Samenvatting strafrecht
Deel I: algemene inleiding
3. Finaliteit straf = doelen van de straf
- Vergelding: wraak nemen
- Verzoening: de geleden schade herstellen
- Herstel
- Resocialisatie: heropvoeden, opnieuw in de samenleving brengen
- Algemene preventie: de maatschappij duidelijk maken dat iets niet oké is door er
een straf aan te koppelen
- Bijzondere preventie: zorgen dat een individu iets niet opnieuw doet
4. Strafrecht en beleid
- Strafbaarstelling: wie beslist wat strafbaar isà de wetgevende macht
- Vervolging: wie vervolgt er à uitvoerende macht (openbaar ministerie)
• Uitzondering openbaar ministerie: als iemand zich burgerlijke partij stelt
- Legaliteitsbeginsel – opportuniteitsbeginsel
• Opportuniteitsbeginsel: het openbaar ministerie beslist zelf of ze willen
vervolgen
• Legaliteitsbeginsel: het openbaar ministerie moet bij het kleinste misdrijf
vervolgen
- Wie zal straMen à de rechtelijke macht
• Zij hebben een grote beoordelingsvrijheid
• StraMen worden altijd uitgevoerd, maar vroegtijdige beëindiging steeds
mogelijk
• Het slachtoMer heeft een zeg over de feiten en zijn schuld. Over de straf
hebben enkel de advocaat en het openbaar ministerie een zeg
5. Bronnen
- Grondwet
• Fundamentele rechten
• Bepalingen over de
rechtelijke macht
• Strafrechtelijke verantwoorde
-lijkheid van politici
- De Wet
• Materieel strafrecht
• Strafprocesrecht (volgend jaar)
- Internationaal recht
• Volkenrecht
• EU: formeel / materieel
• Mensenrecht à EVRM
• Internationaal strafrecht
à ICC: bevoegd voor zware
misdrijven (Bv. oorlog)
1
,5.1. De wet
- Strafrecht
• Strafwetboek (Sw.)
• Bijzondere wetten (art. 100 Sw.)
à Misdrijven die pas enkele jaren geleden zijn ingevoerd, en dus nog niet
in de wet staan (Bv. drugswet, milieustrafrecht,...) à Opl. Art. 100 Sw.
• Complementaire wetten
à Hierin werkt men basisprincipes uit, je moet ze samen lezen met de wet
(Bv. probatiewet, interneringswet,…)
- Strafvordering (Sv.)
• = strafprocesrecht, hoe verloopt het proces
• Bijzondere wetten
à Misdrijven die pas enkele jaren geleden zijn ingevoerd, en dus nog niet
in de wet staan (Bv. drugswet, milieustrafrecht,...)
• Complementaire wetten
à Hierin werkt men basisprincipes uit, je moet ze samen lezen met de wet
(Bv. gerechtelijk wetboek, wet op het politieambt,…)
Deel I: de strafwet
1. Legaliteitsbeginsel
- Art. 2, eerste lid Sw.
- Nullum crimen + Nulla poena sine lege = geen misdrijf en geen straf zonder wet
- Lex certa-beginsel: wetten moeten nauwkeurig, duidelijk en rechtszeker zijn à
anders aanvechten voor het grondwettelijk hof
- Betekenis van het begrip “wet”
• De wet à enkel door de wetgever
• Krachtens de wet à dingen uitgevaardigd door het gemeentebestuur
• Krachtens de algemene door de beschaafde volkeren erkende
rechtsbeginselen à volkenrecht
2. Interpretatie van de strafwet
- Regel: letterlijke interpretatie
- Maar ook rekeninghouden met rechtspraak en rechtsleer
3. Beperkingen ten aanzien van de strafwet (EVRM)
= wat nooit strafbaar kan zijn
Formulering van de strafbaarstelling
- Vermoeden van onschuld: iedereen is onschuldig tot het tegendeel bewezen
wordt
- Recht op privacy
- Recht op vrije meningsuiting
- Recht op leven (Uitz. Abortus, euthanasie)
2
, Toelaatbaarheid van bepaalde stra7en
- Onmenselijke en vernederende straMen
- Doodstraf
- Disproportionele straMen (het moet redelijk blijven)
- Recht op eigendom à je kan niet iemand al zijn eigendom afnemen (dit is
burgerlijke dood)
4. Toepassing van de strafwet in de tijd
Geldigheidsduur
- Beginpunt à van zodra het in het B.S. wordt gepubliceerd
- Eindpunt à OpheMing door de wetgever (Bv. overspel, abortus)
à OpheMing door grondwettelijk hof
à OpheMing door ongebruik kan NIET !! ( het is niet omdat een wet lang
…….niet meer gebruikt is, dat je er niet meer door veroordeeld kan worden)
Wetsconflicten in de tijd
- Art. 2, tweede lid Sw.
