Jeugdrecht samenvatting
deeltoets A
Inhoud
Week 1................................................................................................................... 2
Hoofdstuk 2: Minderjarigheid.............................................................................. 2
Hoofdstuk 7: Het Internationale Kader (deel 1)...................................................5
Hoorcollege 1...................................................................................................... 5
Werkgroep 1...................................................................................................... 10
Kennisclips..................................................................................................... 10
Zaak MOSER/AUSTRIA.................................................................................... 11
CASE OF STRAND LOBBEN AND OTHERS v. NORWAY.....................................12
De aanvaardbare termijn in jeugdbeschermingszaken’, Tijdschrift voor Familie
en Jeugdrecht.................................................................................................... 13
De rechtspraktijk inzake gezagsbeëindiging vanuit kinderrechtelijk perspectief:
Tijdschrift voor Familie en Jeugdrecht...............................................................13
Week 2................................................................................................................. 14
Hoofdstuk 3: Jeugdhulp en Jeugdbescherming..................................................14
Hoofdstuk 4: De Samenhang tussen het Jeugdstrafrecht en het Civiele
Jeugdrecht......................................................................................................... 18
Hoorcollege 2 inleiding jeugdbescherming en jeugdhulp..................................19
Week 3................................................................................................................. 27
Hoofdstuk 10 De Leeftijdsgrenzen.....................................................................27
Hoofdstuk 12: de politie en officier van justitie in jeugdstrafzaken...................28
Hoofdstuk 14: Raad voor de Kinderbescherming, NIFP en jeugdreclassering....28
Hoofdstuk 15: De beslissing over de voorlopige hechtenis en de berechting in
jeugdstrafzaken................................................................................................. 29
Hoorcollege 3 jeugdstrafprocesrecht.................................................................30
Week 4................................................................................................................. 38
Hoofdstuk 6: Grondslagen van het jeugdstrafrecht...........................................38
Hoofdstuk 8: Straffen en maatregelen voor jongeren........................................40
Hoorcollege 4 Jeugdstrafrecht...........................................................................45
Werkgroep 2...................................................................................................... 51
Hoofdstuk 7 (vervolg): Het Internationale Kader...............................................51
Hoofdstuk 13: De rechtspositie van de jeugdige verdachte op ZSM.................53
Hoofdstuk 17 De Verdediging van Jongeren......................................................54
1
,Week 1
Hoofdstuk 2: Minderjarigheid
2.2. Juridisch ouderschap
- Ouderschap is de cruciale notie in afstammingsrecht. Afstammingsrecht
regelt de afstamming tussen ouders en kinderen, waarmee het kind een
rechtsbetrekking op de ouders en andere familie krijgt.
o Afstammingsrecht is een dwingend recht en is dus een statisch
gegeven.
- Principes waarop dit gebaseerd is, is minder vanzelfsprekend, bijv. eerst
hadden kinderen minimaal 1 ouder en maximaal 2 ouders, maar dit is nu
niet meer vanzelfsprekend.
o Ook bijvoorbeeld dat een kind 2 biologische ouders heeft waarvan 1
man en 1 vrouw is ook niet meer het geval. Biologische afstamming
is dus niet meer een solide grondslag voor juridisch ouderschap.
- Internationaal recht speelt bij de ontwikkeling van het Nederlandse
afstammingsrecht een belangrijke rol. Hierbij moet gedacht worden aan
het Europees Verdrag voor Rechten van de Mens (EVRM,1950), dat
rechtstreekse werking heeft Dus de rechterlijke macht moet alle
wetgeving en bestuur direct aan het EVRM toetsen en personen in
Nederland kunnen bij de rechter tegen beslissingen van de overheid
bepalingen uit het EVRM inroepen.
o Verder moet gedacht worden aan richtinggevende belangrijke
uitspraken van het Europees Hof voor Rechten van de Mens en aan
het Kinderrechtenverdrag.
Varianten van juridisch ouderschap (Burgerlijk wetboek art. 1:198 en 1:199 BW)
- Moeder door geboorte
o Door de geboorte is het altijd zeker wie de moeder is, zonder
onderscheid wat betreft de relationele situatie van de
geboortemoeder en zonder dat het ertoe doet hoe de zwangerschap
is ontstaan.
