Waarnemingen
Zintuigen om te overleven
Mensen hebben een aantal dingen nodig om te kunnen leven:
- Voldoende eten en drinken
- Je kunnen beschermen tegen dreigend gevaar
- Je kunnen voortplanten (een soort kunnen overleven)
Hierbij spelen zintuigen een belangrijke rol. Waarneming en gedrag horen sterk bij elkaar.
Niet alle functies van zintuigen zijn direct gericht op overleving. Ze spelen ook een
belangrijke rol bij de non-verbale communicatie.
De samenwerking tussen zintuigen, hersenen en spieren
De zintuigen zijn de ‘ontvangers’ van je lichaam. Zij reageren op specifieke prikkels, zoals
licht en geluid. Als je zintuigen geprikkeld worden, sturen zij een boodschap naar je
hersenen. De hersenen kunnen deze boodschap ontcijferen, waarna er een bepaalde
gewaarwording ontstaat. Zij vergelijken de informatie met informatie die al in het geheugen
zitten, waardoor het nieuwe een betekenis kan krijgen. Vervolgens wordt er besloten of er
een actie komt of niet. De hersenen sturen dan een opdracht naar bepaalde spieren om zich
samen te trekken; dit resulteert in gedrag. De communicatie tussen je zintuigen →
hersenen en tussen hersenen → spieren, verloopt via de zenuwen. Signalen worden
doorgegeven door elektriciteit. De zintuigzenuwen brengen elektrische signalen van de
zintuigen naar de hersenen. En vervolgens wordt dat overgenomen door de
bewegingszenuwen. In je ruggenmerg vinden de zenuwen plaats vanuit en naar je
hersenen. Als signalen slechts tot de ruggenmerg gaan en er volgens een actie wordt
uitgevoerd heet dat een reflex. Hersenen interpreteren de informatie die afkomstig is van de
zintuigen. Je hersenen kan in staat zijn om aanvullend beeld te geven, zodat wij niet altijd
een zwart gat hebben in ons beeld. Een andere manier van bewerken van informatie is
filtering.
De belangrijkste zintuigen
De vijf zintuigen;
1. Gezichtsvermogen
2. Gehoor
3. Smaak
4. Reuk
5. Gevoel:
a. Tastzintuigen
b. Warmtezintuigen
c. Koudezintuigen
d. Pijnzintuigen
Een orgaan is een deel van een mensen dat één of meerdere functies vervult en dat bestaat
uit verschillende weefsels. VB: de huid. Soms vallen het zintuig en het bijbehorende orgaan
samen. VB: het oog.
, Het oog
het licht komt binnen via je pupil. Deze kan groter of
kleiner worden buiten je wil om, dat heet pupilreflex.
Omdat het licht zich altijd in een rechte lijn
voortbeweegt, wordt het licht dat van boven komt
onder het netvlies geprojecteerd.
Het gevolg: de beelden zijn omgekeerd.
De hersenen draaien dit beeld weer om. Het object
wordt veel kleiner geprojecteerd, doordat de lens het
licht afbuigt en bundelt. De eigenlijke zintuigcellen van het oog zitten in je netvlies en heten
de staafjes en kegeltjes. Met de kegeltjes kun je kleuren waarnemen. Veel kegeltjes
bij elkaar → gele vlek. De staafjes zorgen ervoor dat je zwart, wit en grijstinten (contrast)
kunt zien. Hier is minder licht voor nodig. De afstand schatting met één oog is moeilijk. Met
twee ogen zie je het van twee hoeken, de hersenen combineren dit. Hierdoor kan je diepte
zien. Roofdieren → ogen voorkant van hun kop: afstand en snelheid schatten.
Prooidieren → ogen zijkant van hun kop: breed
gezichtsveld.
Gehoor- en evenwichtsorgaan
Je hebt het gehoororgaan en het evenwichtsorgaan.
Het gehoororgaan:
1. Uitwendig oor: oorschelp, gehoorgang en
trommelvlies
2. Middenoor: trommelholte, gehoorbeentjes
(hamer, aambeeld en stijgbeugel)
3. Binnenoor: slakkenhuis, gehoorzenuw
In het slakkenhuis zit vloeistof. In de spiraalvormige gang,
zitten de zintuigcellen van het gehoor, die speciale haartjes hebben. Als de luchtdruk daalt,
dan duwt de lucht in het middenoor harder op het trommelvlies. Het trommelvlies gaat dan
bol naar de buitenkant staan, wat pijn doet. Normaal is het ongeveer gelijk doordat je buis
van Eustachius als een soort ventiel werkt.
Het evenwichtsorgaan helpt je overheid te houden. Het bestaat uit drie halfcirkelvormige
kanalen die loodrecht op elkaar staan. Er is één kanaal voor elk van de drie dimensies.
Hiermee neem je je stand van de ruimte waar. Als je snel ronddraait en ineens stopt, wordt
je duizelig. Dit komt doordat de vloeistof in de halfcirkelvormige kanalen nog even blijft
bewegen. Het evenwichtsorgaan geeft door aan de hersenen dat je nog steeds beweegt,
alleen sta je stil.
Smaakzintuigen
Het meeste van wat je ‘proeft’, ruik je eigenlijk. Er zijn vijf verschillende smaken die wij
kunnen onderscheiden: Zout, Zoet, Zuur, Bitter en Umami = hartig. De zintuigcellen die de
verschillende smaken kunnen waarnemen, zijn overal op de tong gemengd.
Reukzintuig
Het eigenlijke reukzintuig ligt boven in de gangen van je neus. Die zijn gevoelig voor
vluchtige stoffen. Die moeten eerst door de neusgangen om de zintuigen te prikkelen.
