Hoorcolleges filosofie → samenvatting
Beroepsethiek + existentiefilosofie (Sartre)
2 strategieën om professional te worden
Kopiëren: goed kijken naar hoe het moet bij andere en dat dan nadoen
Oefenen: door uit te proberen, fouten te maken, welke manier past bij mij
Discretionaire ruimte
De ruimte die de beroepscode, en de wet geeft aan de professional om naar eigen inzicht te
handelen en daarbij indien nodig af te wijken van de wettelijke richtlijnen.
Normatieve professionaliteit
Bij professioneel handelen spelen altijd ook normen en waarden een rol. Je moet er niet alleen voor
zorgen dingen goed te doen op technisch en communicatief gebied, maar je moet er ook op letten
om de morele kant goed in de gaten te houden.
Beroepshouding
Opleidingsprofiel voor pedagogen bestaat uit 3 onderdelen
1. BoS: Body of Skills (wat moet ik kunnen)
2. BoK: Body of Knowledge (wat moet ik weten)
3. BoA: Body of Attitudes (welke houding moet ik hebben)
5 basishoudingen pedagoog
o Verantwoordelijk
o Respectvol
o Kritisch
o Reflectief
o pedagogisch
3 soorten verantwoordelijkheid als professional
o Taak verantwoordelijkheid
Verantwoordelijk bent voor een taak binnen en organisatie tegenover je werk of collega´s
o Aansprakelijkheid
Aansprakelijk bent op de wetten (verantwoordelijk voor het volgen van de wetten)
o Deugdverantwoordelijkheid
Verantwoordelijk over je eigen morele principes
Ethiek
o Wat is goed en wat is slecht? Wat is het juiste handelen
o Waarden en normen, gewoonte, het juiste handelen, moraalfilosofie
Moraal
Het geheel van handelingen en gedragingen, die in een maatschappelijke context, als correct en
wenselijk worden gezien. Het filosofisch vakgebied van de ethiek, richt zich op de vraag: wat is een
goede moraal? → Gedragscode, normen en waarden, en universele moraal heeft de pretentie altijd
en overal te gelden.
,Hoorcolleges filosofie → samenvatting
Normen
o Een manier van doen die volgens algemene opvattingen geldt als normaal.
o In elke uitspraak, maakt iemand een keuze op basis van wat hij/zij goed vind om te doen.
o Op basis van een moreel oordeel. Telkens wordt het oordeel onderbouwd met een
argument.
o Een norm wordt zelden uitgesproken
o VB: Waarden → privacy ……. Norm → kloppen
Morele norm
o Een zelf opgelegde regel die gedrag voorschrijft, betreffende goed samenleven.
o Regels aangaande goed samenleven. Deze gedragsregels onderscheiden zich van andere
regels, zoals verkeersegels. Normen zijn regels die wij onszelf stellen, terwijl de verkeerswet
ons wordt opgelegd. Normen zijn van belang om van onszelf te zeggen dat we een goed
leven leiden.
Verschillende vormen van normen
o Wetten → regels, wanneer deze worden overtreden volgt er een straf
o Grondwet → meest fundamentele morele regels (verbod om te discrimineren)
o Universele verklaring van de rechten van de mens → rechten waar iedereen aanspraak op
kan maken, als iemand dit overtreed staan er geen sancties op
o Goed samenleven → geen honger lijden, dak boven hun hoofd, vrijheid van meningsuiting,
gezondheidszorg
Waarden
o Wat vind een mens, wenselijk (goed gedrag).
o Om de gevolgen van een handeling moreel te beoordelen, gebruiken we waarden. We
vergelijken de gevolgen van ons gedrag met een vooropgesteld doel dat we willen realiseren.