- Ouder van rechtswege
o Huwelijksvaderschap: juridische vader van een kind is de man die op
het moment van de geboorte van het kind gehuwd is op
geregistreerd partnerschap heeft met de geboortemoeder.
o Moederschap van rechtswege, voor als er een tweede moeder is. Er
moet sprake zijn van een formele relatie (huwelijk of geregistreerd
partnerschap) van de tweede moeder met de geboortemoeder op
het moment van de geboorte van het kind. En het kind moet
verwekt zijn door kunstmatige inseminatie met hulp van een
onbekende donor (afwijkend van bij het juridisch vaderschap).
- Ouder door erkenning
o Man erkent het kind bij de burgerlijke stand van de gemeente of
door notariële akte. Toestemming van de moeder is hiervoor nodig
(als het kind ouder dan 12 is moet deze zelf ook toestemming
geven).
- Ouder via gerechtelijke vaststelling
o Wanneer een ouder het kind niet vrijwillig wil erkennen en dit door
het gerechtshof wordt gedaan. Als de conclusie wordt getrokken dat
de vader de verwekker was kan de rechter op verzoek van de
moeder het juridisch vaderschap aan de man opleggen.
- Ouderschap via adoptie
2
, o Ouderschap via adoptie kent dezelfde gevolgen die de Nederlandse
wet aan het ouderschap verbind.
Gevolgen van ouderschap
- Juridische ouders hebben in principe gezamenlijk gezag over het kind en
mogen hun kind dus opvoeden en verzorgen en zeggenschap over hem
hebben. Juridisch ouderschap garandeert ook een recht en een oplicht tot
omgang met het kind.
- Juridisch ouderschap brengt een gezamenlijke onderhoudsplicht voor de
ouders en het kind mee. Ouders zijn verplicht de kosten te dragen va de
verzorgubg en opvoeding van hun kind tot het einde van minderjarigheid.
Wat onderwijs betreft strekt dit tot 21 jaar. Kinderen zijn erfgenaam van
hun ouders en kunnen van hen erven.
o Kind krijgt achternaam van één van de juridische ouders en zij
kiezen voornaam. Interlandelijk geadopteerde kinderen krijgen
Nederlandse nationaliteit van één van de ouders.
2.3 Ouderlijk gezag
- Juridisch ouderschap impliceert levenslange juridische banden tussen
ouder en kind. Ouderlijk gezag heeft daarentegen enkel betekenis voor de
opvoedingsrelatie en eindigt op de 18e leeftijd.
o Alle minderjarigen staan onder het gezag van één of beide ouders of
een voogd.
o Gezagsrecht is dwingend en staat niet ter vrije bepaling. Dus als
ouders afspraken maken met anderen over het gezag van hun kind
zijn deze niet rechtsgeldig.
o Ouderlijk gezag kan alleen afgenomen worden of beperkt worden
met een maatregel van kinderbescherming door de kinderrechter.
- Ouderlijk gezag wordt beschouwd als doelbevoegdheid: de rechten en
plichten die voorkomen uit gezag dienen het belang van het kind.
- Drie ingrijpende veranderingen omtrent het gezagsrecht:
1. Gedachte van toenemende autonomie van de minderjarige is versterkt
2. Gezagsrecht is stapsgewijze losgekoppeld van het huwelijk, gezamenlijk
gezag is ook mogelijk als ouders niet getrouwd zijn
3. Kring van personen die gezag kunnen hebben over een kind is
uitgebreid.
Wat houdt gezag in?
- BW zegt dat ouderlijk gezag betrekking heeft op de persoon van de
minderjarige, het bewind over zijn vermogen en zijn vertegenwoordiging in
burgerlijke handelingen, zowel in als buiten rechte’.
- Ouders moeten zorg dragen voor het lichamelijke en geestelijke welzijn en
dienen de ontwikkeling van zijn persoonlijkheid te bevorderen. Ze mogen
geen geestelijk of lichamelijk geweld of enige andere vernederende
behandeling toepassen.
