Inleiding Pedagogie
EXAMEN MEERKEUZE, geen giscorrectie
Inleiding tot pedagogie
- Leren kijken naar pedagogische situaties (Wat gebeurt er? Wat speelt er zich af?)
- Leren kijken, analyseren en wat kunnen we oordelen en handelen
- Wat heeft gezorgd dat pedagogie is verandert doorheen de jaren?
Overzicht:
Deel 1: voor een goed begrip: opvoeding what’s in a name?
Deel 2: pedagogiek als wetenschap
Deel 3: opvoedingsmodellen onder de loep
Deel 4: opvoedingscontexten
o Opvoeding en gezin
o Opvoeding en onderwijs
o Opvoeding en vrije tijd
1 Deel 1: voor een goed begrip: opvoeding what’s in a
name?
Overzicht
Naar een omschrijving van: wat is opvoeding
Wat zeggen ons deze omschrijvingen?
Opvoeding: maatschappelijke opdracht
Zinvolle vragen voor verdere verdieping
1.1 Naar een omschrijving van: wat is opvoeding…?
Wat zeg jij over opvoeding?
Grote en kleine gezinnen, mindset, straffen & belonen, waarden en normen, basis van leven,
geduld hebben, CLB, meer dan thuis, context
Wat zeggen kinderen over opvoeding?
Groot brengen, zorgen, afspraken maken, dingen aanleren, regels, verzorgen, leren wat mag en
niet mag, eten & drinken, wederzijds elkaar helpen
Wat zeggen pedagogen hier over?
Ontwikkeling ondersteunen
Leren leren (leren van sociale vaardigheden)
Dimensie van de vrijheid (kinderen leren de vrijheid nemen, maar vrijheid is niet grenzeloos,
vrijheid onderhandelen)
o Bv, je zal zelf ouderlijke vaardigheden ervaren wanneer jezelf een kind hebt bv, hoe
geef ik fruit aan een kind? Hoe laat thuis van een feestje?
1
Raf Sondervorst
,Inleiding Pedagogie
1.1.1 Enkele definities doorheen de tijd
• “pedagogisch ingrijpen in liefde en vertrouwen gericht op zelfverantwoordelijke
zelfbepaling” Langeveld
Definitie beschreven in WO II, men keek vanuit katholieke geloof, kind stond centraal,
zelfverantwoordelijkheid
• “opvoeding is hulp bieden ter ondersteuning van de zelfactiviteit op weg naar meerwaarde
met het oog op een zo groot mogelijke zelfstandigheid” De Keyser
Jaren 70, zo groot mogelijk = wat doen we met kinderen met een functiebeperking? Iedere
opvoeding is uniek en elke opvoeding heeft andere vragen, hoe kan een kind zo krachtig
mogelijk staan in een situatie?
• “opvoeden is een complex fenomeen dat verweven is met vele andere aspecten van het
dagelijks leven. De kern van het opvoeden bestaat uit veelvuldige interacties tussen een kind
en een opvoeder. Als een opvoeder beschouwen we iedereen die gedurende langere tijd
dag in dag uit met een kind samenleeft en zich verantwoordelijk voelt en weet voor de
ontwikkeling en de toekomst van het kind Hellinckx
Opvoeding is toegespitst op samenlevingsdimensies, het is samen kijken naar de opvoeding
• Opvoeding is iedere invloed die mensen, bedoeld of onbedoeld, uitoefenen op de
ontwikkeling van kinderen Diekstra
Opvoeden is mensenwerk (krachten, mogelijkheden, beperktheden)
Onbewust zitten we in de opvoeding
Bv, mama is met haar zoon aan het wachten bij een rood licht, maar een andere
man is gehaast, loopt door. De moeder moet haar zoon uitleggen waarom dit
verkeerd is.
1.2 Wat zeggen ons deze omschrijvingen?
In functie van tijd en context (cultuur)
o Sociale media, gsm, apps etc. zorgt voor veranderde opvoeding
Zo krijgen we opvoedingsvraagstukken
o Ook internationaal, culturen en tijd
o Je brengt je eigen opvoeding mee in andere opvoeding
Klemtoon op kind en/of opvoeder en/of context
o Niet alleen kijken naar het kind en zijn context maar ook naar opvoeder
o Iets wat je waardevol vindt in je opvoeding neem je mee naar de toekomst
o Context beïnvloed je
Mensenwerk: leren? Trial en error?
