (maar ook aan
leerkrachten, ouders,…), in een schoolse en gezinscontext, maar ook in
andere settings die een invloed hebben op hun groei en ontwikkeling
 Ondersteunen van ontwikkeling in 4 domeinen (4 kerntakken CLB):
o Leren en cognitieve ontwikkeling
o Psychosociale en gedragsmatige ontwikkeling
o (school)loopbaankeuzeprocessen
o Gezondheid, fysieke en seksuele ontwikkeling
 Begeleiden/coachen van gezinnen, leerkrachten en scholen om de
leerontwikkeling indirect te ondersteunen
 Niet enkel focussen op problemen, maar ook versterken wat al goed loopt
 4 kerntakken schoolpsychologie
o Preventie: gezonde voeding, seksuele ontwikkeling
o Diagnostiek
o Counceling/couching
o Behandeling/therapie (klinische psychologen)
 Mogelijke settings
o Scholen
o CLB
o Vormingscentrum
o Overheid


WAT IS PEDAGOGIEK
 Uit het Grieks: παιδαγωγία (paidagōgia)
o παῖς (país) = kind
o ἄγω (ágō) = ik leid
o = opvoedkunde
o Kinderen naar school leiden bv
 Pedagogiek <>psychologie
o Sociale werkelijkheid en historische context
 Meer praktische toepassingen




1

, o Vanuit ervaringskennis van ouders, opvoeders, leerkrachten naar
wetenschappelijk onderzoek en terug
 Ervaring van kinderen en gezinnen vergeten
 Definitie pedagogiek
o De pedagogische wetenschappen bestuderen de opvoeding, het onderwijs
en de hulpverlening aan kinderen en jeugdigen, met het oog op
verbetering van de praktijk
 Taken van een pedagoog (er is niet 1 soort pedagoog)
o Preventie/voorlichting: wat kan je verwachten als ouder,
smartphonegebruik in scholen
o Diagnostiek (enkel voor klinische psycholoog)
o Advies geven
o Begeleiden en ondersteunen van kinderen/jongere/volwassenen/ouderen,
ouders, leerkrachten en andere instanties
o Therapie (enkel voor klinische pedagogen)
 Verschillende contexten
o Gezin
o School
o Werkvloer
o Brede samenleving
 Mogelijke settings
o Centra voor Algemeen Welzijn (CAW)
o Huis van het Kind
o Centrum voor Kinderzorg en Gezinsondersteuning (CKG)
o Ondersteuningscentrum Jeugdzorg (OCJ)
o Psychologenpraktijk
o School
o Departement Onderwijs & Vorming
o Departement Welzijn, Volksgezondheid en Gezin

AFGESTUDEERD IN SCHOOL EN PEDAGOGISCHE PSYCHOLOGIE

 professionals die werken met ouders, opvoeders, leerkrachten, kinderen, jongeren
en adolescenten
 vaak, maar niet uitsluitend, in een schoolse en/of gezinscontext
 op het vlak van preventie, diagnostiek en/of begeleiding
 om de ontwikkeling van kinderen en jongeren te ondersteunen.

NUT VOOR KLINISCHE PSYCHOLOGIE

 je kan met kinderen gaan werken
 altijd een pedagogische context
 je komt ook tussen kind en ouder te staan
 om de omgeving van het kind te begrijpen
 mogelijkheden van ondersteunen
 veel volwassenen zijn vaak ouder of voeden iemand op, deze personen beter
kunnen helpen
 volwassenen zijn vaak ook opgevoed op een manier dat je gaat moeten herkennen

