SAMENVATTING PUBLIEKRECHT L2
1 De federale wetgevende macht
1.1 Onthoud
De soevereiniteit ligt bij de ‘natie’ – de staat – en dus niet (langer) bij de Koning
De federale overheid wordt volgens het principe vd ‘scheiding der machten’ (art. 33 Gw.)
o Federale wetgevende macht (art. 36 Gw.)
o Federale uitvoerende macht (art. 37 Gw.)
o Rechterlijke macht (art. 40 Gw.)
1.2 Samenstelling
Federale WM – 3 takken:
Kamer (federaal parlement)
Senaat (federaal parlement)
Koning
1.2.1 Parlement = Kamer & Senaat = verkozen instellingen
Kamer = rechtstreeks verkozen (art. 61-66 Gw.)
Senaat = onrechtstreeks verkozen (ze art. 67-73 Gw.)
Functioneren vrij autonoom
6e staatshervorming (= Senaat hervormd = kamer vd deelstaten geworden) in werking:
verkiezingen 2014
1.2.2 Koning = niet verkozen (art. 85-95 Gw.)
Praktijk: federale regering want Koning is politiek onbekwaam (om alleen te
handelen) en politiek onverantwoordelijk
Concreet: Koning moet een wetgevend document formeel ondertekenen, maar de
bevoegde minister moet steeds mee ondertekenen (art. 106 Gw.), waardoor de
minister de volledige verantwoordelijkheid opneemt
Kenmerken verkiezingen:
- Vanaf 18j elke Belg stemrecht
- Stemming = geheim & verplicht
- Vanaf 18 in parlement (en Belg)
- Evenredige vertegenwoordiging
- Land = ingedeeld in kieskringen
SAMENSTELLING
1 Samenstelling – Kamer van Volksvertegenwoordigers (art. 61 – 66 Gw.)
Kamer = 150 rechtstreeks verkozen volkvertegenwoordigers (art. 63 Gw.)
Duurtijd (= ‘legislatuur’): (in principe) 5 jaar (art. 65 Gw.)
Vernieuwing via (federale) verkiezingen; (in principe) elke 5 jaar
o Op dezelfde dag als de verkiezingen voor het Europese parlement
o ‘Vervroegde verkiezingen’ mogelijk (art. 46, eerste en derde lid Gw.)
Verkiezingen gebeuren per ‘kieskring’ (art. 63, §2-4 Gw.)
1
, = gebied waar op dezelfde kandidaten gestemd kan worden
o Kieskringen verschillen naargelang beleidsniveau in kwestie
o Voor de Kamer: kieskringen vallen samen met de provinciale indeling + Brussels
Hoofdstedelijk Gewest = 11 federale kieskringen
Per kieskring zijn er een aantal zetels te verdelen
(= volksvertegenwoordigers te verkiezen), afhankelijk vh inwonersaantal vd kieskring
Kieskringen verklaren verschillen per regio
11 federale kieskringen: 10 provincies + Brussel
Aantal aan te duiden volksvertegenwoordigers per
kieskring = afhankelijk v inwonersaantal
aantal zetels per provincie
Burgers stemmen in de kieskring waarin ze zijn ingeschreven en kunnen kiezen uit
lijsten met kandidaten (‘kieslijsten’) die in die kieskring opkomen
Verdeling van de zetels per kieskring volgens systeem van evenredige
vertegenwoordiging (art. 62, tweede lid Gw.)
Kiesdrempel:
In de kieskring moet min. 5% vd geldig uitgebrachte stemmen worden behaald om
aan de zetelverdeling te kunnen deelnemen
Geldt per kieskring
Doel: vermijden versplintering politieke landschap (voorkomen dat kleine partijen zetel
hebben)
1.1 Verkiezingen vd volksvertegenwoordigers
Actief stemrecht (= recht om te kiezen) (art. 61 Gw.)
Elke stemgerechtigde burger heeft recht op 1 stem = algemeen enkelvoudig stemrecht
o Belgische nationaliteit
o Min. 18 jaar
o Ingeschreven in bevolkingsregister van Belgische gemeente
o Niet ontzet uit stemrecht (bv. wegens veroordeling voor strafbare feiten)
Passief stemrecht (= recht om verkozen te worden) (art. 64 Gw.)
o Belgische nationaliteit
o Min. 18 jaar
o Woonplaats in België
o Genot hebben van de burgerlijke en politieke rechten
Opkomstplicht (art. 62, derde lid Gw.)
