Emoties: wetenschappelijke & klinische
aspecten
Inhoud
Emoties: wetenschappelijke & klinische aspecten..................................................1
Week 1................................................................................................................... 2
Hoofdstuk 1 en 2: Introductie emoties................................................................2
Hoorcollege 1: Evolutionaire benadering.............................................................5
Week 2................................................................................................................... 9
Hoofdstuk 6: emotieregulatie.............................................................................. 9
Hoorcollege 2: Emotieregulatie.........................................................................11
Hoorcollege 3: Mindfulness............................................................................... 13
Week 3................................................................................................................. 17
Hoofdstuk 7: Hersenmechanismen....................................................................17
Hoofdstuk 10: Emoties en denken.....................................................................18
Hoorcollege 4: Biologische processen...............................................................20
Week 4................................................................................................................. 23
Hoofdstuk 12: Psychopathologie van emoties in kindertijd...............................23
Hoofdstuk 13: Emotionele stoornissen bij volwassenen....................................23
Hoofdstuk 14: Betekenisvol leven.....................................................................24
Hoorcollege 5: Emotiegerichte therapie............................................................24
Hoorcollege 6: Mentalized Based Treatment.....................................................27
Week 5................................................................................................................. 32
Hoofdstuk 3: Culturele opvattingen...................................................................32
Hoofdstuk 4: Communicatie van emoties..........................................................32
Hoofdstuk 9: Emoties in sociale relaties............................................................33
Hoorcollege 7: Huilen........................................................................................ 33
Week 6................................................................................................................. 37
Hoofdstuk 8: Theorieën over emotionele ontwikkeling......................................37
Hoofdstuk 11: Individuele verschillen in emoties..............................................38
,Week 1
Hoofdstuk 1 en 2: Introductie emoties
1.1 Definitie emoties
Emotie = een psychologische toestand die bemiddelt tussen zorgen en
gebeurtenissen in de wereld. Een emotie is voor korte duur (enkele minuten en
enkele uren) en is meestal een reactie op een bepaald object of gebeurtenis.
Emoties zijn reactie op stimuli wat wij belangrijk vinden. Een emotie bevat
ook expressie, het uiten van ons gevoel. Emoties fungeren als motivatie om
bepaald gedrag te vertonen. Ze zijn adaptief. Tot slot zijn wij in staat om
emoties te reguleren en heeft het effect op anderen.
Wanneer wij spreken over een goede beslissing, vallen ratio en emotie goed
samen.
Drie kenmerken van emoties:
1. Emoties worden uitgedrukt op een gedragsmatige manier, zoals
gezichtsuitdrukkingen en handelingen.
2. Emotie leidt tot activering van de hersenen, autonome zenuwstelsel en andere
fysiologische systemen.
3. Emoties leiden tot ervaringen omdat men zich bewust wordt van zijn emoties.
Affectieve fenomenen:
1. Voorkeuren: iets leuker/beter vinden dan iets anders. Hier zit een gevoel bij,
maar geen emotie.
2. Attitudes: gaat over houding. Cognitie speelt een rol, vaak ook een soort
gevoel.
3. Stemmingen: hierbij hoeft geen uitlokkende situatie/stemming te zijn.
Stemmingen duren langer dan emoties.
4. Affectieve predisposities: persoonlijkheidskenmerken. Dit is hoe iemand
reageert op de wereld, en het is relatief stabiel! VB. Zij is een blije gup.
5. Interpersoonlijke houdingen: voorbeelden zijn vriendelijkheid,
verlegenheid, sociaal angstig, etc.
6. Esthetische emoties: dit zijn soorten emoties, maar wetenschappers weten
niet hoe ze deze kunnen verklaren. Bv: luisteren naar muziek, kijken naar kunst.
7. Gebruiksgerichte emoties: emoties waarbij wetenschappers een duidelijk
beeld van de ontstaanswijze hebben en de functie die ze hebben.
Emoties heeft een belangrijke functie = het helpt ons optimaal gedrag te
vertonen in bepaalde situaties.
