lOMoARcPSD|34771364
Hoofdstuk 1 : Beroemde patiënten in de kijker.( P.9-16)
Menselijk gedrag is complex.
Veel gedragswetenschappers hebben onderzoeken gedaan naar =
Begrijpen van menselijk gedrag in specifieke context
Bestuderen van afwijkend gedrag Ontstaan/groei van
het gedrag.
Phineas Gage
- Slachtoffer van ontploffing tijdens aanleg van grote spoorweg in de VS 19 de eeuw -
Ijzeren staaf doorheen zijn kaak, oogkas en schedel.
- Enkele dagen in coma + verlies zicht aan 1 oog ( overleefd )
- Verder geen problemen, enkel gedragsveranderingen ( impulsiever,ruwer)
- Zijn probleem wordt nog altijd gebruikt om te zien hoe het komt dat er geen cognitieve
schade is opgelopen
Essentie : beschadiging aan de frontaalkwab (= deel v/d hersenschors waar informatie
wordt verwerkt die je gedrag en emoties bepaalt, vermogen om te plannen, aanleren van
handelingen en motivatie regelt) van de hersenen leidde tot gedragsverandering die men
het beste kon benoemen als een verandering in karakter en ingesteldheid zonder dat
cognitieve functies werden aangetast.
= FRONTAALSYNDROOM
Door frontale beschadigingen ( frontaalsyndroom ) komen er wijzigen in de karakter.
- Veel mensen slachtoffer van dit syndroom ( reden = door de trauma’s die je oploopt,
verkeersongelukken ( vroeger de gordel niet verplicht , daardoor veel ongelukken )
Henry Molaison
- Man die voortdurend in het heden leefde
- Als kind – epileptische aanvallen ( = deel van de hersenen verwijderd = temporaalkwab)
- Gevolg = Hij kon geen nieuwe dingen leren, niet meer in staat om dingen in te prenten
- Betrokken hersenstructuur die beschadigd is = hippocampus(=hersenstructuur die instaat
voor geheugenprocessen)
- Hersenstructuren die verantwoordelijk zijn
Motorisch leren ( procedureel geheugen ) speelt af in motorische cortex
Betekenissen, symbolen ( semantisch geheugen )
Herinneringen van ervaren gebeurtenissen ( episodisch geheugen )
- Later onderzoek – beschadiging van de amygdala ( kernen ) die instaan voor de regulatie
van behoeften en emoties.
Geen goed gevoel voor honger en dorst.
Anna O
- Patiënt van FREUD
, lOMoARcPSD|34771364
- Ze had te maken met symptomen die niet fysiek of somatisch te verklaren zijn
- Last van verlammingsverschijnselen( hoofdpijn, duizeligheid, hallucinaties )
- Praten over gebeurtenissen -> verbetering = wekelijkse praatkuur
- Freud bevriend met Josef Breuer -> samen boek STUDIEN UBER HISTERIEN ( =
begrijpen van het lichamelijke symptomen zonder lichamelijke of fysiologische
oorzaak.)
- Mutisme = niet kunnen spreken
- ‘Hysterie’/conversie = bepaalde onverwerkte trauma’s en geestelijke conflicten
lijden tot lichamelijke symptomen zonder bewustzijn van de patiënt
- Patiënten ( catatonische verschijnselen = spieren die stijf waren, strakke
spierspanning die onder bewuste toestand onmogelijk is te doen
Voorbewust = mensen die tijdens hun leven trauma’s opdoen, die levenslang nazinderen via
onbewuste. ‘ vb = vroegkinderlijk misbruik door familielid
Verdringing = als meisje of jongen van 15 jaar niet meer bewust is van het feit dat je op 5/6 jarige
leeftijd misbruikt bent geweest. Want je probeerde het 10 jaar lang te vergeten en dat ben je dan
vergeten dan 10 jaar
Dissociatie = een deel van je leven/ van jezelf in een doosje hebt gestopt en je hebt het met een sleutel
op slotje gedaan. Je hebt het achter je gelaten.