Stemming is geheim (art. 62, derde lid Gw.)
2
, Elke politieke partij dient per kieskring een ‘kieslijst’ in
= lijst van kandidaten die in die kieskring voor hun partij opkomen
o Bevat 'kandidaten' + 'opvolgers'
o Sinds 2003: gelijke vertegenwoordiging van mannen en vrouwen op kieslijsten
(zie volgende slide)
Elke stemgerechtigde ontvangt een ‘oproepingsbrief’
= brief/kaart waarmee stemgerechtigden worden opgeroepen om te komen stemmen
Op de verkiezingsdag krijgen stemgerechtigden in het ‘stembureau’ in ruil voor hun
oproepingsbrief een ‘stembiljet’ waarmee ze hun stem uitbrengen
De stemmen worden geteld in ‘stemopnemingsbureaus’ ('telbureaus')
1.2 Stemmen
Geldig stemmen
o OFWEL op 1 lijst
een lijststem uitbrengen (= partij kiezen
die je wil, je gaat akkoord met volgorde)
1 of meerdere voorkeursstemmen (ook wel:
naamstemmen) uitbrengen
o OFWEL blanco stemmen
= voor geen enkele lijst of kandidaat stemmen
'Lijststem' vs. 'voorkeurstem’
o Lijststem = stem uitgebracht op gehele lijst
o Voorkeurstem = stem uitgebracht op één of
meerdere individuele kandidaten en/of opvolgers
binnen één lijst (bevoordeelt de politicus in
kwestie bij de zetelverdeling)
Ongeldig stemmen
o Op meer dan 1 lijst stemmen
o Tekeningen/woorden op stembiljet
1.3 Zetelverdeling
Voor alle verkiezingen in België geldt een systeem v evenredige vertegenwoordiging
(art. 62 Gw.)
= zetels worden verdeeld over de verschillende partijen in verhouding tot het aantal
behaalde stemmen
<> meerderheidsstelsel: alle zetels worden toegekend ad partij die de meeste
stemmen heeft behaald
(altijd een voorzitter = Peter De Roover atm)
3
1 De federale wetgevende macht
1.1 Onthoud
De soevereiniteit ligt bij de ‘natie’ – de staat – en dus niet (langer) bij de Koning
De federale overheid wordt volgens het principe vd ‘scheiding der machten’ (art. 33 Gw.)
o Federale wetgevende macht (art. 36 Gw.)
o Federale uitvoerende macht (art. 37 Gw.)
o Rechterlijke macht (art. 40 Gw.)
1.2 Samenstelling
Federale WM – 3 takken:
Kamer (federaal parlement)
Senaat (federaal parlement)
Koning
1.2.1 Parlement = Kamer & Senaat = verkozen instellingen
Kamer = rechtstreeks verkozen (art. 61-66 Gw.)
Senaat = onrechtstreeks verkozen (ze art. 67-73 Gw.)
Functioneren vrij autonoom
6e staatshervorming (= Senaat hervormd = kamer vd deelstaten geworden) in werking:
verkiezingen 2014
1.2.2 Koning = niet verkozen (art. 85-95 Gw.)
Praktijk: federale regering want Koning is politiek onbekwaam (om alleen te
handelen) en politiek onverantwoordelijk
Concreet: Koning moet een wetgevend document formeel ondertekenen, maar de
bevoegde minister moet steeds mee ondertekenen (art. 106 Gw.), waardoor de
minister de volledige verantwoordelijkheid opneemt
Kenmerken verkiezingen:
- Vanaf 18j elke Belg stemrecht
- Stemming = geheim & verplicht
- Vanaf 18 in parlement (en Belg)
- Evenredige vertegenwoordiging
- Land = ingedeeld in kieskringen
SAMENSTELLING
1 Samenstelling – Kamer van Volksvertegenwoordigers (art. 61 – 66 Gw.)
Kamer = 150 rechtstreeks verkozen volkvertegenwoordigers (art. 63 Gw.)
Duurtijd (= ‘legislatuur’): (in principe) 5 jaar (art. 65 Gw.)
Vernieuwing via (federale) verkiezingen; (in principe) elke 5 jaar
o Op dezelfde dag als de verkiezingen voor het Europese parlement
o ‘Vervroegde verkiezingen’ mogelijk (art. 46, eerste en derde lid Gw.)