Belangrijk om dit te kennen:
,1.2 Emoties en psychopathologie
De rol van emoties op psychopathologie:
Reguleren van emoties invloed op psychopathologie
Emoties houden verband met uiting van psychopathologie
Emoties spelen rol bij implicaties therapie
Bij psychopathologie vaak één dominante emotie die rol speelt
Ongepaste emoties die wijze op psychopathologie
Emotionele reacties niet adequaat door psychopathologie
Afwijkend gedrag bij psychopathologie vaak door emoties
Alexithymie: niet in staat zijn emoties te ervaren en dit verbaal te uiten
Bij psychopathologie vaak niet emoties van ander herkennen.
1.3 Emoties en dieren
Dieren hebben bepaald gedrag wat een rol speelt bij overleven. Een voorbeeld
hiervan is aangeboren gedrag, wat het mogelijk maakt om een gepaste reactie
te geven in bepaalde situaties. Een ander voorbeeld is reflex, wat ook een vorm
van aangeboren gedrag is. Vaste actiepatronen zijn ook een voorbeeld
hiervan, waarbij dieren een vaste reactie hebben op een prikkel. Tot slot is
inprenting ook een voorbeeld. Dit is een gevoelige periode waarin hechting bij
het dier plaatsvindt.
Zoals in de voorbeelden wordt benoemd, hebben dieren niet direct
emoties maar zijn er soorten gedragingen die invloed hebben op
overleving. Wel denken biologen dat dieren indirecte emoties hebben die
voortkomen uit hersengebieden.
1.4 Perspectieven over emoties
Charles Darwin: evolutionaire benadering: mensen stammen af van dieren. Hij
stelde dat emoties evolutionair zijn die voortkomen uit gewoonten die tijdens de
evolutie nuttig bleken te zijn. Hij vond dat de belangrijkste functie van emoties
het onderhouden van sociale interacties is. Twee vragen stonden centraal bij
Darwin:
1. Hoe worden emoties geuit in mens en dier?
2. Waar komen onze emoties vandaan?
William James: fysiologische benadering: een emotie ontstaat door fysiologische
veranderingen die iemand voelt. Dit wordt het James-Lange theorie genoemd.
, Walter Cannon: stimuli leidt tot een lichamelijke en emotionele ervaring. Hij stelt
dat dicht tegelijkertijd plaatsvindt.
Schachter & Singer: emoties staan in verband met de context. Het heeft te
maken met zowel de cognitieve als de fysiologische processen die iemand
ervaart.
Sigmund Freud: psychotherapeutische benadering: hij stelde dat gebeurtenissen
emotionele littekens achterlaten. Hij was de eerste die het verband legde tussen
emoties en psychische stoornissen. Met zijn psychoanalyse stelde hij dat emoties
uit het heden voorkomen uit gebeurtenissen in het verleden en dat iemand zijn
levensverhaal moet vertellen. Door interpretaties en inzichten wordt het verhaal
compleet.
Aristoteles: emoties zijn afhankelijk van wat de mens gelooft. Emotionele
ervaringen worden gevormd door oordelen en evaluaties. Hij ging ervan uit dat
mensen een ervaring kunnen hebben genaamd ‘’catharis’’ (verheldering).
René Descartes: oprichter van moderne filosofie. Hij stelt dat emoties (passions)
verbonden zijn met lichaam en ziel. Emoties kunnen door gedachten worden
gereguleerd, maar niet volledig worden beheerst.
George Elliott: emoties onderdeel van verbinding tussen mensen en het tot stand
komen van relaties.
Arnold & Lazarus: het cognitieve emotiemodel. Zij stellen dat emoties afhankelijk
zijn van de inschatting van de situatie (=herwaardering).
Het tweefasen model:
= laat zien dat emoties zich hebben ontwikkelt vanuit een adaptieve
(fysiologische) en exapatie (communicatieve) functie. De adaptieve functie
omvat het voorbereiden van het lichaam op een situatie. De communicatieve
functie is bijvoorbeeld tranen.
Basisemoties = geluk, verdriet, angst, walging, woede, verbazing, minachting.
Aangeleerde emoties = schaamte, schuld, spijt, liefde, empathie, trots. Cultuur
speelt een rol bij deze soort emoties. Aangeleerde emoties komen als eerst tot
uiting wanneer iemand zijn eigen spiegelbeeld kan herkennen.