‘Hysterische’ verschijnselen / conversie = Lichamelijke symptomen die door psychologische factoren zijn
ontstaan
Beeldvorming (neuro-imaging): frontaalkwab en motorische gebied lichten extra op, hippocampale
regio minder
Mooie beeldvormingstechnieken verschaffen beter inzicht in hersenstructuren & het functioneren ervan.
Het gevaar -> dat oorzaak & gevolg met elkaar verwart wordt zoals -> in James Lange theorie (= Ik word bang
omdat hart sneller slaat ipv. Mijn hart slaat sneller omdat ik bang ben)
,Reductionistische visie
= alle gedrag is herleidbaar tot het functioneren van onze hersenen ( je bent je brein)
In contrast met de visie dat de hersenen wel een weerspiegeling zijn van onze activiteit
maar dat de oorzakelijke relatie zeker niet in één richting mag worden gelegd.
Met andere woorden : er is een nauwe WEDERKERIGE relatie tussen het centrale zenuwstelsel en
het gedrag dat we vertonen.
Psychologie moet de keuze maken tussen het begrijpen van menselijk gedrag via:
-Het bestuderen van interessante gevallen (gevalstudie, casestudy) -> idiografische methode. -
Het bestuderen van grotere groepen -> nomothetische of veralgemenende methode.
De laatste 50 jaar wordt veel aandacht gehecht aan statistische analyse op voldoende grote
groepen. 1 van de technieken die ze kunnen gebruiken= kanskapitalisatie (= je doet mini-
onderzoekjes/ je deelt groepen kunstmatig in subgroepjes/ je werkt met zoveel variabelen dat er
wel iets opvallend significant zal tussenzitten & je rapporteert dan allen wat je als significant hebt
gevonden)
MAAR: statistische onderzoeksgegevens zijn niet altijd betekenisvol in de werkelijkheid,
bijvoorbeeld:
- Intelligentie
- Persoonlijkheid
testen rond deze onderwerpen vergroten eigenlijk de verschillen tussen mensen uit door het
gebruik van bepaalde onderdelen in die test en die om te zetten van bekomen scores zodat ze
uiteindelijk de vorm van een normaalverdeling aannemen, ook al is dat in de werkelijkheid niet
zo.
Nodig om mensen te beoordelen zoals ze zich in natuurlijke context gedraagt.
De fundamentele tweespalt v/d psychologie bepaalt wat normaal is.
Jill Price
- Leed aan hyperthymesie of overmarig autobiografisch geheugen = enorm veel details over
je eigen leven herinneren.
Oorzaak = een overmatig functioneren in een deel van het episodisch geheugen
Enkele andere verklaringen
- Dwangneurose of obsessive compulsive disorder = onweerstaanbare neiging om
voortdurend bepaalde zaken te doen ( dwanghandelingen ) of om bepaalde zaken te
denken ( obsessie )
Jim Peek
- Hij was in staat om werkelijk alles in zijn geheugen op te slaan.
Savant = iemand die intellectueel op een laag niveau functioneert of lijdt aan mentale of
ontwikkelingsstoornissen, maar die uitblinkt op een geïsoleerde begaafdheid of
vermogen van de hersenen zoals geheugen, muziek of rekenen.
Jim vertoonde een extreem gedrag dat we ook terugzien bij autismespectrumstoornissen,
namelijk: zich systematisch en zelfs obsessioneel toeleggen op datgene waar men goed in is. + hij is
net zoals autistische personen meer gericht op detailwaarneming en heeft hij een overgevoelig
directe zintuigelijke waarneming
Gevallen bekent met eidetisch(=fotografisch) geheugen
Rain Man (= inspiratie van hem in film met acteur Dustin Hoffman=oscarwinnende film
Hierdoor steeds in tv shows gevraagt
Jim had moeite met motorische coördinatie door spierslapte, gebrekkige ontwikkelijng kleine
hersenen en afwezigheid van corpus callosum(= dwarsverbinding tussen 2 hersenhelften
Vermoeden dat hersenhelft eigenaardige bindingen aanging
Jim vaak benoemd als idiot savant(= een geleerde idioot)
, lOMoARcPSD|34771364
A. Frontaalkwab (voorhoofdskwab)
B. Occipitaalkwab (achterhoofdskwab)
C. Temporaalkwab (slaapkwab)
D. Parietaalkwab
E. Kleine hersenen (cerebellum)
F. Amygdala
G. Hippocampus (tempraalkwab onder)
Grote hersenen: frontaalkwab, occipitaalkwab, temporaalkwab, pariëtaalkwab en deze zitten in
beide van de hersenhelften.