Zo’n doel noemen we een waarde.
o VB: Waarden → privacy
Norm → kloppen
Verschil waarden en belangen
Belang: Als ik er wat van zeg geeft dat gedoe op mijn stage en krijg ik mogelijk een slecht beoordeling
(is geen ethische afweging maar een afweging van je belangen)
Waarden: ik vind niet dat je zo met stagiaires moet omgaan, dat botst met wat ik belangrijk vind
rond pedagogisch handelen. Wat gebeurt op deze stageplek is ronduit slecht voor het pedagogisch
klimaat. Ik ga het gesprek aan ook al geeft dat mogelijk gedoe. Want het gaat niet alleen om mij. (bij
waarden gaat het niet alleen om jezelf)
Morele waarde
Een morele waarde is een ideaal, een principe betreffende goed samenleven dat we proberen te
realiseren door middel van ons gedrag.
Verschil normen en waarden
Waarden (privacy) zijn abstracte idealen of doelen die men doormiddel van bepaald gedrag
nastreeft; het is datgene wat men uiteindelijk beoogt te bereiken. Normen (kloppen) daarentegen
zijn concrete regels die als praktische richtlijn voor het handelen functioneren.
, Hoorcolleges filosofie → samenvatting
Deugden
Een goede karaktereigenschap betreffende goed samenleven.
o Betrouwbaarheid
o Hulpvaardigheid
o Gehoorzaamheid
o Bescheidenheid
Existentiefilosofie
o De mens kiest zijn bestaan
o Existentie gaat aan de essentie vooraf (de mens is nog niets, hij kan alleen wat worden)
o Essentie = wat hij is
Existentiële vragen: vragen over de zin van ons leven.
Existentiële keuze: wat betekend het dat we ons bestaan kiezen, voor wat voor soort keuze staan we
dan?
Volgens Sartre (existentialist + signaleringsfilosoof)
Waarom signaleringsfilosoof → er wordt een vraag gesteld → wat is er aan de hand?
Het is de taak van de mens, om zichzelf vorm te geven. Wij moeten zelf bepalen wat voor mens we
willen zijn en hoe wij ons tot het leven willen verhouden. Het bestaan kiezen houdt heel iets anders
in dan willen. De mens is niet anders dan wat hij van zichzelf maakt.
Wat Sartre, ‘’willen’’ noemt, is een soort van wensenlijstje voor het leven. De wens wel of niet te
touwen en kinderen te krijgen is een uiting van een bestaanskeuze. Deze bestaanskeuze is niet
gebaseerd op zoiets als de natuur van de mens. Wij zijn, zoals wij ons bestaan ontwerpen.
Er is dus niet zoiets als het wezen van de mens dat wij moeten realiseren. Daarom is de stelling van
de existentiefilosofie dat het bestaan (de existentie) voorafgaat aan het wezen en van de mens.
Belang van vrij zijn als mens. De mens is geen vaststaand feit. Hij valt niet met zichzelf samen, zoals
een steen. Een steen is wat hij is. De mens daarentegen is niet wat hij is. hij kan immers afstand van
zichzelf nemen en keuzes maken. Daarom is de mens ‘’vrij’’.
Het gaan niet om ‘’vrij zijn’’ binnen de samenleving, maar eigen vrijheid. Ook iemand in de
gevangenis is ‘’vrij’’. Volgens de existentiefilosofie heeft vrijheid een andere betekenis dan in de
‘’politieke filosofie’’, hier is vrijheid verbonden met (natuur) rechten. We kunnen hoe dan ook, elke
dag zien als een geschenk, ongeacht omstandigheden. Dit wordt hier verstaan als ‘’vrij zijn’’.
Kwade trouw Sartre
o Bij de kwade trouw volgens Sartre, neem je niet de verantwoordelijkheid voor je vrijheid. Je
pakt je vrijheid niet op. Je doet net alsof je niet vrij bent en daarom niet ‘’echt zelf’’ hebt
gekozen.
o Het besef van volledige verantwoordelijkheid over wie we zijn en welke keuzes we maken is
doodeng.
o We proberen ons daarom wijs te maken dat we veel minder vrijheid hebben. Daarmee
plegen we verraad aan dat wat we ons tot mensen maakt. We handelen volgens Sartre uit
kwade trouw.
o VB: gepakt door het verleden VS. Ik laat me mijn toekomst niet afnemen
Beroepsethiek + existentiefilosofie (Sartre)
2 strategieën om professional te worden
Kopiëren: goed kijken naar hoe het moet bij andere en dat dan nadoen
Oefenen: door uit te proberen, fouten te maken, welke manier past bij mij
Discretionaire ruimte
De ruimte die de beroepscode, en de wet geeft aan de professional om naar eigen inzicht te
handelen en daarbij indien nodig af te wijken van de wettelijke richtlijnen.