- Bijzondere curator heeft geen gezag over het kind maar kan worden
ingezet als er conflicten zijn tussen ouders en kind om zaken als opvoeding
en studiekeuze.
Wie heeft gezag
1. Minderjarigen kunnen geen gezag krijgen, tenzij ze 16 of 17 zijn en het hun
eigen kind is. Ook mensen met verstoorde geestelijke vermogens die
ervoor zorgen dat ze niet voor een kind kunnen zorgen.
2. In Nederland is het aantal ouders met gezag beperkt tot twee.
3. Alle minderjarigen staan onder gezag, als dit niet kan door één of
meerdere ouders, dan door een voogd.
Weglopen
3
, - Als een kind om wat voor reden dan ook wegloopt, kunnen de ouders een
OAT-verzoek indienen, om het kind op de sporen, aangezien de
gezagshouders de verblijfplaats van het kind bepalen onttrekt een kind
zich door weg te lopen aan het ouderlijk gezag.
- Opsporing van een kind gebeurd vaak pas na een paar dagen, aangezien
ze vaak terugkomen en meestal alleen bij kinderen onder de 12, tenzij er
sprake vermoedt te zijn van een ongeval of misdrijf.
- Hulpverlening aan weglopers is strafbaar, zorgvuldige hulpverlening aan
weglopers niet.
Scheiding en gezag
- Bij scheiding of beëindiging van een formele partnerrelatie behouden de
ouders evenveel gezag als daarvoor.
- Ouders met gezamenlijk gezag die uit elkaar gaan moeten een
ouderschapsplan maken.
o Co-ouderschap is wanneer beide ouders een evenredig deel van de
opvoeding en verzorging op zich nemen.
o Als ouders moeite hebben met gezamenlijk tot een plan te komen
omtrent een scheiding kan een mediator ingezet worden die de
bemiddeling doet.
o Als ze er met of zonder mediator niet uitkomen kunnen ze nog naar
de rechter stappen.
Eenhoofdig gezag
- Een ouder kan de rechtbank verzoeken het gezag aan één ouder toe te
wijzen. De rechter kan dit ook bepalen als dit noodzakelijk is voor het kind
vanwege bijvoorbeeld mishandeling.
2.4 Minderjarigheid
- Dynamisch kindbeeld= Dat er zo goed mogelijk recht gedaan wordt aan de
ontwikkeling richting autonomie en de toenemende eigen
verantwoordelijkheid van kinderen.
- Kinderen onder de 12 kunnen niet vervolgd worden voor strafbare feiten.
12-18 heeft jeugdstrafrecht en 18+ gewoon strafrecht.
- Kinderen van 12+ moeten in gelegenheid worden gesteld om te worden
gehoord in proceudes over ouderlijk gezag etc.
- Adolescentenstrafrecht, adolescenten va n18-23 kunnen sancties worden
opgelegd uit het jeugdstrafrecht.
Minderjarigheid en ouderlijk gezag
- Tot 2015 kon een meisje van 16 of 17 die zwanger was of een kind had
zichzelf meerderjarig laten verklaren door de rechter zodat ze gezag over
haar kind kon krijgen, maar nu mag dat niet meer, ze mag wel als
minderjarige gezag over haar kind aanvragen, maar om gedwongen
huwelijken te voorkomen mag ze niet meerderjarig verklaard worden, want
er is een minderjarighuwelijksverbod.
Handelingsonbekwaam
- Een minderjarige mag alleen rechtshandelingen verrichten onder toezicht
van een vertegenwoordiger.
- Vanaf 16 mag je zelfstandig een arbeidsovereenkomst sluiten.
Medische behandelingen
- Wet op de geneeskundige behandelingsovereenkomst (WGBO): heeft als
uitgangspunt dat een medische behandeling toestemming nodig heeft van
de patiënt, tenzij het kind onder de 12 is, dan bepale de ouders. Als het om
een acuut levensbedreigende situatie gaat bepaald de arts.
Hoorrecht en procespositie
- Kinderen onder de 12 hebben geen participatierecht.