Verkiezingen gebeuren per ‘kieskring’ (art. 63, §2-4 Gw.)
1
, = gebied waar op dezelfde kandidaten gestemd kan worden
o Kieskringen verschillen naargelang beleidsniveau in kwestie
o Voor de Kamer: kieskringen vallen samen met de provinciale indeling + Brussels
Hoofdstedelijk Gewest = 11 federale kieskringen
Per kieskring zijn er een aantal zetels te verdelen
(= volksvertegenwoordigers te verkiezen), afhankelijk vh inwonersaantal vd kieskring
Kieskringen verklaren verschillen per regio
11 federale kieskringen: 10 provincies + Brussel
Aantal aan te duiden volksvertegenwoordigers per
kieskring = afhankelijk v inwonersaantal
aantal zetels per provincie
Burgers stemmen in de kieskring waarin ze zijn ingeschreven en kunnen kiezen uit
lijsten met kandidaten (‘kieslijsten’) die in die kieskring opkomen
Verdeling van de zetels per kieskring volgens systeem van evenredige
vertegenwoordiging (art. 62, tweede lid Gw.)
Kiesdrempel:
In de kieskring moet min. 5% vd geldig uitgebrachte stemmen worden behaald om
aan de zetelverdeling te kunnen deelnemen
Geldt per kieskring
Doel: vermijden versplintering politieke landschap (voorkomen dat kleine partijen zetel
hebben)
1.1 Verkiezingen vd volksvertegenwoordigers
Actief stemrecht (= recht om te kiezen) (art. 61 Gw.)
Elke stemgerechtigde burger heeft recht op 1 stem = algemeen enkelvoudig stemrecht
o Belgische nationaliteit
o Min. 18 jaar
o Ingeschreven in bevolkingsregister van Belgische gemeente
o Niet ontzet uit stemrecht (bv. wegens veroordeling voor strafbare feiten)
Passief stemrecht (= recht om verkozen te worden) (art. 64 Gw.)
o Belgische nationaliteit
o Min. 18 jaar
o Woonplaats in België
o Genot hebben van de burgerlijke en politieke rechten
Opkomstplicht (art. 62, derde lid Gw.)
Stemming is geheim (art. 62, derde lid Gw.)
2
, Elke politieke partij dient per kieskring een ‘kieslijst’ in
= lijst van kandidaten die in die kieskring voor hun partij opkomen
o Bevat 'kandidaten' + 'opvolgers'
o Sinds 2003: gelijke vertegenwoordiging van mannen en vrouwen op kieslijsten
(zie volgende slide)
Elke stemgerechtigde ontvangt een ‘oproepingsbrief’
= brief/kaart waarmee stemgerechtigden worden opgeroepen om te komen stemmen
Op de verkiezingsdag krijgen stemgerechtigden in het ‘stembureau’ in ruil voor hun
oproepingsbrief een ‘stembiljet’ waarmee ze hun stem uitbrengen
De stemmen worden geteld in ‘stemopnemingsbureaus’ ('telbureaus')
1.2 Stemmen
Geldig stemmen
o OFWEL op 1 lijst
een lijststem uitbrengen (= partij kiezen
die je wil, je gaat akkoord met volgorde)
1 of meerdere voorkeursstemmen (ook wel:
naamstemmen) uitbrengen
o OFWEL blanco stemmen
= voor geen enkele lijst of kandidaat stemmen
'Lijststem' vs. 'voorkeurstem’
o Lijststem = stem uitgebracht op gehele lijst
o Voorkeurstem = stem uitgebracht op één of
meerdere individuele kandidaten en/of opvolgers
binnen één lijst (bevoordeelt de politicus in
kwestie bij de zetelverdeling)
Ongeldig stemmen
o Op meer dan 1 lijst stemmen
o Tekeningen/woorden op stembiljet
1.3 Zetelverdeling
Voor alle verkiezingen in België geldt een systeem v evenredige vertegenwoordiging
(art. 62 Gw.)
= zetels worden verdeeld over de verschillende partijen in verhouding tot het aantal
behaalde stemmen
<> meerderheidsstelsel: alle zetels worden toegekend ad partij die de meeste
stemmen heeft behaald
(altijd een voorzitter = Peter De Roover atm)
3