o We leren continue, ook als opvoeder
o Door opvoedingssituaties leren we als opvoeder omgaan met verschillende situaties
ook moeilijke situaties heel vaak uit comfortzone
o Soms hoef je niets te zeggen, mimiek zegt genoeg
o Luisteren en kijken is de boodschap voor je met een oordeel komt
2
Raf Sondervorst
,Inleiding Pedagogie
Veel variatie mogelijk
o Er is geen juiste manier van opvoeding
Vele wegen leiden tot goeie opvoeding
Spiegel en ondersteun wat beter kan
Impliciet/ intentioneel
o Impliciet = het ligt in de context
o Intentioneel = bedoeld
Toekomstgerichtheid
o Zelfstandigheid geven tot waar het kind het aan kan
o Dingen doorgeven aan je kind
Bv, je bent altijd op tijd, dat meegeven in de toekomst naar de kinderen en
dan gaan zij zelf ook op tijd zijn
Complementair
o Ouders leren van kinderen, kinderen leren van ouders
Bv, kind leren lopen met opa, opa past de handen aan
o Complementariteit zit in kleine dingen proces dat zowel ouders als kind moet
leren
Circulair
o Kind – opvoeder - opvoeder – kind
o Een proces
Kind zeurt om een
snoepje
Kind heeft geleerd ? Papa zegt “neen”
Kind smijt zich op
Papa is blij de grond en begint
wild te trappen
Kind zeurt niet
Papa geeft snoepje
meer
3
Raf Sondervorst
, Inleiding Pedagogie
Circulariteit kinderen & ouders gaan gedrag van elkaar oproepen, het kan de goede kant
uitdraaien maar ook de slechte kant
Opvoeden wordt vaak beschreven als onderhandelingsmaterie
- Regels maken, niet onderhandelen
Hoe gaan we een kind goed opvoeden?
Trial & error
Bespreken met opvoeder en ouders
Kijken waarin men de opvoeding kan versterken
Opvoeding heeft een maatschappelijke opdracht, maar ook de maatschappij heeft een opdracht
naar opvoeding toe
1.3 Opvoeding: een maatschappelijke opdracht?
1.3.1 Opvoeden als functioneel proces
= op alle elementen van het maatschappelijk leven
Kind & Gezin is ontstaan eigenlijk voor de lagere klasse, om de mensen die het wat minder breed
hebben, te helpen met ondersteuning van opvoeding, kleren etc.
- Regelmaat maken zodat het kenbaar wordt voor het kind
- Kerngezin = rolverdeling meisje staat mee aan de kooktafel, er worden patronen van
vorige generaties meegegeven, maar het zoontje wordt niet vermeld
Opvoeden als functioneel proces heeft betrekking op:
- Werken/ leren
o Bv, een vakantiejob doen, je leert de context kennen waarin je later terecht kan
komen, werkritme aanleren
- Verzorging (hoe moet je omgaan, praten met andere)
- Spelen/ ontspannen
- (sociale) omgang
4
Raf Sondervorst
EXAMEN MEERKEUZE, geen giscorrectie
Inleiding tot pedagogie
- Leren kijken naar pedagogische situaties (Wat gebeurt er? Wat speelt er zich af?)
- Leren kijken, analyseren en wat kunnen we oordelen en handelen
- Wat heeft gezorgd dat pedagogie is verandert doorheen de jaren?
Overzicht:
Deel 1: voor een goed begrip: opvoeding what’s in a name?
Deel 2: pedagogiek als wetenschap
Deel 3: opvoedingsmodellen onder de loep
Deel 4: opvoedingscontexten
o Opvoeding en gezin
o Opvoeding en onderwijs
o Opvoeding en vrije tijd
1 Deel 1: voor een goed begrip: opvoeding what’s in a
name?
Overzicht
Naar een omschrijving van: wat is opvoeding
Wat zeggen ons deze omschrijvingen?
Opvoeding: maatschappelijke opdracht
Zinvolle vragen voor verdere verdieping
1.1 Naar een omschrijving van: wat is opvoeding…?
Wat zeg jij over opvoeding?
Grote en kleine gezinnen, mindset, straffen & belonen, waarden en normen, basis van leven,
geduld hebben, CLB, meer dan thuis, context
Wat zeggen kinderen over opvoeding?
Groot brengen, zorgen, afspraken maken, dingen aanleren, regels, verzorgen, leren wat mag en
niet mag, eten & drinken, wederzijds elkaar helpen
Wat zeggen pedagogen hier over?
Ontwikkeling ondersteunen
Leren leren (leren van sociale vaardigheden)
Dimensie van de vrijheid (kinderen leren de vrijheid nemen, maar vrijheid is niet grenzeloos,
vrijheid onderhandelen)
o Bv, je zal zelf ouderlijke vaardigheden ervaren wanneer jezelf een kind hebt bv, hoe
geef ik fruit aan een kind? Hoe laat thuis van een feestje?
1
Raf Sondervorst
,Inleiding Pedagogie
1.1.1 Enkele definities doorheen de tijd
• “pedagogisch ingrijpen in liefde en vertrouwen gericht op zelfverantwoordelijke
zelfbepaling” Langeveld
Definitie beschreven in WO II, men keek vanuit katholieke geloof, kind stond centraal,
zelfverantwoordelijkheid
• “opvoeding is hulp bieden ter ondersteuning van de zelfactiviteit op weg naar meerwaarde
met het oog op een zo groot mogelijke zelfstandigheid” De Keyser
Jaren 70, zo groot mogelijk = wat doen we met kinderen met een functiebeperking? Iedere
opvoeding is uniek en elke opvoeding heeft andere vragen, hoe kan een kind zo krachtig
mogelijk staan in een situatie?