Normatieve professionaliteit
Bij professioneel handelen spelen altijd ook normen en waarden een rol. Je moet er niet alleen voor
zorgen dingen goed te doen op technisch en communicatief gebied, maar je moet er ook op letten
om de morele kant goed in de gaten te houden.
Beroepshouding
Opleidingsprofiel voor pedagogen bestaat uit 3 onderdelen
1. BoS: Body of Skills (wat moet ik kunnen)
2. BoK: Body of Knowledge (wat moet ik weten)
3. BoA: Body of Attitudes (welke houding moet ik hebben)
5 basishoudingen pedagoog
o Verantwoordelijk
o Respectvol
o Kritisch
o Reflectief
o pedagogisch
3 soorten verantwoordelijkheid als professional
o Taak verantwoordelijkheid
Verantwoordelijk bent voor een taak binnen en organisatie tegenover je werk of collega´s
o Aansprakelijkheid
Aansprakelijk bent op de wetten (verantwoordelijk voor het volgen van de wetten)
o Deugdverantwoordelijkheid
Verantwoordelijk over je eigen morele principes
Ethiek
o Wat is goed en wat is slecht? Wat is het juiste handelen
o Waarden en normen, gewoonte, het juiste handelen, moraalfilosofie
Moraal
Het geheel van handelingen en gedragingen, die in een maatschappelijke context, als correct en
wenselijk worden gezien. Het filosofisch vakgebied van de ethiek, richt zich op de vraag: wat is een
goede moraal? → Gedragscode, normen en waarden, en universele moraal heeft de pretentie altijd
en overal te gelden.
,Hoorcolleges filosofie → samenvatting
Normen
o Een manier van doen die volgens algemene opvattingen geldt als normaal.
o In elke uitspraak, maakt iemand een keuze op basis van wat hij/zij goed vind om te doen.
o Op basis van een moreel oordeel. Telkens wordt het oordeel onderbouwd met een
argument.
o Een norm wordt zelden uitgesproken
o VB: Waarden → privacy ……. Norm → kloppen
Morele norm
o Een zelf opgelegde regel die gedrag voorschrijft, betreffende goed samenleven.
o Regels aangaande goed samenleven. Deze gedragsregels onderscheiden zich van andere
regels, zoals verkeersegels. Normen zijn regels die wij onszelf stellen, terwijl de verkeerswet
ons wordt opgelegd. Normen zijn van belang om van onszelf te zeggen dat we een goed
leven leiden.
Verschillende vormen van normen
o Wetten → regels, wanneer deze worden overtreden volgt er een straf
o Grondwet → meest fundamentele morele regels (verbod om te discrimineren)
o Universele verklaring van de rechten van de mens → rechten waar iedereen aanspraak op
kan maken, als iemand dit overtreed staan er geen sancties op
o Goed samenleven → geen honger lijden, dak boven hun hoofd, vrijheid van meningsuiting,
gezondheidszorg
Waarden
o Wat vind een mens, wenselijk (goed gedrag).
o Om de gevolgen van een handeling moreel te beoordelen, gebruiken we waarden. We
vergelijken de gevolgen van ons gedrag met een vooropgesteld doel dat we willen realiseren.
