Samenvatting oncologie: Verpleegkundige aandachtspunten bij oncologische aandoeningen
LES 1:
- Iedere vorm van preventie van een specifieke kanker is secundaire preventie
Hoofdstuk 1: Inleiding
Kanker = wordt gekenmerkt door een ongecontroleerde groei van abnormale cellen in het
menselijke lichaam. Deze cellen kunnen infiltreren in gezond weefsel en hieruit metasteren.
1.1 Cijfers
Verschil prevalentie cijfers en incidentie cijfers
- Prevalentie cijfers = Aantal bestaande gevallen op een bepaald tijdsstip
- Incidentie = Aantal nieuwe gevallen erbij komen per tijdseenheid (snelheid waarmee
de ziekte zich ontwikkelt.
Zijn incidentiecijfer dan altijd hoger dan de prevalentiecijfers?
- Hangt af van de pathologie
- Bij een pathologie die snel geneest, kunnen de incidentiecijfers hoger zijn (veel
mensen lopen de pathologie op) terwijl de prevalentiecijfers beperkt blijven.
- Kanker is niet iets dat snel geneest Bij oncologische aandoeningen ligt de
incidentie NOOIT hoger dan de prevalentiecijfers
- De volgorde van de 3 meest voorkomende kankers blijf onveranderd voor mannen in vergelijking met
2020.
- Bij vrouwen vond er een kleine verschuiving plaats.
,Samenvatting oncologie: Verpleegkundige aandachtspunten bij oncologische aandoeningen
1.2 + 1.3 Wie is de oncologische patiënt + waar vind je de
oncologische patiënt
Vijfjaarsoverleving = Bekijken op het moment van de diagnose wat de kans is dat je binnen
de 5 jaar nog leeft. Dit is heel afhankelijk van wanneer de diagnose is en waar de tumor zich
bevindt.
Oncologische patiënten bevinden zich over heel de wereld in verschillende rassen,
geslachten, continenten en leeftijden.
- 1/2 mannen en 1/3 vrouwen krijgt vroeg of laat kanker, meestal 60+’ers.
- Jaarlijks 800 nieuwe gevallen bij jongeren tussen 15-29 jaar
Hoofdstuk 2: Etiologie (=ontstaangeschiedenis)
2.1 Preventie
Je hebt drie manier qua preventie:
- Primair = je gaat het proberen voorkomen, op deze moment is er nog niks
gaande VB: Rookstop, gezonde levensstijl
- Secundair = een vroege detectie
VB: een screening van borstkanker (mammografie), colonkanker
(colonoscopie)
- Tertiair = voorkomen van een recidief, dit wil zeggen dat je gaat voorkomen dat een
persoon gaat hervallen, hierbij ga je informatie en/ of educatie geven over nieuwe
behandelingen zodat we herval voorkomen.
2.2 Beïnvloedende factoren
Factoren die je kan beïnvloeden
- Roken, alcohol, voeding, overgewicht, lichaamsbeweging
- We zien dat groenten en fruit een beschermend effect hebben: anti – oxidanten
remmen de schade af die het oxidatieproces veroorzaakt door de productie van vrije
radicalen
Factoren die je niet/ moeilijk kan beïnvloeden
- Leeftijd, geslacht, biologische factoren (zit er kanker in de familie), zonlicht,
leefmilieu, chemische stoffen, ioniserende stralen
- ! Het is altijd een combinatie van risicofactoren !!
,Samenvatting oncologie: Verpleegkundige aandachtspunten bij oncologische aandoeningen
2.3 Carcinogenese / het ontstaan
= De ongecontroleerde celdeling ligt aan de basis van alle kankers. Het is het gevolg van
mutaties (veranderingen) in de genen.
= Cellen ontsporen als het ware in hun groeikinetiek en ontsnappen aan de regulerende
processen van het lichaam.
Dit wijst op het MULTI – HITMODEL:
= Dit model zegt dat er meerdere zaken nodig zijn in het lichaam die mislopen vooraleer er
zich een tumor kan optreden.
- Het moet misgaan bij:
o De cellen opsporen
o De zelf regulerende processen moeten het begeven zodat ze de
tumorcellen niet gaan kapot maken.
Uitleg:
Initiatie = ongestoorde groei
Promotie = de slechte cel wordt
niet herkend
Modulatie = zorgt ervoor dat het
proces versnelt of vertraagd wordt
`
, Samenvatting oncologie: Verpleegkundige aandachtspunten bij oncologische aandoeningen
UITLEG MODEL:
De INITIATIE is de eerste (onomkeerbare) fase in het proces. Er vinden mutaties plaats in het
cel – DNA die relevant zijn voor het ontstaan van de tumor. Met enkel initiatie is het niet
voldoende voor het ontstaan van een waarneembare tumor.
Pas vanaf de tweede fase PROMOTIE waarbij de deling van de geïnitieerde cellen wordt
bevorderd leidt tot een waarneembaar gezwel.
We zien dat initiatie kan leiden tot kanker maar het lichaam kan die intermediaire cel
nog herkennen en aanvallen.
We zien eenmaal promotie plaatsvind dat de slechte cel niet wordt herkend door het
lichaam
De positieve modulatie versnelt het proces en zorgt er dus voor dat de latende periode
tussen de initiatie en de kankerontwikkeling verkleint, het versterkt de intensiteit of
verandert de aard van de kanker
De negatieve modulatie vertraagt het proces en verlengt dus de latentieperiode,
het vermindert de intensiteit en verandert de aard van de kanker.
In ons lichaam is er een constante aanmaak en afbraak van cellen en soms krijg je een
ongecontroleerde aanmaak die de bovenhand neemt waardoor er zich kankercellen kan
ontwikkelen.