Zintuigen om te overleven
Mensen hebben een aantal dingen nodig om te kunnen leven:
- Voldoende eten en drinken
- Je kunnen beschermen tegen dreigend gevaar
- Je kunnen voortplanten (een soort kunnen overleven)
Hierbij spelen zintuigen een belangrijke rol. Waarneming en gedrag horen sterk bij elkaar.
Niet alle functies van zintuigen zijn direct gericht op overleving. Ze spelen ook een
belangrijke rol bij de non-verbale communicatie.
De samenwerking tussen zintuigen, hersenen en spieren
De zintuigen zijn de ‘ontvangers’ van je lichaam. Zij reageren op specifieke prikkels, zoals
licht en geluid. Als je zintuigen geprikkeld worden, sturen zij een boodschap naar je
hersenen. De hersenen kunnen deze boodschap ontcijferen, waarna er een bepaalde
gewaarwording ontstaat. Zij vergelijken de informatie met informatie die al in het geheugen
zitten, waardoor het nieuwe een betekenis kan krijgen. Vervolgens wordt er besloten of er
een actie komt of niet. De hersenen sturen dan een opdracht naar bepaalde spieren om zich
samen te trekken; dit resulteert in gedrag. De communicatie tussen je zintuigen →
hersenen en tussen hersenen → spieren, verloopt via de zenuwen. Signalen worden
doorgegeven door elektriciteit. De zintuigzenuwen brengen elektrische signalen van de
zintuigen naar de hersenen. En vervolgens wordt dat overgenomen door de
bewegingszenuwen. In je ruggenmerg vinden de zenuwen plaats vanuit en naar je
hersenen. Als signalen slechts tot de ruggenmerg gaan en er volgens een actie wordt
uitgevoerd heet dat een reflex. Hersenen interpreteren de informatie die afkomstig is van de
zintuigen. Je hersenen kan in staat zijn om aanvullend beeld te geven, zodat wij niet altijd
een zwart gat hebben in ons beeld. Een andere manier van bewerken van informatie is
filtering.
De belangrijkste zintuigen
De vijf zintuigen;
1. Gezichtsvermogen
2. Gehoor
3. Smaak
4. Reuk
5. Gevoel:
a. Tastzintuigen
b. Warmtezintuigen
c. Koudezintuigen
d. Pijnzintuigen
Een orgaan is een deel van een mensen dat één of meerdere functies vervult en dat bestaat
uit verschillende weefsels. VB: de huid. Soms vallen het zintuig en het bijbehorende orgaan
samen. VB: het oog.
, Het oog
het licht komt binnen via je pupil. Deze kan groter of
kleiner worden buiten je wil om, dat heet pupilreflex.
Omdat het licht zich altijd in een rechte lijn
voortbeweegt, wordt het licht dat van boven komt
onder het netvlies geprojecteerd.
Het gevolg: de beelden zijn omgekeerd.
De hersenen draaien dit beeld weer om. Het object
wordt veel kleiner geprojecteerd, doordat de lens het
licht afbuigt en bundelt. De eigenlijke zintuigcellen van het oog zitten in je netvlies en heten
de staafjes en kegeltjes. Met de kegeltjes kun je kleuren waarnemen. Veel kegeltjes
bij elkaar → gele vlek. De staafjes zorgen ervoor dat je zwart, wit en grijstinten (contrast)
kunt zien. Hier is minder licht voor nodig. De afstand schatting met één oog is moeilijk. Met
twee ogen zie je het van twee hoeken, de hersenen combineren dit. Hierdoor kan je diepte
zien. Roofdieren → ogen voorkant van hun kop: afstand en snelheid schatten.
Prooidieren → ogen zijkant van hun kop: breed
gezichtsveld.
Gehoor- en evenwichtsorgaan
Je hebt het gehoororgaan en het evenwichtsorgaan.
Het gehoororgaan:
1. Uitwendig oor: oorschelp, gehoorgang en
trommelvlies
2. Middenoor: trommelholte, gehoorbeentjes
(hamer, aambeeld en stijgbeugel)
3. Binnenoor: slakkenhuis, gehoorzenuw
In het slakkenhuis zit vloeistof. In de spiraalvormige gang,
zitten de zintuigcellen van het gehoor, die speciale haartjes hebben. Als de luchtdruk daalt,
dan duwt de lucht in het middenoor harder op het trommelvlies. Het trommelvlies gaat dan
bol naar de buitenkant staan, wat pijn doet. Normaal is het ongeveer gelijk doordat je buis
van Eustachius als een soort ventiel werkt.
Het evenwichtsorgaan helpt je overheid te houden. Het bestaat uit drie halfcirkelvormige
kanalen die loodrecht op elkaar staan. Er is één kanaal voor elk van de drie dimensies.
Hiermee neem je je stand van de ruimte waar. Als je snel ronddraait en ineens stopt, wordt
je duizelig. Dit komt doordat de vloeistof in de halfcirkelvormige kanalen nog even blijft
bewegen. Het evenwichtsorgaan geeft door aan de hersenen dat je nog steeds beweegt,
alleen sta je stil.
Smaakzintuigen
Het meeste van wat je ‘proeft’, ruik je eigenlijk. Er zijn vijf verschillende smaken die wij
kunnen onderscheiden: Zout, Zoet, Zuur, Bitter en Umami = hartig. De zintuigcellen die de
verschillende smaken kunnen waarnemen, zijn overal op de tong gemengd.
Reukzintuig
Het eigenlijke reukzintuig ligt boven in de gangen van je neus. Die zijn gevoelig voor
vluchtige stoffen. Die moeten eerst door de neusgangen om de zintuigen te prikkelen.