4
deeltoets A
Inhoud
Week 1................................................................................................................... 2
Hoofdstuk 2: Minderjarigheid.............................................................................. 2
Hoofdstuk 7: Het Internationale Kader (deel 1)...................................................5
Hoorcollege 1...................................................................................................... 5
Werkgroep 1...................................................................................................... 10
Kennisclips..................................................................................................... 10
Zaak MOSER/AUSTRIA.................................................................................... 11
CASE OF STRAND LOBBEN AND OTHERS v. NORWAY.....................................12
De aanvaardbare termijn in jeugdbeschermingszaken’, Tijdschrift voor Familie
en Jeugdrecht.................................................................................................... 13
De rechtspraktijk inzake gezagsbeëindiging vanuit kinderrechtelijk perspectief:
Tijdschrift voor Familie en Jeugdrecht...............................................................13
Week 2................................................................................................................. 14
Hoofdstuk 3: Jeugdhulp en Jeugdbescherming..................................................14
Hoofdstuk 4: De Samenhang tussen het Jeugdstrafrecht en het Civiele
Jeugdrecht......................................................................................................... 18
Hoorcollege 2 inleiding jeugdbescherming en jeugdhulp..................................19
Week 3................................................................................................................. 27
Hoofdstuk 10 De Leeftijdsgrenzen.....................................................................27
Hoofdstuk 12: de politie en officier van justitie in jeugdstrafzaken...................28
Hoofdstuk 14: Raad voor de Kinderbescherming, NIFP en jeugdreclassering....28
Hoofdstuk 15: De beslissing over de voorlopige hechtenis en de berechting in
jeugdstrafzaken................................................................................................. 29
Hoorcollege 3 jeugdstrafprocesrecht.................................................................30
Week 4................................................................................................................. 38
Hoofdstuk 6: Grondslagen van het jeugdstrafrecht...........................................38
Hoofdstuk 8: Straffen en maatregelen voor jongeren........................................40
Hoorcollege 4 Jeugdstrafrecht...........................................................................45
Werkgroep 2...................................................................................................... 51
Hoofdstuk 7 (vervolg): Het Internationale Kader...............................................51
Hoofdstuk 13: De rechtspositie van de jeugdige verdachte op ZSM.................53
Hoofdstuk 17 De Verdediging van Jongeren......................................................54
1
,Week 1
Hoofdstuk 2: Minderjarigheid
2.2. Juridisch ouderschap
- Ouderschap is de cruciale notie in afstammingsrecht. Afstammingsrecht
regelt de afstamming tussen ouders en kinderen, waarmee het kind een
rechtsbetrekking op de ouders en andere familie krijgt.
o Afstammingsrecht is een dwingend recht en is dus een statisch
gegeven.
- Principes waarop dit gebaseerd is, is minder vanzelfsprekend, bijv. eerst
hadden kinderen minimaal 1 ouder en maximaal 2 ouders, maar dit is nu
niet meer vanzelfsprekend.
o Ook bijvoorbeeld dat een kind 2 biologische ouders heeft waarvan 1
man en 1 vrouw is ook niet meer het geval. Biologische afstamming
is dus niet meer een solide grondslag voor juridisch ouderschap.
- Internationaal recht speelt bij de ontwikkeling van het Nederlandse
afstammingsrecht een belangrijke rol. Hierbij moet gedacht worden aan
het Europees Verdrag voor Rechten van de Mens (EVRM,1950), dat
rechtstreekse werking heeft Dus de rechterlijke macht moet alle
wetgeving en bestuur direct aan het EVRM toetsen en personen in
Nederland kunnen bij de rechter tegen beslissingen van de overheid
bepalingen uit het EVRM inroepen.
o Verder moet gedacht worden aan richtinggevende belangrijke
uitspraken van het Europees Hof voor Rechten van de Mens en aan
het Kinderrechtenverdrag.
Varianten van juridisch ouderschap (Burgerlijk wetboek art. 1:198 en 1:199 BW)
- Moeder door geboorte
o Door de geboorte is het altijd zeker wie de moeder is, zonder
onderscheid wat betreft de relationele situatie van de
geboortemoeder en zonder dat het ertoe doet hoe de zwangerschap
is ontstaan.
