Samenvatting - Plantenbescherming

Plantenbescherming
 Begrip: 100 v.C. Ilias & Odyssee gebruik van anorganische zwavel tgn luizen
 Neolithische revolutie → domesticatie van planten; ontstaan v/d landbouw

Agrocultureel ecosysteem

 Homogener = hogere densiteit van gewassoorten
 Lagere biodiversiteit ↔ natuurlijk ecosysteem
 Hogere dichtheid van gewassoorten

Bescherming cultuurplanten

 Vreemde biotoop
 Concurrentie- & adaptatievermogen
 Aantrekkelijker vr plagen
 Homogene biotoop

→ planten zijn veredeld (= genetisch afweermiddel eruit gekweekt)

 Sorghum: alkaloïden
 Bldrn met haren
 Mais van ♀ aar nr ♂ kalf
 Mais & prei bldrn groeien over elkaar → fotosynthese

Bv.:

 Aardappelen uit Z.-A. = koud & droog vs. nat & warm → schimmels
 Tarwe uit M.-O. = ++warm & droog → export invasieve soorten

Voedselzekerheid vs. Voedselveiligheid
↓ ↓
Na WOⅡtgn hongersnood → grote investering i/d Grond uitputting, lucht vervuiling, …
landbouw → beleid maakt korte termijn keuzes &
oplossingen
⇒ externe input = belangrijk (machines, pesticiden,…)

Chemische plantbescherming:

+ Arbeid
+ Productiviteit
+ Verbeterde volksgezondheid
+ Hygiëne
 Ecologische problemen (residuen, …) → debat rond gebruik van
gewasbeschermingsmiddelen (GBM)

Preventief & curatief te werk gaan

→ IPM: Integrated Pest Management (1956) → 2014 = stappenplan alvorens curatief ingrijpen
d.m.v.:

 Middelen van natuurlijke oorsprong ≠ altijd milieuvriendelijk; biologisch kan ook schadelijk zijn
 Biopesticiden, precisielandbouw, biotechnologie (=genetisch modificeren)
 EU-green deal: afname aandeel chemie → reductie 50% tgn 2030
 Alle natuur in Vlaanderen = half natuur (→ ooit beheerd d/d mens = kunstmatig)

1

, → agro-ecosysteem lijn = breed spectrum

Extensief-beheer …………………………………………………………… Intensief-beheer


Oogstverliezen – schadebeeld

 Abiotische factoren
 Biotische factoren

Beschadiging/ functionele belemmering Concurrentie vr groeifactoren
vn essentiële plantenfuncties
 Fotosynthese → roetdauwschimmel =
organisme leeft op honingdauw
(uitscheiding bladluizen)

 Stomata → schimmel produceert hyfen doorheen nr parenchym:
transpiratiezuiging & gasuitwisseling
 Productie vn toxinen: mycotoxine → plant bevat schimmel als onder stress, bv.:
weersomstandigheden (granen, mais, aar vn tarwe)
aflatoxine → schadelijk vr dier & kkrverwekkend (n/ in BE)
ochratoxine → dierenwelzijn: kkrontwikkeling (n/ direct schadelijk vr mens)
verstoring planthormoonbalansen: cytokinine → korte wortels sterft snel bij
droogte auxine → apicale dominantie
 Wegvreten bldA: vensterschade → parenchymweefsel (larve bladhaantje) alleen
onderepidermis nog over ⇒ hoogste bldrn = meer suiker dr fotosynthese
 Bevuiling vn te oogsten producten: esthetische schade
 Cosmetische schade → sierteelt (buxusmot)


Verliezen

Potentiële opbrengst

……...↕ abiotische verliezen

Haalbare opbrengst (≠ biotische verliezen)

………↕ actuele verliezen……………… ↕ potentiële verliezen

Actuele opbrengst ……………………Primitieve opbrengst



 Potentiële opbrengst = in perfecte omstandigheden (geen biotische & abiotische verliezen)
 Haalbare opbrengst = streefdoel (N.W. Europa op wereldvlak het sterkst)
 Actuele opbrengst = met GBM (zo dicht mogelijk bij haalbare opbrengst)
 Primitieve opbrengst = zonder tsskomst & cultivar (gecultiveerde versie vn wilde plant) in het
wild laten staan




2

,Relatieve opbrengstderving & populatiedichtheid




 Stimulering: beetje concurrentie (lage densiteit vn plaaginsecten, kruiden, pathogenen) is goed →
gaat plant triggeren & geeft meer opbrengst = compensatie
 Schadedrempel: economische bepaald → €/kg verlies vs. €/kg bestrijding

Ziektedriehoek

…………………………………………………….…………Plant

………Tijdstip aantasting ……………………………………………………Virulentie/ agressiviteit
………………………………………………………………………………………………Resistentie/ tolerantie

………………………………Omgeving…………..………………………… Pathogeen

……………………………………………………………T°, RV

⇒ kwantitatieve (per kg) & kwalitatieve (nutriënten)

Bv.:

 Great famine 1845-1846 → migratie N.-VS
Ierland: 1mil doden op pop. 8mil (aardappelen)
 Great Bengal famine 1942
opbrengstdervingen 50%-90% & 2mil doden (rijst)
 Southern corn leaf blight epidemic 1970
opbrengstverliezen 50%-100% VS
 Phylloxera spp. 1865 → druiventeeld FR
 Iepenziekte ‘70j → Vlaanderen & NL




3

, → wereldwijd = 25%-30% opbrengst verloren

→ zonder bescherming = 50%-60% + 25% verlies na oogst

Aarde = 70% water & 30% land → 11& landbouwgrond
⇒ populatiestijging = ↓ landbouwgrond
………………………………….↑ landbouwproductiviteit

 Areaal
 Milieuverontreiniging
 Erosieproblematiek → genetisch
 Luchtverontreiniging
 Biobrandstof = minder landbouwgrond
 Implementatie nieuwe technieken ↔ prijzen
 Klimaatverandering → ziektedriehoek omgeving
 Biodiversiteit
 Globalisering: import plagen

Soortenbeperktheid: ± 350 000 plantensoorten wrvn 3000 leveren voedsel met 300 = belangrijk
gewas → 10 soorten = 95% v/h voedsel

 Tarwe
 Rijst
 Maïs
 Aardappel
 Balaat (zoete aardappel)
 Suikerriet
 Maniok
 Bonen
 Kokos
 Banaan → 87% genetisch verwant
⇒ genetische erosie

Knelpunt stijgende productiviteit:

 Biobrandstoffen
 Genetisch potentieel landbouwgewassen
 CO2-neutrale economie


4