Zo’n doel noemen we een waarde.
o VB: Waarden → privacy
Norm → kloppen
Verschil waarden en belangen
Belang: Als ik er wat van zeg geeft dat gedoe op mijn stage en krijg ik mogelijk een slecht beoordeling
(is geen ethische afweging maar een afweging van je belangen)
Waarden: ik vind niet dat je zo met stagiaires moet omgaan, dat botst met wat ik belangrijk vind
rond pedagogisch handelen. Wat gebeurt op deze stageplek is ronduit slecht voor het pedagogisch
klimaat. Ik ga het gesprek aan ook al geeft dat mogelijk gedoe. Want het gaat niet alleen om mij. (bij
waarden gaat het niet alleen om jezelf)
Morele waarde
Een morele waarde is een ideaal, een principe betreffende goed samenleven dat we proberen te
realiseren door middel van ons gedrag.
Verschil normen en waarden
Waarden (privacy) zijn abstracte idealen of doelen die men doormiddel van bepaald gedrag
nastreeft; het is datgene wat men uiteindelijk beoogt te bereiken. Normen (kloppen) daarentegen
zijn concrete regels die als praktische richtlijn voor het handelen functioneren.
, Hoorcolleges filosofie → samenvatting
Deugden
Een goede karaktereigenschap betreffende goed samenleven.
o Betrouwbaarheid
o Hulpvaardigheid
o Gehoorzaamheid
o Bescheidenheid
Existentiefilosofie
o De mens kiest zijn bestaan
o Existentie gaat aan de essentie vooraf (de mens is nog niets, hij kan alleen wat worden)
o Essentie = wat hij is
Existentiële vragen: vragen over de zin van ons leven.
Existentiële keuze: wat betekend het dat we ons bestaan kiezen, voor wat voor soort keuze staan we
dan?
Volgens Sartre (existentialist + signaleringsfilosoof)
Waarom signaleringsfilosoof → er wordt een vraag gesteld → wat is er aan de hand?
Het is de taak van de mens, om zichzelf vorm te geven. Wij moeten zelf bepalen wat voor mens we
willen zijn en hoe wij ons tot het leven willen verhouden. Het bestaan kiezen houdt heel iets anders
in dan willen. De mens is niet anders dan wat hij van zichzelf maakt.
Wat Sartre, ‘’willen’’ noemt, is een soort van wensenlijstje voor het leven. De wens wel of niet te
touwen en kinderen te krijgen is een uiting van een bestaanskeuze. Deze bestaanskeuze is niet
gebaseerd op zoiets als de natuur van de mens. Wij zijn, zoals wij ons bestaan ontwerpen.
Er is dus niet zoiets als het wezen van de mens dat wij moeten realiseren. Daarom is de stelling van
de existentiefilosofie dat het bestaan (de existentie) voorafgaat aan het wezen en van de mens.
Belang van vrij zijn als mens. De mens is geen vaststaand feit. Hij valt niet met zichzelf samen, zoals
een steen. Een steen is wat hij is. De mens daarentegen is niet wat hij is. hij kan immers afstand van
zichzelf nemen en keuzes maken. Daarom is de mens ‘’vrij’’.
Het gaan niet om ‘’vrij zijn’’ binnen de samenleving, maar eigen vrijheid. Ook iemand in de
gevangenis is ‘’vrij’’. Volgens de existentiefilosofie heeft vrijheid een andere betekenis dan in de
‘’politieke filosofie’’, hier is vrijheid verbonden met (natuur) rechten. We kunnen hoe dan ook, elke
dag zien als een geschenk, ongeacht omstandigheden. Dit wordt hier verstaan als ‘’vrij zijn’’.
Kwade trouw Sartre
o Bij de kwade trouw volgens Sartre, neem je niet de verantwoordelijkheid voor je vrijheid. Je
pakt je vrijheid niet op. Je doet net alsof je niet vrij bent en daarom niet ‘’echt zelf’’ hebt
gekozen.
o Het besef van volledige verantwoordelijkheid over wie we zijn en welke keuzes we maken is
doodeng.
o We proberen ons daarom wijs te maken dat we veel minder vrijheid hebben. Daarmee
plegen we verraad aan dat wat we ons tot mensen maakt. We handelen volgens Sartre uit
kwade trouw.
o VB: gepakt door het verleden VS. Ik laat me mijn toekomst niet afnemen
