LES 1 EN 2 - ALGEMEEN KADER
2. HET BELANG VAN ONDERWIJS EN DE LEERKRACHT – RECHT OP ONDERWIJS
20 november 1989
\ Algemene Vergadering van de Verenigde Naties in New York nam het Internationeel
Verdrag over de Rechten van het kind aan
België
\ Het Verdrag begin 1922 kracht van wet
\ Geldt voor iedereen die -18 is
\ In lerarenopleiding = kinderrechten een belangrijke rode draad
\ Recht op onderwijs is verankerd in de grondwet en concreet gemaakt ih leerplicht
2.1 FUNCTIES ONDERWIJS
Opdracht van onderwijs volgens de VLOR (= Vlaamse Onderwijsraad)
= ‘Een optimale persoonlijkheidsontwikkeling en een kritisch creatieve integratie in een
dynamische samenleving te betrachten, uitgaande van een pedagogische missie van elke
school’
Biesta (2009, 2011)
Onderscheidt 3 functies van onderwijs
KWALIFICEREN SOCIALISEREN PERSOONLIJKHEID
Onderwijs zorgt ervoor dat Onderwijs zorgt ervoor Onderwijs zorgt ervoor dat
kinderen competenties kinderen voorbereid worden kinderen zichzelf kunnen zijn
kunnen verwerven algemeen op hun leven als lid van een en worden
gemeenschap
Heb je nodig in de samenleving Ontw van een eigen identiteit
om te kunnen functioneren of Kennis maken met tradities, ‘wie ben ik, wat kan ik?’
een bepaald beroep uit te pratkijken. Leren participeren,
oefenen relaties aangaan en bewust
keuzes maken
2.2 BINNEN ONDERWIJS IS DE LEERKRACHT BELANGRIJK
Leeromgeving is belangrijk in de school en de klas voor de kinderen.
Het creeëren van een leeromgeving is een belangrijke taak voor de lk
Competente leerkrachten zorgen ervoor dat de lln gemakkelijker leren, zichzelf beter
kunnen ontplooien en hun welbevinden stijgt.
Belangrijke positie
- Laten een blijvende indruk achter en kunnen vorm aan de toekomst van onze
samenleving geven
, 2.3 ROL VAN DE LEERKRACHT
= Grote verantwoordelijkheid
(!) Het beroep is complexer dan dat het wordt geschetst
à Een leraar geeft niet enkel les, maar neemt heel wat rollen op (Aelterman)
- Bouwt pedagogische relaties op
- Leraar is niet alleen voor kinderen, werkt ook samen met de ouders.
Zijn de personen die hun kinderen het beste kennen en leveren voor de lk belangrijke
info op, slaagkansen en het welbevinden van de kinderen vergroten.
- Blijft bijleren en zoekt vernieuwing – nieuwe inzichten in de methodes, vakinhouden
of nieuwe middelen om het lesgeven te ondersteunen, …
- Deel van de school en een team à geeft vorm aan de schoolcultuur
- Werkt mee aan het vorm geven van onze maatschappij.
3. TERMEN VAN HET VAKGEBIED
3.1 ONDERWIJSKUNDE
= De wetenschap die leren, opleiden en ontwikkelen in onderwijs beschrijft en probeert te
begrijpen en verklaren. De onderwijskunde wil een wetenschap zijn die leersprocessen helpt
ondersteunen, organiseren en ontwikkelen
Recht
Sociologie
Economie
ONDERWIJSKUNDE
Pedagogiek Didactiek Psychologie
- Algemene didactiek Met leer - , ontw -
- Vakdidactiek
- Kleuterdidactiek
,3.2 PEDAGOGIE(K) OF OPVOEDKUNDE
= Pedagoog
= Wetenschappelijke studie van de manier waarop volwassenen, kinderen grootbrengen met
een bepaald doel voor zich.
