Samenvatting Kwaliteit van leven bij mensen met gedrags-en emotionele problemen

Hoofdstuk 1: Terminologie, classificatie en diagnostiek

1 Inleiding

2 Terminologie en definiëring
2.1 Terminologie: gedrags- en emotionele problemen versus gedrag- en
emotionele stoornissen
Kinderen en jongeren met gedrags-en emotionele problemen:
= Kinderen die zich zichtbaar ongewoon of abnormaal gedragen of die zichtbaar
ongewone of abnormale emoties vertonen, afgezien van ernst, oorzaak of context van
het gedrag of emotie.


- Storende gedrag
= Gedrag- en emotionele problemen
- Emotionele problemen


Externaliserende problemen = storend voor de omgeving
Internaliserende problemen = storend voor het kind of de jongere zelf


Binnen de gedrags-en emotionele problemen maken we een onderscheid tussen:


Gedrags- en emotionele problemen
Lichte, tijdelijke problemen Ernstige problemen
Als reactie op een veranderde situatie Gedrags-en emotionele stoornissen
Context gebonden: Minder context gebonden
- Bepaalde situaties Meerdere domeinen
- Ten aanzien van personen


Leeftijdsgeboden of fase-gebonden Blijvend/chronische problemen
Lagere frequentie Hogere frequentie en intensiteit


 Benaming voor ernstige gedrags-en emotionele problemen = GEDRAGS-EN
EMOTIONELE STOORNISSEN.
- Alle stoornissen vallen onder de noemer van problemen
- Maar niet alle problemen zijn ernstig genoeg om van een stoornis te spreken


1

,Gedrags- en emotionele stoornissen zijn GEEN ontwikkelingsstoornissen:


Gedrags-en emotionele stoornissen Ontwikkelingsstoornis
- Stoornis in het gedrag of emotie - Belemmering in de normale
- Vb. ODD, CD ontwikkeling omwille van een
aandoening
- Vb. ASS, ADHD, leerstoornissen
- Vaak een vertraagde/verstoorde
ontwikkeling op meerdere
domeinen
- Vaak bijkomende gedrags-en
emotionele problemen


Opvoedingsproblemen = situaties waar de pedagogische aanpak niet is afgestemd op
de pedagogische behoeften van het kind kunnen zich gedragsproblemen ontwikkelen
 een gestoord interactieproces


2.2 Aandachtspunten bij het definiëren van probleemgedrag
Geen eenduidige criteria: gedragingen en emoties van:
- Een welbepaald kind
- Die op een welbepaald moment in de tijd
- Door een welbepaalde personen uit de omgeving van het kind
- In een welbepaalde socio-economische en culturele context
Als storend, ongewenst of ongewoon worden genoemd.


Om gedrag problematisch te noemen, moet je rekening houden met volgende
elementen:
1. Het ontwikkelingsperspectief
o Gedrag dat op de ene leeftijd nog adequaat en gepast is, kan dat op een
andere leeftijd niet meer zijn
2. Continuümgedachte
o Storend gedrag van kinderen met gedragsproblemen komt ook voor bij
kinderen zonder gedragsproblemen
o Maar verschil in ernst, intensiteit en chroniciteit
 Frequenter, intenser, langduriger, verschillende situaties


2

, 3. Context
o Gedrag van kinderen niet los zien van de situatie waarin het zich voordoet
o De setting, activiteiten en pedagogische aanpak hebben een grote impact
op het gedrag van het kind
o Uitzoeken of het gedrag zich in 1 of meerdere contexten voordoet
4. Informant
o Wie beoordeelt het gedrag? Ouders, leerkracht, hulpverlener
o Ouders hebben vaak een beperkt inzicht in de ontwikkelingsfase


2.3 Definiëring van probleemgedrag
= we spreken van probleemgedrag als ouders, leerkrachten en andere personen dit
gedrag beschouwen als strijdig met de door hen en de samenleving gehanteerde
normen en regels/en of wanneer deskundigen dit gedrag als problematisch beoordelen
op basis van valide kenmerken inzake psychische (on)gezondheid.


Bepaling van probleemgedrag door:
- Het actuele gedrag van het kind of de jongere
- Ervaringen/normen van de persoon die beoordeelt
- Waarden/normeen die door de samenleving is vastgelegd.


2.3.1 Twee soorten probleemgedrag


Externaliserend Internaliserend
Storend gedrag Emotionele problemen
Sterke ongeremdheid Sterke geremdheid
Voornamelijk gericht op de buitenwereld Gericht op de eigen persoon of weg van
de buitenwereld
Agressie, hyperactiviteit, Angstig, teruggetrokken, verlegenheid,
ongehoorzaamheid, impulsiviteit, liegen, depressie, gevoelens van eenzaamheid,
stelen, … huilen
Oppositioneel-opstandige stoornis Depressieve stoornis
Normoverschrijdend-gedragstoornis Angststoornis
Periodieke explosieve stoornis
Antisociale persoonlijkheidsstoornis



3

, 3 Classificatie
De grote verscheidenheid aan problemen heeft aanleiding tot classificatie
Classificatie = systematisch ordenen en groeperen van problemen op basis van gelijke
eigenschappen en onderlinge relaties.


Doel van classificeren  ontwikkelen van een gemeenschappelijke taal ter bevordering
van onderlinge communicatie tussen professionals, ouders en de ruimere samenleving.
Dat is van belang voor de diagnose en behandeling.


2 soorten classificaties:
- Klinisch-psychiatrische classificatie
- Empirisch-statistische classificatie


3.1 Klinisch-psychiatrische classificatie
Psychiatrische stoornissen = onafhankelijke en duidelijk afgelijnde ziekte-entiteiten
- Categoriaal: je hebt de stoornis of men heeft ze niet.
- Voor elke stoornis  een diagnostische en differentiaal diagnostische criteria
- Aantal criteria van een stoornis bij een individu positief wordt gescoord =
diagnostische criteria
- Wanneer criteria van een andere stoornis kunnen worden uitgesloten =
differentiaal diagnostische criteria.


De stoornissen worden geoperationaliseerd door middel van criteria:
- Geven de kernsymptomen van een stoornis weer
- De duur en de aanvang van de symptomen
- De mate waarin de symptomen het normaal functioneren verstoren


3.1.1 DSM-5-TR (Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders)
= systeem om problematiek van individuen te beschrijven en te classificeren in
‘stoorniscategorieën’  Meer dimensioneel gepresenteerd


3 grote delen van de DSM-5:
- Deel 1: uitleg over indeling en uitgangspunten
- Deel 2: de 22 domeinen met de criteria
- Deel 3: classificaties die nog niet zijn opgenomen

4