- Een wet kan versoepelen, of verstrengen à er kan dus een probleem ontstaan bij
een conflict in de tijd (= verschil in tijd tussen het misdrijf plegen en het
voorkomen voor de rechtbank) à ga dan naar Art. 2
- Strengere strafwet à niet retroactief à Minst zware straf
• Bv. je pleegt een misdrijf 10 jaar gelden (toen kon je er enkel een geldboete
voor krijgen, op heden kan je 5 jaar cel krijgen voor het misdrijf à je zal de
minst zware straf krijgen
- Mildere strafwet (= strafbaarstelling) à wel retroactief à Je zal de huidige straf
krijgen, die is automatisch minder zwaar
5. Toepassing van de strafwet naar de persoon
Principe: de strafwet wordt op iedereen gelijk toegepast, maar er zijn uitzonderingen:
- Schuldonbekwamen
• Minderjarigen
• Geesteszieken
- Immuniteit en voorrechten
• Koning is volledig immuun (kan wel afgezet worden)
• Parlementaire onschendbaarheid à ministers voor het uitdrukken van
hun mening tijdens hun mandaat
• Diplomaten
• Consulair personeel
- Schuldonbekwamen
Natuurlijk persoon – rechtspersoon
à Geen onderscheid tussen die twee in het strafrecht
= een rechtspersoon is strafrechtelijk verantwoordelijk voor misdrijven die verband
houden met de verwezenlijking van zijn doel
- Bv. rechtspersoon strafbaar voor onvrijwillige doodslag à Bv. als een bedrijf weet
dat de werkomstandigheden slecht zijn, en er sterft iemand
3
Deel I: algemene inleiding
3. Finaliteit straf = doelen van de straf
- Vergelding: wraak nemen
- Verzoening: de geleden schade herstellen
- Herstel
- Resocialisatie: heropvoeden, opnieuw in de samenleving brengen
- Algemene preventie: de maatschappij duidelijk maken dat iets niet oké is door er
een straf aan te koppelen
- Bijzondere preventie: zorgen dat een individu iets niet opnieuw doet
4. Strafrecht en beleid
- Strafbaarstelling: wie beslist wat strafbaar isà de wetgevende macht
- Vervolging: wie vervolgt er à uitvoerende macht (openbaar ministerie)
• Uitzondering openbaar ministerie: als iemand zich burgerlijke partij stelt
- Legaliteitsbeginsel – opportuniteitsbeginsel
• Opportuniteitsbeginsel: het openbaar ministerie beslist zelf of ze willen
vervolgen
• Legaliteitsbeginsel: het openbaar ministerie moet bij het kleinste misdrijf
vervolgen
- Wie zal straMen à de rechtelijke macht
• Zij hebben een grote beoordelingsvrijheid
• StraMen worden altijd uitgevoerd, maar vroegtijdige beëindiging steeds
mogelijk
• Het slachtoMer heeft een zeg over de feiten en zijn schuld. Over de straf
hebben enkel de advocaat en het openbaar ministerie een zeg
5. Bronnen
- Grondwet
• Fundamentele rechten
• Bepalingen over de
rechtelijke macht
• Strafrechtelijke verantwoorde
-lijkheid van politici
- De Wet
• Materieel strafrecht
• Strafprocesrecht (volgend jaar)
- Internationaal recht
• Volkenrecht
• EU: formeel / materieel
• Mensenrecht à EVRM
• Internationaal strafrecht
à ICC: bevoegd voor zware
misdrijven (Bv. oorlog)
1
,5.1. De wet
- Strafrecht
• Strafwetboek (Sw.)
• Bijzondere wetten (art. 100 Sw.)
à Misdrijven die pas enkele jaren geleden zijn ingevoerd, en dus nog niet
in de wet staan (Bv. drugswet, milieustrafrecht,...) à Opl. Art. 100 Sw.