Belangrijke studie: Phineas Gage
Gage heeft ijzeren staal in zijn hoofd gekregen waar de frontale kwabben
aspecten
Inhoud
Emoties: wetenschappelijke & klinische aspecten..................................................1
Week 1................................................................................................................... 2
Hoofdstuk 1 en 2: Introductie emoties................................................................2
Hoorcollege 1: Evolutionaire benadering.............................................................5
Week 2................................................................................................................... 9
Hoofdstuk 6: emotieregulatie.............................................................................. 9
Hoorcollege 2: Emotieregulatie.........................................................................11
Hoorcollege 3: Mindfulness............................................................................... 13
Week 3................................................................................................................. 17
Hoofdstuk 7: Hersenmechanismen....................................................................17
Hoofdstuk 10: Emoties en denken.....................................................................18
Hoorcollege 4: Biologische processen...............................................................20
Week 4................................................................................................................. 23
Hoofdstuk 12: Psychopathologie van emoties in kindertijd...............................23
Hoofdstuk 13: Emotionele stoornissen bij volwassenen....................................23
Hoofdstuk 14: Betekenisvol leven.....................................................................24
Hoorcollege 5: Emotiegerichte therapie............................................................24
Hoorcollege 6: Mentalized Based Treatment.....................................................27
Week 5................................................................................................................. 32
Hoofdstuk 3: Culturele opvattingen...................................................................32
Hoofdstuk 4: Communicatie van emoties..........................................................32
Hoofdstuk 9: Emoties in sociale relaties............................................................33
Hoorcollege 7: Huilen........................................................................................ 33
Week 6................................................................................................................. 37
Hoofdstuk 8: Theorieën over emotionele ontwikkeling......................................37
Hoofdstuk 11: Individuele verschillen in emoties..............................................38
,Week 1
Hoofdstuk 1 en 2: Introductie emoties
1.1 Definitie emoties
Emotie = een psychologische toestand die bemiddelt tussen zorgen en
gebeurtenissen in de wereld. Een emotie is voor korte duur (enkele minuten en
enkele uren) en is meestal een reactie op een bepaald object of gebeurtenis.
Emoties zijn reactie op stimuli wat wij belangrijk vinden. Een emotie bevat
ook expressie, het uiten van ons gevoel. Emoties fungeren als motivatie om
bepaald gedrag te vertonen. Ze zijn adaptief. Tot slot zijn wij in staat om
emoties te reguleren en heeft het effect op anderen.
Wanneer wij spreken over een goede beslissing, vallen ratio en emotie goed
samen.
Drie kenmerken van emoties:
1. Emoties worden uitgedrukt op een gedragsmatige manier, zoals
gezichtsuitdrukkingen en handelingen.
2. Emotie leidt tot activering van de hersenen, autonome zenuwstelsel en andere
fysiologische systemen.
3. Emoties leiden tot ervaringen omdat men zich bewust wordt van zijn emoties.
Affectieve fenomenen:
1. Voorkeuren: iets leuker/beter vinden dan iets anders. Hier zit een gevoel bij,
maar geen emotie.
2. Attitudes: gaat over houding. Cognitie speelt een rol, vaak ook een soort
gevoel.
3. Stemmingen: hierbij hoeft geen uitlokkende situatie/stemming te zijn.
Stemmingen duren langer dan emoties.
4. Affectieve predisposities: persoonlijkheidskenmerken. Dit is hoe iemand
reageert op de wereld, en het is relatief stabiel! VB. Zij is een blije gup.
5. Interpersoonlijke houdingen: voorbeelden zijn vriendelijkheid,
verlegenheid, sociaal angstig, etc.
6. Esthetische emoties: dit zijn soorten emoties, maar wetenschappers weten
niet hoe ze deze kunnen verklaren. Bv: luisteren naar muziek, kijken naar kunst.
7. Gebruiksgerichte emoties: emoties waarbij wetenschappers een duidelijk
beeld van de ontstaanswijze hebben en de functie die ze hebben.
Emoties heeft een belangrijke functie = het helpt ons optimaal gedrag te
vertonen in bepaalde situaties.