LES 1:
- Iedere vorm van preventie van een specifieke kanker is secundaire preventie
Hoofdstuk 1: Inleiding
Kanker = wordt gekenmerkt door een ongecontroleerde groei van abnormale cellen in het
menselijke lichaam. Deze cellen kunnen infiltreren in gezond weefsel en hieruit metasteren.
1.1 Cijfers
Verschil prevalentie cijfers en incidentie cijfers
- Prevalentie cijfers = Aantal bestaande gevallen op een bepaald tijdsstip
- Incidentie = Aantal nieuwe gevallen erbij komen per tijdseenheid (snelheid waarmee
de ziekte zich ontwikkelt.
Zijn incidentiecijfer dan altijd hoger dan de prevalentiecijfers?
- Hangt af van de pathologie
- Bij een pathologie die snel geneest, kunnen de incidentiecijfers hoger zijn (veel
mensen lopen de pathologie op) terwijl de prevalentiecijfers beperkt blijven.
- Kanker is niet iets dat snel geneest Bij oncologische aandoeningen ligt de
incidentie NOOIT hoger dan de prevalentiecijfers
- De volgorde van de 3 meest voorkomende kankers blijf onveranderd voor mannen in vergelijking met
2020.
- Bij vrouwen vond er een kleine verschuiving plaats.
,Samenvatting oncologie: Verpleegkundige aandachtspunten bij oncologische aandoeningen
1.2 + 1.3 Wie is de oncologische patiënt + waar vind je de
oncologische patiënt
Vijfjaarsoverleving = Bekijken op het moment van de diagnose wat de kans is dat je binnen
de 5 jaar nog leeft. Dit is heel afhankelijk van wanneer de diagnose is en waar de tumor zich
bevindt.
Oncologische patiënten bevinden zich over heel de wereld in verschillende rassen,
geslachten, continenten en leeftijden.
- 1/2 mannen en 1/3 vrouwen krijgt vroeg of laat kanker, meestal 60+’ers.
- Jaarlijks 800 nieuwe gevallen bij jongeren tussen 15-29 jaar
Hoofdstuk 2: Etiologie (=ontstaangeschiedenis)
2.1 Preventie
Je hebt drie manier qua preventie:
- Primair = je gaat het proberen voorkomen, op deze moment is er nog niks
gaande VB: Rookstop, gezonde levensstijl
- Secundair = een vroege detectie
VB: een screening van borstkanker (mammografie), colonkanker
(colonoscopie)
- Tertiair = voorkomen van een recidief, dit wil zeggen dat je gaat voorkomen dat een
persoon gaat hervallen, hierbij ga je informatie en/ of educatie geven over nieuwe
behandelingen zodat we herval voorkomen.
2.2 Beïnvloedende factoren
Factoren die je kan beïnvloeden
- Roken, alcohol, voeding, overgewicht, lichaamsbeweging
- We zien dat groenten en fruit een beschermend effect hebben: anti – oxidanten
remmen de schade af die het oxidatieproces veroorzaakt door de productie van vrije
radicalen
Factoren die je niet/ moeilijk kan beïnvloeden
- Leeftijd, geslacht, biologische factoren (zit er kanker in de familie), zonlicht,
leefmilieu, chemische stoffen, ioniserende stralen
- ! Het is altijd een combinatie van risicofactoren !!
,Samenvatting oncologie: Verpleegkundige aandachtspunten bij oncologische aandoeningen
2.3 Carcinogenese / het ontstaan
= De ongecontroleerde celdeling ligt aan de basis van alle kankers. Het is het gevolg van
mutaties (veranderingen) in de genen.
= Cellen ontsporen als het ware in hun groeikinetiek en ontsnappen aan de regulerende
processen van het lichaam.
Dit wijst op het MULTI – HITMODEL:
= Dit model zegt dat er meerdere zaken nodig zijn in het lichaam die mislopen vooraleer er
zich een tumor kan optreden.
- Het moet misgaan bij:
o De cellen opsporen
o De zelf regulerende processen moeten het begeven zodat ze de
tumorcellen niet gaan kapot maken.
Uitleg:
Initiatie = ongestoorde groei
Promotie = de slechte cel wordt
niet herkend
Modulatie = zorgt ervoor dat het
proces versnelt of vertraagd wordt
`
, Samenvatting oncologie: Verpleegkundige aandachtspunten bij oncologische aandoeningen
UITLEG MODEL:
De INITIATIE is de eerste (onomkeerbare) fase in het proces. Er vinden mutaties plaats in het
cel – DNA die relevant zijn voor het ontstaan van de tumor. Met enkel initiatie is het niet
voldoende voor het ontstaan van een waarneembare tumor.
Pas vanaf de tweede fase PROMOTIE waarbij de deling van de geïnitieerde cellen wordt
bevorderd leidt tot een waarneembaar gezwel.
We zien dat initiatie kan leiden tot kanker maar het lichaam kan die intermediaire cel
nog herkennen en aanvallen.
We zien eenmaal promotie plaatsvind dat de slechte cel niet wordt herkend door het
lichaam
De positieve modulatie versnelt het proces en zorgt er dus voor dat de latende periode
tussen de initiatie en de kankerontwikkeling verkleint, het versterkt de intensiteit of
verandert de aard van de kanker
De negatieve modulatie vertraagt het proces en verlengt dus de latentieperiode,
het vermindert de intensiteit en verandert de aard van de kanker.
In ons lichaam is er een constante aanmaak en afbraak van cellen en soms krijg je een
ongecontroleerde aanmaak die de bovenhand neemt waardoor er zich kankercellen kan
ontwikkelen.