- Ouder van rechtswege
o Huwelijksvaderschap: juridische vader van een kind is de man die op
het moment van de geboorte van het kind gehuwd is op
geregistreerd partnerschap heeft met de geboortemoeder.
o Moederschap van rechtswege, voor als er een tweede moeder is. Er
moet sprake zijn van een formele relatie (huwelijk of geregistreerd
partnerschap) van de tweede moeder met de geboortemoeder op
het moment van de geboorte van het kind. En het kind moet
verwekt zijn door kunstmatige inseminatie met hulp van een
onbekende donor (afwijkend van bij het juridisch vaderschap).
- Ouder door erkenning
o Man erkent het kind bij de burgerlijke stand van de gemeente of
door notariële akte. Toestemming van de moeder is hiervoor nodig
(als het kind ouder dan 12 is moet deze zelf ook toestemming
geven).
- Ouder via gerechtelijke vaststelling
o Wanneer een ouder het kind niet vrijwillig wil erkennen en dit door
het gerechtshof wordt gedaan. Als de conclusie wordt getrokken dat
de vader de verwekker was kan de rechter op verzoek van de
moeder het juridisch vaderschap aan de man opleggen.
- Ouderschap via adoptie
2
, o Ouderschap via adoptie kent dezelfde gevolgen die de Nederlandse
wet aan het ouderschap verbind.
Gevolgen van ouderschap
- Juridische ouders hebben in principe gezamenlijk gezag over het kind en
mogen hun kind dus opvoeden en verzorgen en zeggenschap over hem
hebben. Juridisch ouderschap garandeert ook een recht en een oplicht tot
omgang met het kind.
- Juridisch ouderschap brengt een gezamenlijke onderhoudsplicht voor de
ouders en het kind mee. Ouders zijn verplicht de kosten te dragen va de
verzorgubg en opvoeding van hun kind tot het einde van minderjarigheid.
Wat onderwijs betreft strekt dit tot 21 jaar. Kinderen zijn erfgenaam van
hun ouders en kunnen van hen erven.
o Kind krijgt achternaam van één van de juridische ouders en zij
kiezen voornaam. Interlandelijk geadopteerde kinderen krijgen
Nederlandse nationaliteit van één van de ouders.
2.3 Ouderlijk gezag
- Juridisch ouderschap impliceert levenslange juridische banden tussen
ouder en kind. Ouderlijk gezag heeft daarentegen enkel betekenis voor de
opvoedingsrelatie en eindigt op de 18e leeftijd.
o Alle minderjarigen staan onder het gezag van één of beide ouders of
een voogd.
o Gezagsrecht is dwingend en staat niet ter vrije bepaling. Dus als
ouders afspraken maken met anderen over het gezag van hun kind
zijn deze niet rechtsgeldig.
o Ouderlijk gezag kan alleen afgenomen worden of beperkt worden
met een maatregel van kinderbescherming door de kinderrechter.
- Ouderlijk gezag wordt beschouwd als doelbevoegdheid: de rechten en
plichten die voorkomen uit gezag dienen het belang van het kind.
- Drie ingrijpende veranderingen omtrent het gezagsrecht:
1. Gedachte van toenemende autonomie van de minderjarige is versterkt
2. Gezagsrecht is stapsgewijze losgekoppeld van het huwelijk, gezamenlijk
gezag is ook mogelijk als ouders niet getrouwd zijn
3. Kring van personen die gezag kunnen hebben over een kind is
uitgebreid.
Wat houdt gezag in?
- BW zegt dat ouderlijk gezag betrekking heeft op de persoon van de
minderjarige, het bewind over zijn vermogen en zijn vertegenwoordiging in
burgerlijke handelingen, zowel in als buiten rechte’.
- Ouders moeten zorg dragen voor het lichamelijke en geestelijke welzijn en
dienen de ontwikkeling van zijn persoonlijkheid te bevorderen. Ze mogen
geen geestelijk of lichamelijk geweld of enige andere vernederende
behandeling toepassen.