WIE IS VERANTWOORDELIJK VOOR DE OPVOEDING

 individuele verantwoordelijkheid




2

, o beide ouders van minderjarige in principe verantwoordelijk voor de
opvoeding van het kind
o recht van opvoeding
 recht van zorg of dagelijkse opvoeding
 beslissingsrecht, onder andere over huisvesting, levensonderhoud,
gezondheid, opvoeding en opleiding van het kind
 individuele of maatschappelijke verantwoordelijkheid
o opvoeding is een individuele verantwoordelijkheid, maar
 belang van eerste 1000 dagen (hechting, verbaal, taal, …) wordt
benadrukt in media/beleid
 Van conceptie tot het kind ongeveer 3 is: zorgen dat de
moeder goed zit als ze zwanger is, taal, eten, stress,…
 Dit is vooral in achtergestelde situaties zoals oorlog,
verslaving en voeding
 We leven veel minder in een gemeenschap waardoor de
ouders er alleen voor staan  geeft veel druk
 Grote druk op ouders
 Problemen op school (gedrag en prestaties)
 Onrust bij de overheid: voeden ouders wel voldoende op?

HOORCOLLEGE 2: EEN BREDE BLIK OP OPVOEDING

1. HOE WORDT EEN KIND GEVORMD (BRONFENBRENNER: BIO-ECOLOGISCH
MODEL)

 in kaart brengen hoe verschillende omgevingsfactoren invloed hebben op een
individu, in wisselwerking met het individu
o Individu staat centraal
 Geslacht
 Leeftijd
 Genetica
o Microsysteem
 Gezin
 Bredere familie
 Vrienden
 School
 Kinderopvang
o Mesosysteem
 Hoe verschillende microsystemen op elkaar inwerken
o Exosysteem
 Algemene invloeden
 Media
 Buurt
 Overheid en beleid
 Economie
 Onderwijssystemen
 Gezondheidszorg
o Macrosystemen
 Algemene ideeën en overtuigingen in een samenleving
 Wet en regelgeving in een land
 Globalisering
 Individualisering




3

,  Kijk op vrouwen
o Chronosysteem
 Effect van tijd en levensfase, gebeurtenissen die het leven van een
kind en alle systemen rond het kind of de jongere tekenen.
 Historische gebeurtenissen (bv. de oorlog in Oekraïne), maar ook
persoonlijke gebeurtenissen (bv. scheiding van ouders).
 Bronfenbrenner op school
o Brede scholen
 Samenwerkingsverband tussen verschillende sectoren in de
samenleving
 Een of meerdere scholen + muziekschool of sportclub + gemeente
+…
 Brede leer- en leefomgeving op school en in vrije tijd
o Microsystemen werken samen: mesosysteem
 Drempel verlagen voor kinderen en jongeren (om te gaan sporten,
maar ook om naar een psycholoog te gaan)
 Meer ouderbetrokkenheid
o Collectieve teacher efficacy
 Het collectieve vertrouwen dat een groep leraren heeft om het
leven van leerlingen te verbeteren…
 … is effectiever dan het individuele vertrouwen dat elke leerkracht
heeft in zijn/haar individuele mogelijkheden
 “wij geloven in jou” in plaats van “ik geloof in jou”
 alle neuzen in dezelfde richting
 Kost wat werk om te bereiken, maar heeft grote invloed op
leerprestaties van leerlingen

2. WAAR WORDT OPVOEDING DOOR BEPAALD


WAT IS OPVOEDING
 Opvoeden is een complex fenomeen verweven met vele andere aspecten van het
dagelijks leven
o De kern van het opvoeden bestaat uit de veelvuldige interacties tussen een
kind en een opvoeder
o Opvoeder = iedereen die gedurende lange tijd met kind samenleeft en zich
verantwoordelijk weet
o Vanuit het samenleven met de ouders, in vele situaties, wordt een kind
opgevoed
 Opvoeden is een transactioneel proces
o Ouder en kind beïnvloeden elkaar voortdurend doorheen de tijd
o Bidirectionaliteit: ouder beïnvloed kind en ook andersom
 Ecologische visie
o Opvoeden is ingebed in een ruimere sociale context


OPVOEDINGSPROCESMODEL VAN BELSKI
 Model 1984




4