• “opvoeden is een complex fenomeen dat verweven is met vele andere aspecten van het
dagelijks leven. De kern van het opvoeden bestaat uit veelvuldige interacties tussen een kind
en een opvoeder. Als een opvoeder beschouwen we iedereen die gedurende langere tijd
dag in dag uit met een kind samenleeft en zich verantwoordelijk voelt en weet voor de
ontwikkeling en de toekomst van het kind Hellinckx
Opvoeding is toegespitst op samenlevingsdimensies, het is samen kijken naar de opvoeding
• Opvoeding is iedere invloed die mensen, bedoeld of onbedoeld, uitoefenen op de
ontwikkeling van kinderen Diekstra
Opvoeden is mensenwerk (krachten, mogelijkheden, beperktheden)
Onbewust zitten we in de opvoeding
Bv, mama is met haar zoon aan het wachten bij een rood licht, maar een andere
man is gehaast, loopt door. De moeder moet haar zoon uitleggen waarom dit
verkeerd is.
1.2 Wat zeggen ons deze omschrijvingen?
In functie van tijd en context (cultuur)
o Sociale media, gsm, apps etc. zorgt voor veranderde opvoeding
Zo krijgen we opvoedingsvraagstukken
o Ook internationaal, culturen en tijd
o Je brengt je eigen opvoeding mee in andere opvoeding
Klemtoon op kind en/of opvoeder en/of context
o Niet alleen kijken naar het kind en zijn context maar ook naar opvoeder
o Iets wat je waardevol vindt in je opvoeding neem je mee naar de toekomst
o Context beïnvloed je
Mensenwerk: leren? Trial en error?
o We leren continue, ook als opvoeder
o Door opvoedingssituaties leren we als opvoeder omgaan met verschillende situaties
ook moeilijke situaties heel vaak uit comfortzone
o Soms hoef je niets te zeggen, mimiek zegt genoeg
o Luisteren en kijken is de boodschap voor je met een oordeel komt
2
Raf Sondervorst
,Inleiding Pedagogie
Veel variatie mogelijk
o Er is geen juiste manier van opvoeding
Vele wegen leiden tot goeie opvoeding
Spiegel en ondersteun wat beter kan
Impliciet/ intentioneel
o Impliciet = het ligt in de context
o Intentioneel = bedoeld
Toekomstgerichtheid
o Zelfstandigheid geven tot waar het kind het aan kan
o Dingen doorgeven aan je kind
Bv, je bent altijd op tijd, dat meegeven in de toekomst naar de kinderen en
dan gaan zij zelf ook op tijd zijn
Complementair
o Ouders leren van kinderen, kinderen leren van ouders
Bv, kind leren lopen met opa, opa past de handen aan
o Complementariteit zit in kleine dingen proces dat zowel ouders als kind moet
leren
Circulair
o Kind – opvoeder - opvoeder – kind
o Een proces
Kind zeurt om een
snoepje
Kind heeft geleerd ? Papa zegt “neen”
Kind smijt zich op
Papa is blij de grond en begint
wild te trappen
Kind zeurt niet
Papa geeft snoepje
meer
3
Raf Sondervorst
, Inleiding Pedagogie
Circulariteit kinderen & ouders gaan gedrag van elkaar oproepen, het kan de goede kant
uitdraaien maar ook de slechte kant
Opvoeden wordt vaak beschreven als onderhandelingsmaterie
- Regels maken, niet onderhandelen
Hoe gaan we een kind goed opvoeden?
Trial & error
Bespreken met opvoeder en ouders
Kijken waarin men de opvoeding kan versterken
Opvoeding heeft een maatschappelijke opdracht, maar ook de maatschappij heeft een opdracht
naar opvoeding toe
1.3 Opvoeding: een maatschappelijke opdracht?
1.3.1 Opvoeden als functioneel proces
= op alle elementen van het maatschappelijk leven
Kind & Gezin is ontstaan eigenlijk voor de lagere klasse, om de mensen die het wat minder breed
hebben, te helpen met ondersteuning van opvoeding, kleren etc.
- Regelmaat maken zodat het kenbaar wordt voor het kind
- Kerngezin = rolverdeling meisje staat mee aan de kooktafel, er worden patronen van
vorige generaties meegegeven, maar het zoontje wordt niet vermeld
Opvoeden als functioneel proces heeft betrekking op:
- Werken/ leren
o Bv, een vakantiejob doen, je leert de context kennen waarin je later terecht kan
komen, werkritme aanleren
- Verzorging (hoe moet je omgaan, praten met andere)
- Spelen/ ontspannen
- (sociale) omgang
4
Raf Sondervorst