- Bijzondere curator heeft geen gezag over het kind maar kan worden
ingezet als er conflicten zijn tussen ouders en kind om zaken als opvoeding
en studiekeuze.
Wie heeft gezag
1. Minderjarigen kunnen geen gezag krijgen, tenzij ze 16 of 17 zijn en het hun
eigen kind is. Ook mensen met verstoorde geestelijke vermogens die
ervoor zorgen dat ze niet voor een kind kunnen zorgen.
2. In Nederland is het aantal ouders met gezag beperkt tot twee.
3. Alle minderjarigen staan onder gezag, als dit niet kan door één of
meerdere ouders, dan door een voogd.
Weglopen
3
, - Als een kind om wat voor reden dan ook wegloopt, kunnen de ouders een
OAT-verzoek indienen, om het kind op de sporen, aangezien de
gezagshouders de verblijfplaats van het kind bepalen onttrekt een kind
zich door weg te lopen aan het ouderlijk gezag.
- Opsporing van een kind gebeurd vaak pas na een paar dagen, aangezien
ze vaak terugkomen en meestal alleen bij kinderen onder de 12, tenzij er
sprake vermoedt te zijn van een ongeval of misdrijf.
- Hulpverlening aan weglopers is strafbaar, zorgvuldige hulpverlening aan
weglopers niet.
Scheiding en gezag
- Bij scheiding of beëindiging van een formele partnerrelatie behouden de
ouders evenveel gezag als daarvoor.
- Ouders met gezamenlijk gezag die uit elkaar gaan moeten een
ouderschapsplan maken.
o Co-ouderschap is wanneer beide ouders een evenredig deel van de
opvoeding en verzorging op zich nemen.
o Als ouders moeite hebben met gezamenlijk tot een plan te komen
omtrent een scheiding kan een mediator ingezet worden die de
bemiddeling doet.
o Als ze er met of zonder mediator niet uitkomen kunnen ze nog naar
de rechter stappen.
Eenhoofdig gezag
- Een ouder kan de rechtbank verzoeken het gezag aan één ouder toe te
wijzen. De rechter kan dit ook bepalen als dit noodzakelijk is voor het kind
vanwege bijvoorbeeld mishandeling.
2.4 Minderjarigheid
- Dynamisch kindbeeld= Dat er zo goed mogelijk recht gedaan wordt aan de
ontwikkeling richting autonomie en de toenemende eigen
verantwoordelijkheid van kinderen.
- Kinderen onder de 12 kunnen niet vervolgd worden voor strafbare feiten.
12-18 heeft jeugdstrafrecht en 18+ gewoon strafrecht.
- Kinderen van 12+ moeten in gelegenheid worden gesteld om te worden
gehoord in proceudes over ouderlijk gezag etc.
- Adolescentenstrafrecht, adolescenten va n18-23 kunnen sancties worden
opgelegd uit het jeugdstrafrecht.
Minderjarigheid en ouderlijk gezag
- Tot 2015 kon een meisje van 16 of 17 die zwanger was of een kind had
zichzelf meerderjarig laten verklaren door de rechter zodat ze gezag over
haar kind kon krijgen, maar nu mag dat niet meer, ze mag wel als
minderjarige gezag over haar kind aanvragen, maar om gedwongen
huwelijken te voorkomen mag ze niet meerderjarig verklaard worden, want
er is een minderjarighuwelijksverbod.
Handelingsonbekwaam
- Een minderjarige mag alleen rechtshandelingen verrichten onder toezicht
van een vertegenwoordiger.
- Vanaf 16 mag je zelfstandig een arbeidsovereenkomst sluiten.
Medische behandelingen
- Wet op de geneeskundige behandelingsovereenkomst (WGBO): heeft als
uitgangspunt dat een medische behandeling toestemming nodig heeft van
de patiënt, tenzij het kind onder de 12 is, dan bepale de ouders. Als het om
een acuut levensbedreigende situatie gaat bepaald de arts.
Hoorrecht en procespositie
- Kinderen onder de 12 hebben geen participatierecht.
4