• Complementaire wetten
à Hierin werkt men basisprincipes uit, je moet ze samen lezen met de wet
(Bv. probatiewet, interneringswet,…)
- Strafvordering (Sv.)
• = strafprocesrecht, hoe verloopt het proces
• Bijzondere wetten
à Misdrijven die pas enkele jaren geleden zijn ingevoerd, en dus nog niet
in de wet staan (Bv. drugswet, milieustrafrecht,...)
• Complementaire wetten
à Hierin werkt men basisprincipes uit, je moet ze samen lezen met de wet
(Bv. gerechtelijk wetboek, wet op het politieambt,…)
Deel I: de strafwet
1. Legaliteitsbeginsel
- Art. 2, eerste lid Sw.
- Nullum crimen + Nulla poena sine lege = geen misdrijf en geen straf zonder wet
- Lex certa-beginsel: wetten moeten nauwkeurig, duidelijk en rechtszeker zijn à
anders aanvechten voor het grondwettelijk hof
- Betekenis van het begrip “wet”
• De wet à enkel door de wetgever
• Krachtens de wet à dingen uitgevaardigd door het gemeentebestuur
• Krachtens de algemene door de beschaafde volkeren erkende
rechtsbeginselen à volkenrecht
2. Interpretatie van de strafwet
- Regel: letterlijke interpretatie
- Maar ook rekeninghouden met rechtspraak en rechtsleer
3. Beperkingen ten aanzien van de strafwet (EVRM)
= wat nooit strafbaar kan zijn
Formulering van de strafbaarstelling
- Vermoeden van onschuld: iedereen is onschuldig tot het tegendeel bewezen
wordt
- Recht op privacy
- Recht op vrije meningsuiting
- Recht op leven (Uitz. Abortus, euthanasie)
2
, Toelaatbaarheid van bepaalde stra7en
- Onmenselijke en vernederende straMen
- Doodstraf
- Disproportionele straMen (het moet redelijk blijven)
- Recht op eigendom à je kan niet iemand al zijn eigendom afnemen (dit is
burgerlijke dood)
4. Toepassing van de strafwet in de tijd
Geldigheidsduur
- Beginpunt à van zodra het in het B.S. wordt gepubliceerd
- Eindpunt à OpheMing door de wetgever (Bv. overspel, abortus)
à OpheMing door grondwettelijk hof
à OpheMing door ongebruik kan NIET !! ( het is niet omdat een wet lang
…….niet meer gebruikt is, dat je er niet meer door veroordeeld kan worden)
Wetsconflicten in de tijd
- Art. 2, tweede lid Sw.
- Een wet kan versoepelen, of verstrengen à er kan dus een probleem ontstaan bij
een conflict in de tijd (= verschil in tijd tussen het misdrijf plegen en het
voorkomen voor de rechtbank) à ga dan naar Art. 2
- Strengere strafwet à niet retroactief à Minst zware straf
• Bv. je pleegt een misdrijf 10 jaar gelden (toen kon je er enkel een geldboete
voor krijgen, op heden kan je 5 jaar cel krijgen voor het misdrijf à je zal de
minst zware straf krijgen
- Mildere strafwet (= strafbaarstelling) à wel retroactief à Je zal de huidige straf
krijgen, die is automatisch minder zwaar
5. Toepassing van de strafwet naar de persoon
Principe: de strafwet wordt op iedereen gelijk toegepast, maar er zijn uitzonderingen:
- Schuldonbekwamen
• Minderjarigen
• Geesteszieken
- Immuniteit en voorrechten
• Koning is volledig immuun (kan wel afgezet worden)
• Parlementaire onschendbaarheid à ministers voor het uitdrukken van
hun mening tijdens hun mandaat
• Diplomaten
• Consulair personeel
- Schuldonbekwamen
Natuurlijk persoon – rechtspersoon
à Geen onderscheid tussen die twee in het strafrecht
= een rechtspersoon is strafrechtelijk verantwoordelijk voor misdrijven die verband
houden met de verwezenlijking van zijn doel
- Bv. rechtspersoon strafbaar voor onvrijwillige doodslag à Bv. als een bedrijf weet
dat de werkomstandigheden slecht zijn, en er sterft iemand
3