• Het achterste deel van de frontaalkwab bevat de zone voor motorische functies
• Achter de pariëtaalkwab bevindt het sensorische gedeelte
• De prefrontale cortex ligt helemaal vooraan de frontaalkwab
• Het centrale deel noem je: ventromediale prefrontale cortex
• De onderkant net boven de oogkassen is de: orobitofrontale cortex
Het achterste deel van de frontaalkwab bevat motorische functies
In het eerste deel van de parietaalkwab bevinden zich de motorische functies
Rechterhersenhelft is belangrijk voor het waarnemen van emoties en links voor taal, spraak en
complexe bewegingen
Limbisch systeem= (amygdala en de hippocampus) heeft een aantal functies, waaronder de
regeling van het gedrag, het langetermijngeheugen, leren, de motivatie en emotie.
Amygdala= is een amandelvormig neuronenstructuur die het emotioneel interpreteren en
reageren op prikkels bepaalt
Hippocampus= ovaalvormig structuur aan de binnenzijde van de temporaalkwab die de werking
heeft voor het geheugen
Hersenbeloningssysteem(=brain reward system)= het circuit tussen de prefrontale structuren en
het mesolimbisch systeem reguleert mechanismen van motivatie, beloning en bevrediging
Mesolimbisch= Dit circuit is belangrijk voor gedrag dat wordt bepaald door beloning en straf
Extra info
- Verknoping = bewust naar onbewust
Psychonalisme = toepassen van een inzicht in een therapie
Hoofdstuk 1 : Beroemde patiënten in de kijker.( P.9-16)
Menselijk gedrag is complex.
Veel gedragswetenschappers hebben onderzoeken gedaan naar =
Begrijpen van menselijk gedrag in specifieke context
Bestuderen van afwijkend gedrag Ontstaan/groei van
het gedrag.
Phineas Gage
- Slachtoffer van ontploffing tijdens aanleg van grote spoorweg in de VS 19 de eeuw -
Ijzeren staaf doorheen zijn kaak, oogkas en schedel.
- Enkele dagen in coma + verlies zicht aan 1 oog ( overleefd )
- Verder geen problemen, enkel gedragsveranderingen ( impulsiever,ruwer)
- Zijn probleem wordt nog altijd gebruikt om te zien hoe het komt dat er geen cognitieve
schade is opgelopen
Essentie : beschadiging aan de frontaalkwab (= deel v/d hersenschors waar informatie
wordt verwerkt die je gedrag en emoties bepaalt, vermogen om te plannen, aanleren van
handelingen en motivatie regelt) van de hersenen leidde tot gedragsverandering die men
het beste kon benoemen als een verandering in karakter en ingesteldheid zonder dat
cognitieve functies werden aangetast.
= FRONTAALSYNDROOM
Door frontale beschadigingen ( frontaalsyndroom ) komen er wijzigen in de karakter.
- Veel mensen slachtoffer van dit syndroom ( reden = door de trauma’s die je oploopt,
verkeersongelukken ( vroeger de gordel niet verplicht , daardoor veel ongelukken )
Henry Molaison
- Man die voortdurend in het heden leefde
- Als kind – epileptische aanvallen ( = deel van de hersenen verwijderd = temporaalkwab)
- Gevolg = Hij kon geen nieuwe dingen leren, niet meer in staat om dingen in te prenten
- Betrokken hersenstructuur die beschadigd is = hippocampus(=hersenstructuur die instaat
voor geheugenprocessen)
- Hersenstructuren die verantwoordelijk zijn
Motorisch leren ( procedureel geheugen ) speelt af in motorische cortex
Betekenissen, symbolen ( semantisch geheugen )
Herinneringen van ervaren gebeurtenissen ( episodisch geheugen )
- Later onderzoek – beschadiging van de amygdala ( kernen ) die instaan voor de regulatie
van behoeften en emoties.