(!) Pedagogiek is geen eenduidige wetenschap en er bestaal veel stromingen
1. Praktijkwetenschap
- Nooit een eenduidig advies geven voor elke situatie want elke praktijkomstandigheid
is verschillend
2. Normatieve wetenschap
- Sterk beïnvloed door individuele en maatschappelijke normen en waarden
Wie waardenpluralisme als een centraal kenmerk heeft, betekent dit dat invullingen van
pedagogiek zeer verscheiden zijn.
à Pedagogiek is een historisch gegroeide discipline, verankerd in een rijke traditie.
Verschil pedagogie en pedagogiek
- Pedagogie is de praktijk van het opvoeden
- Pedagogiek is de wetenschap
3.3 OPVOEDING
Westerse wereld, vraag stellen wie verantwoordelijk is voor de opvoeding vd kinderen
à Automatisch de ouders
Uitgangspunt is grondwettelijk vastgelegd
(!) Je zou ook kunnen zeggen dat het onderwijs in principe een verantwoordelijkheid van de
ouders is, maar dit wordt in de praktijk niet altijd zo ervaren
- Ouders kiezen de school, maar geven daarna de opvoeding op school deels uit
handen aan het schoolteam
Hoewel ‘de opvoeding’ dus in hoofdzaak de verantwoordelijkheid is van de ouders, gebeurt
die onbewust of bewust op andere plaatsen.
3.3.1 HET PRIMAIRE OPVOEDINGSMILIEU
- De opvoeding die plaatsgrijpt in het (kern)gezin
= Samenwonende groep mensen die ten minste 2 generaties omvat en waarin
afhankelijke kinderen aanwezig zijn
Opvoeding ih gezin verloopt makkelijker als iedereen er zich thuis voelt en zich bij de
anderen betrokken voelt.
Veel verschillende verschijningsvormen
- Éénoudergezinnen
- Nieuw samengestelde gezinnen
In sommige culturen worden kinderen opgevoed door een ruimere familieclan of is het
normaal dat ook grootouders inwonen bij (klein)kinderen.
, 3.3.2 HET SECUNDAIRE OPVOEDINGSMILIEU
Wordt vormgegeven door professionals
School is een secundair milieu, maar ook een kinderdagverblijf of een instelling in de
bijzondere jeugdzorg valt hieronder
Leraren zijn beroepsopvoeders waarvan men verwacht dat ze naast didactische
vaardigheden, ook beschikken over pedagogische bekwaamheid.
- Naast taak om kennis over te dragen, werken zij in functie van opvoedingswaarden
3.3.3 HET TERTIAIRE OPVOEDINGSMILIEU
Minder grijpbaar en moeilijker te definiëren dan het primaire en secundaire
MAAR heeft ook een belangrijke invloed.
Hieronder verstaan we alle omgevingen die invloed hebben op kinderen, zonder een vaste
structuur
- De woonwijk
- Vriendengroep
- …
Het bestaat voor een groot deel uit minder gemakkelijk te beïnvloedende factoren:
- Opvoedingsfactoren kunnen haast niet bewust worden ingezet
3.3.4 HET QUARTAIRE OPVOEDINGSMILIEU
‘De wereld’
Voor kinderen van de 21ste eeuw speelt het leven zich niet langer enkel af ‘onder de
kerktoren’.