Belangrijk om dit te kennen:
,1.2 Emoties en psychopathologie
De rol van emoties op psychopathologie:
Reguleren van emoties invloed op psychopathologie
Emoties houden verband met uiting van psychopathologie
Emoties spelen rol bij implicaties therapie
Bij psychopathologie vaak één dominante emotie die rol speelt
Ongepaste emoties die wijze op psychopathologie
Emotionele reacties niet adequaat door psychopathologie
Afwijkend gedrag bij psychopathologie vaak door emoties
Alexithymie: niet in staat zijn emoties te ervaren en dit verbaal te uiten
Bij psychopathologie vaak niet emoties van ander herkennen.
1.3 Emoties en dieren
Dieren hebben bepaald gedrag wat een rol speelt bij overleven. Een voorbeeld
hiervan is aangeboren gedrag, wat het mogelijk maakt om een gepaste reactie
te geven in bepaalde situaties. Een ander voorbeeld is reflex, wat ook een vorm
van aangeboren gedrag is. Vaste actiepatronen zijn ook een voorbeeld
hiervan, waarbij dieren een vaste reactie hebben op een prikkel. Tot slot is
inprenting ook een voorbeeld. Dit is een gevoelige periode waarin hechting bij
het dier plaatsvindt.
Zoals in de voorbeelden wordt benoemd, hebben dieren niet direct
emoties maar zijn er soorten gedragingen die invloed hebben op
overleving. Wel denken biologen dat dieren indirecte emoties hebben die
voortkomen uit hersengebieden.
1.4 Perspectieven over emoties
Charles Darwin: evolutionaire benadering: mensen stammen af van dieren. Hij
stelde dat emoties evolutionair zijn die voortkomen uit gewoonten die tijdens de
evolutie nuttig bleken te zijn. Hij vond dat de belangrijkste functie van emoties
het onderhouden van sociale interacties is. Twee vragen stonden centraal bij
Darwin:
1. Hoe worden emoties geuit in mens en dier?
2. Waar komen onze emoties vandaan?
William James: fysiologische benadering: een emotie ontstaat door fysiologische
veranderingen die iemand voelt. Dit wordt het James-Lange theorie genoemd.
, Walter Cannon: stimuli leidt tot een lichamelijke en emotionele ervaring. Hij stelt
dat dicht tegelijkertijd plaatsvindt.
Schachter & Singer: emoties staan in verband met de context. Het heeft te
maken met zowel de cognitieve als de fysiologische processen die iemand
ervaart.
Sigmund Freud: psychotherapeutische benadering: hij stelde dat gebeurtenissen
emotionele littekens achterlaten. Hij was de eerste die het verband legde tussen
emoties en psychische stoornissen. Met zijn psychoanalyse stelde hij dat emoties
uit het heden voorkomen uit gebeurtenissen in het verleden en dat iemand zijn
levensverhaal moet vertellen. Door interpretaties en inzichten wordt het verhaal
compleet.
Aristoteles: emoties zijn afhankelijk van wat de mens gelooft. Emotionele
ervaringen worden gevormd door oordelen en evaluaties. Hij ging ervan uit dat
mensen een ervaring kunnen hebben genaamd ‘’catharis’’ (verheldering).
René Descartes: oprichter van moderne filosofie. Hij stelt dat emoties (passions)
verbonden zijn met lichaam en ziel. Emoties kunnen door gedachten worden
gereguleerd, maar niet volledig worden beheerst.
George Elliott: emoties onderdeel van verbinding tussen mensen en het tot stand
komen van relaties.
Arnold & Lazarus: het cognitieve emotiemodel. Zij stellen dat emoties afhankelijk
zijn van de inschatting van de situatie (=herwaardering).
Het tweefasen model:
= laat zien dat emoties zich hebben ontwikkelt vanuit een adaptieve
(fysiologische) en exapatie (communicatieve) functie. De adaptieve functie
omvat het voorbereiden van het lichaam op een situatie. De communicatieve
functie is bijvoorbeeld tranen.
Basisemoties = geluk, verdriet, angst, walging, woede, verbazing, minachting.
Aangeleerde emoties = schaamte, schuld, spijt, liefde, empathie, trots. Cultuur
speelt een rol bij deze soort emoties. Aangeleerde emoties komen als eerst tot
uiting wanneer iemand zijn eigen spiegelbeeld kan herkennen.
Belangrijke studie: Phineas Gage
Gage heeft ijzeren staal in zijn hoofd gekregen waar de frontale kwabben