Geen goed gevoel voor honger en dorst.
Anna O
- Patiënt van FREUD
, lOMoARcPSD|34771364
- Ze had te maken met symptomen die niet fysiek of somatisch te verklaren zijn
- Last van verlammingsverschijnselen( hoofdpijn, duizeligheid, hallucinaties )
- Praten over gebeurtenissen -> verbetering = wekelijkse praatkuur
- Freud bevriend met Josef Breuer -> samen boek STUDIEN UBER HISTERIEN ( =
begrijpen van het lichamelijke symptomen zonder lichamelijke of fysiologische
oorzaak.)
- Mutisme = niet kunnen spreken
- ‘Hysterie’/conversie = bepaalde onverwerkte trauma’s en geestelijke conflicten
lijden tot lichamelijke symptomen zonder bewustzijn van de patiënt
- Patiënten ( catatonische verschijnselen = spieren die stijf waren, strakke
spierspanning die onder bewuste toestand onmogelijk is te doen
Voorbewust = mensen die tijdens hun leven trauma’s opdoen, die levenslang nazinderen via
onbewuste. ‘ vb = vroegkinderlijk misbruik door familielid
Verdringing = als meisje of jongen van 15 jaar niet meer bewust is van het feit dat je op 5/6 jarige
leeftijd misbruikt bent geweest. Want je probeerde het 10 jaar lang te vergeten en dat ben je dan
vergeten dan 10 jaar
Dissociatie = een deel van je leven/ van jezelf in een doosje hebt gestopt en je hebt het met een sleutel
op slotje gedaan. Je hebt het achter je gelaten.
‘Hysterische’ verschijnselen / conversie = Lichamelijke symptomen die door psychologische factoren zijn
ontstaan
Beeldvorming (neuro-imaging): frontaalkwab en motorische gebied lichten extra op, hippocampale
regio minder
Mooie beeldvormingstechnieken verschaffen beter inzicht in hersenstructuren & het functioneren ervan.
Het gevaar -> dat oorzaak & gevolg met elkaar verwart wordt zoals -> in James Lange theorie (= Ik word bang
omdat hart sneller slaat ipv. Mijn hart slaat sneller omdat ik bang ben)
,Reductionistische visie
= alle gedrag is herleidbaar tot het functioneren van onze hersenen ( je bent je brein)
In contrast met de visie dat de hersenen wel een weerspiegeling zijn van onze activiteit
maar dat de oorzakelijke relatie zeker niet in één richting mag worden gelegd.
Met andere woorden : er is een nauwe WEDERKERIGE relatie tussen het centrale zenuwstelsel en
het gedrag dat we vertonen.
Psychologie moet de keuze maken tussen het begrijpen van menselijk gedrag via:
-Het bestuderen van interessante gevallen (gevalstudie, casestudy) -> idiografische methode. -
Het bestuderen van grotere groepen -> nomothetische of veralgemenende methode.
De laatste 50 jaar wordt veel aandacht gehecht aan statistische analyse op voldoende grote
groepen. 1 van de technieken die ze kunnen gebruiken= kanskapitalisatie (= je doet mini-
onderzoekjes/ je deelt groepen kunstmatig in subgroepjes/ je werkt met zoveel variabelen dat er
wel iets opvallend significant zal tussenzitten & je rapporteert dan allen wat je als significant hebt
gevonden)
MAAR: statistische onderzoeksgegevens zijn niet altijd betekenisvol in de werkelijkheid,
bijvoorbeeld:
- Intelligentie
- Persoonlijkheid
testen rond deze onderwerpen vergroten eigenlijk de verschillen tussen mensen uit door het
gebruik van bepaalde onderdelen in die test en die om te zetten van bekomen scores zodat ze
uiteindelijk de vorm van een normaalverdeling aannemen, ook al is dat in de werkelijkheid niet
zo.