- Nieuwe technologie en globalisering zorgen ervoor dat de wereld een dorp is
geworden
- TV, internet, sociale media
- Minder gemakkelijk te controleren en te beïnvloeden
3.4 DIDACTIEK
Wetenschapsdiscipline die zich bezighoudt met de vraag hoe competenties door een lk
kunnen onderwezen worden ad lerende
- Heb je nodig om op een efficiënte manier zaken aan te leren
Algemene didactiek of onderwijskunde
- Theorie van het onderwijzen en het leren
- Praktisch handelen in schoolsituaties
- Steunt vooral op theorie en onderzoek uit de psych en pedagogiek
» Duidelijke linken zien met andere opleidingsonderdelen
Vakdidactiek
- De verschillende didactieken per vak
- Hoe je verschillende vakken moet onderwijzen
2. HET BELANG VAN ONDERWIJS EN DE LEERKRACHT – RECHT OP ONDERWIJS
20 november 1989
\ Algemene Vergadering van de Verenigde Naties in New York nam het Internationeel
Verdrag over de Rechten van het kind aan
België
\ Het Verdrag begin 1922 kracht van wet
\ Geldt voor iedereen die -18 is
\ In lerarenopleiding = kinderrechten een belangrijke rode draad
\ Recht op onderwijs is verankerd in de grondwet en concreet gemaakt ih leerplicht
2.1 FUNCTIES ONDERWIJS
Opdracht van onderwijs volgens de VLOR (= Vlaamse Onderwijsraad)
= ‘Een optimale persoonlijkheidsontwikkeling en een kritisch creatieve integratie in een
dynamische samenleving te betrachten, uitgaande van een pedagogische missie van elke
school’
Biesta (2009, 2011)
Onderscheidt 3 functies van onderwijs
KWALIFICEREN SOCIALISEREN PERSOONLIJKHEID
Onderwijs zorgt ervoor dat Onderwijs zorgt ervoor Onderwijs zorgt ervoor dat
kinderen competenties kinderen voorbereid worden kinderen zichzelf kunnen zijn
kunnen verwerven algemeen op hun leven als lid van een en worden
gemeenschap
Heb je nodig in de samenleving Ontw van een eigen identiteit
om te kunnen functioneren of Kennis maken met tradities, ‘wie ben ik, wat kan ik?’
een bepaald beroep uit te pratkijken. Leren participeren,
oefenen relaties aangaan en bewust
keuzes maken
2.2 BINNEN ONDERWIJS IS DE LEERKRACHT BELANGRIJK
Leeromgeving is belangrijk in de school en de klas voor de kinderen.
Het creeëren van een leeromgeving is een belangrijke taak voor de lk
Competente leerkrachten zorgen ervoor dat de lln gemakkelijker leren, zichzelf beter
kunnen ontplooien en hun welbevinden stijgt.
Belangrijke positie
- Laten een blijvende indruk achter en kunnen vorm aan de toekomst van onze
samenleving geven
, 2.3 ROL VAN DE LEERKRACHT
= Grote verantwoordelijkheid
(!) Het beroep is complexer dan dat het wordt geschetst
à Een leraar geeft niet enkel les, maar neemt heel wat rollen op (Aelterman)
- Bouwt pedagogische relaties op
- Leraar is niet alleen voor kinderen, werkt ook samen met de ouders.
Zijn de personen die hun kinderen het beste kennen en leveren voor de lk belangrijke
info op, slaagkansen en het welbevinden van de kinderen vergroten.
- Blijft bijleren en zoekt vernieuwing – nieuwe inzichten in de methodes, vakinhouden
of nieuwe middelen om het lesgeven te ondersteunen, …
- Deel van de school en een team à geeft vorm aan de schoolcultuur
- Werkt mee aan het vorm geven van onze maatschappij.
3. TERMEN VAN HET VAKGEBIED
3.1 ONDERWIJSKUNDE
= De wetenschap die leren, opleiden en ontwikkelen in onderwijs beschrijft en probeert te
begrijpen en verklaren. De onderwijskunde wil een wetenschap zijn die leersprocessen helpt
ondersteunen, organiseren en ontwikkelen
Recht
Sociologie
Economie
ONDERWIJSKUNDE
Pedagogiek Didactiek Psychologie
- Algemene didactiek Met leer - , ontw -
- Vakdidactiek
- Kleuterdidactiek
,3.2 PEDAGOGIE(K) OF OPVOEDKUNDE
= Pedagoog
= Wetenschappelijke studie van de manier waarop volwassenen, kinderen grootbrengen met
een bepaald doel voor zich.