Nodig om mensen te beoordelen zoals ze zich in natuurlijke context gedraagt.
De fundamentele tweespalt v/d psychologie bepaalt wat normaal is.
Jill Price
- Leed aan hyperthymesie of overmarig autobiografisch geheugen = enorm veel details over
je eigen leven herinneren.
Oorzaak = een overmatig functioneren in een deel van het episodisch geheugen
Enkele andere verklaringen
- Dwangneurose of obsessive compulsive disorder = onweerstaanbare neiging om
voortdurend bepaalde zaken te doen ( dwanghandelingen ) of om bepaalde zaken te
denken ( obsessie )
Jim Peek
- Hij was in staat om werkelijk alles in zijn geheugen op te slaan.
Savant = iemand die intellectueel op een laag niveau functioneert of lijdt aan mentale of
ontwikkelingsstoornissen, maar die uitblinkt op een geïsoleerde begaafdheid of
vermogen van de hersenen zoals geheugen, muziek of rekenen.
Jim vertoonde een extreem gedrag dat we ook terugzien bij autismespectrumstoornissen,
namelijk: zich systematisch en zelfs obsessioneel toeleggen op datgene waar men goed in is. + hij is
net zoals autistische personen meer gericht op detailwaarneming en heeft hij een overgevoelig
directe zintuigelijke waarneming
Gevallen bekent met eidetisch(=fotografisch) geheugen
Rain Man (= inspiratie van hem in film met acteur Dustin Hoffman=oscarwinnende film
Hierdoor steeds in tv shows gevraagt
Jim had moeite met motorische coördinatie door spierslapte, gebrekkige ontwikkelijng kleine
hersenen en afwezigheid van corpus callosum(= dwarsverbinding tussen 2 hersenhelften
Vermoeden dat hersenhelft eigenaardige bindingen aanging
Jim vaak benoemd als idiot savant(= een geleerde idioot)
, lOMoARcPSD|34771364
A. Frontaalkwab (voorhoofdskwab)
B. Occipitaalkwab (achterhoofdskwab)
C. Temporaalkwab (slaapkwab)
D. Parietaalkwab
E. Kleine hersenen (cerebellum)
F. Amygdala
G. Hippocampus (tempraalkwab onder)
Grote hersenen: frontaalkwab, occipitaalkwab, temporaalkwab, pariëtaalkwab en deze zitten in
beide van de hersenhelften.
• Het achterste deel van de frontaalkwab bevat de zone voor motorische functies
• Achter de pariëtaalkwab bevindt het sensorische gedeelte
• De prefrontale cortex ligt helemaal vooraan de frontaalkwab
• Het centrale deel noem je: ventromediale prefrontale cortex
• De onderkant net boven de oogkassen is de: orobitofrontale cortex
Het achterste deel van de frontaalkwab bevat motorische functies
In het eerste deel van de parietaalkwab bevinden zich de motorische functies
Rechterhersenhelft is belangrijk voor het waarnemen van emoties en links voor taal, spraak en
complexe bewegingen
Limbisch systeem= (amygdala en de hippocampus) heeft een aantal functies, waaronder de
regeling van het gedrag, het langetermijngeheugen, leren, de motivatie en emotie.
Amygdala= is een amandelvormig neuronenstructuur die het emotioneel interpreteren en
reageren op prikkels bepaalt
Hippocampus= ovaalvormig structuur aan de binnenzijde van de temporaalkwab die de werking
heeft voor het geheugen
Hersenbeloningssysteem(=brain reward system)= het circuit tussen de prefrontale structuren en
het mesolimbisch systeem reguleert mechanismen van motivatie, beloning en bevrediging
Mesolimbisch= Dit circuit is belangrijk voor gedrag dat wordt bepaald door beloning en straf
Extra info
- Verknoping = bewust naar onbewust
Psychonalisme = toepassen van een inzicht in een therapie