(!) Pedagogiek is geen eenduidige wetenschap en er bestaal veel stromingen
1. Praktijkwetenschap
- Nooit een eenduidig advies geven voor elke situatie want elke praktijkomstandigheid
is verschillend
2. Normatieve wetenschap
- Sterk beïnvloed door individuele en maatschappelijke normen en waarden
Wie waardenpluralisme als een centraal kenmerk heeft, betekent dit dat invullingen van
pedagogiek zeer verscheiden zijn.
à Pedagogiek is een historisch gegroeide discipline, verankerd in een rijke traditie.
Verschil pedagogie en pedagogiek
- Pedagogie is de praktijk van het opvoeden
- Pedagogiek is de wetenschap
3.3 OPVOEDING
Westerse wereld, vraag stellen wie verantwoordelijk is voor de opvoeding vd kinderen
à Automatisch de ouders
Uitgangspunt is grondwettelijk vastgelegd
(!) Je zou ook kunnen zeggen dat het onderwijs in principe een verantwoordelijkheid van de
ouders is, maar dit wordt in de praktijk niet altijd zo ervaren
- Ouders kiezen de school, maar geven daarna de opvoeding op school deels uit
handen aan het schoolteam
Hoewel ‘de opvoeding’ dus in hoofdzaak de verantwoordelijkheid is van de ouders, gebeurt
die onbewust of bewust op andere plaatsen.
3.3.1 HET PRIMAIRE OPVOEDINGSMILIEU
- De opvoeding die plaatsgrijpt in het (kern)gezin
= Samenwonende groep mensen die ten minste 2 generaties omvat en waarin
afhankelijke kinderen aanwezig zijn
Opvoeding ih gezin verloopt makkelijker als iedereen er zich thuis voelt en zich bij de
anderen betrokken voelt.
Veel verschillende verschijningsvormen
- Éénoudergezinnen
- Nieuw samengestelde gezinnen
In sommige culturen worden kinderen opgevoed door een ruimere familieclan of is het
normaal dat ook grootouders inwonen bij (klein)kinderen.
, 3.3.2 HET SECUNDAIRE OPVOEDINGSMILIEU
Wordt vormgegeven door professionals
School is een secundair milieu, maar ook een kinderdagverblijf of een instelling in de
bijzondere jeugdzorg valt hieronder
Leraren zijn beroepsopvoeders waarvan men verwacht dat ze naast didactische
vaardigheden, ook beschikken over pedagogische bekwaamheid.
- Naast taak om kennis over te dragen, werken zij in functie van opvoedingswaarden
3.3.3 HET TERTIAIRE OPVOEDINGSMILIEU
Minder grijpbaar en moeilijker te definiëren dan het primaire en secundaire
MAAR heeft ook een belangrijke invloed.
Hieronder verstaan we alle omgevingen die invloed hebben op kinderen, zonder een vaste
structuur
- De woonwijk
- Vriendengroep
- …
Het bestaat voor een groot deel uit minder gemakkelijk te beïnvloedende factoren:
- Opvoedingsfactoren kunnen haast niet bewust worden ingezet
3.3.4 HET QUARTAIRE OPVOEDINGSMILIEU
‘De wereld’
Voor kinderen van de 21ste eeuw speelt het leven zich niet langer enkel af ‘onder de
kerktoren’.
- Nieuwe technologie en globalisering zorgen ervoor dat de wereld een dorp is
geworden
- TV, internet, sociale media
- Minder gemakkelijk te controleren en te beïnvloeden
3.4 DIDACTIEK
Wetenschapsdiscipline die zich bezighoudt met de vraag hoe competenties door een lk
kunnen onderwezen worden ad lerende
- Heb je nodig om op een efficiënte manier zaken aan te leren
Algemene didactiek of onderwijskunde
- Theorie van het onderwijzen en het leren
- Praktisch handelen in schoolsituaties
- Steunt vooral op theorie en onderzoek uit de psych en pedagogiek
» Duidelijke linken zien met andere opleidingsonderdelen
Vakdidactiek
- De verschillende didactieken per vak
- Hoe je verschillende vakken moet onderwijzen
