Inhoudsopgave
Deel 1: Inleiding.........................................................................................................................................................2
Hoofdstuk 1: Wat is sociale wetgeving eigenlijk?............................................................................................................................2
Kenmerken...................................................................................................................................................................................2
Wat is sociale wetgeving eigenlijk?..............................................................................................................................................2
Hoofdstuk 2: Bronnen van sociale wetgeving..................................................................................................................................3
Internationale rechtsbronnen:.....................................................................................................................................................3
Nationale rechtsbronnen:............................................................................................................................................................3
Deel 2: Arbeidsrecht..................................................................................................................................................4
Hoofdstuk 1: Algemene bepalingen van de arbeidsovereenkomstenwet van 3 juli 1978...............................................................4
Wat is een arbeidsovereenkomst?...............................................................................................................................................4
Het aangaan van een arbeidsovereenkomst................................................................................................................................4
Hoofdstuk 2: dwingend karakter van de arbeidsovereenkomst......................................................................................................9
Dwingend recht, suppletoire bepalingen en openbare orde.......................................................................................................9
Hoofdstuk 3: uitvoering van de arbeidsovereenkomst.....................................................................................................................9
Verplichtingen van beide partijen................................................................................................................................................9
Verplichtingen van de werknemer: art. 17 WAO.......................................................................................................................10
Verplichtingen van de werkgever: art. 20 WAO.........................................................................................................................11
Aansprakelijkheid van de partijen..............................................................................................................................................12
Voorbeeldoefening:....................................................................................................................................................................12
Hoofdstuk 4: Schorsing van de uitvoering van de arbeidsovereenkomst......................................................................................14
Het begrip schorsing...................................................................................................................................................................14
Overmacht..................................................................................................................................................................................14
Het gewaarborgd dagloon..........................................................................................................................................................14
Arbeidsongeschiktheid...............................................................................................................................................................15
Voorbeeldoefening:....................................................................................................................................................................18
Zwangerschaps- en bevallingsrust.............................................................................................................................................19
Kort verzuim (= klein verlet).......................................................................................................................................................24
Hoofdstuk 5: Jaarlijkse vakantie.....................................................................................................................................................25
Algemene principes....................................................................................................................................................................25
Hoofdstuk 6: Einde van de arbeidsovereenkomst..........................................................................................................................29
Overzicht van de wijzen van beëindiging...................................................................................................................................29
Algemene wijzen van beëindiging..............................................................................................................................................29
Art. 32 WAO................................................................................................................................................................................29
Arbeidsrechtelijke wijzen van beëindiging: ontslag en opzeg...................................................................................................29
Motiveringsplicht en kennelijk onredelijk ontslag.....................................................................................................................34
Einde arbeidsovereenkomst bepaalde duur..............................................................................................................................35
Ontslag wegens dringende redenen..........................................................................................................................................35
Onregelmatige beëindiging of verbreking van de overeenkomst.............................................................................................37
DEEL 3: Sociale Zekerheid........................................................................................................................................38
Hoofdstuk 1: Inleiding tot de sociale zekerheid..............................................................................................................................38
Sociale zekerheid........................................................................................................................................................................38
Kenmerken sociale zekerheid.....................................................................................................................................................38
Stelsels van sociale zekerheid....................................................................................................................................................38
Structuur van de sociale zekerheid............................................................................................................................................38
Hoofdstuk 2: Ziekte- en invaliditeitsverzekering............................................................................................................................40
Geneeskundige verzorging.........................................................................................................................................................40
Arbeidsongeschiktheid en moederschap...................................................................................................................................41
,Deel 1: Inleiding
Hoofdstuk 1: Wat is sociale wetgeving eigenlijk?
Kenmerken
- Bijzonder doel:
o Bescherming van belangen van de werknemers
o Bevorderen van hun welzijn
- Basisbeginsel: werknemer is zwakste partij
- Beschermingswetten voor tijdens de arbeid (arbeidsrecht) en sociale verzekeringswetten
als arbeid wegvalt (socialezekerheidsrecht)
- Sociale wetgeving omvat dus:
o Arbeidsrecht
o Socialezekerheidsrecht
o Aangevuld met het recht inzake minimumvoorzieningen: niet in deze cursus
Wat is sociale wetgeving eigenlijk?
- Arbeidsrecht: geheel van rechtsregels dat verhoudingen regelt tussen werkgevers
en werknemers.
o Individueel
o Collectief
- Sociale zekerheid: geheel van sociale voorzieningen,
o Om vervangingsinkomen te voorzien voor zij die niet meer kunnen of mogen werken of
o Om bij te dragen in bijkomende kosten aan zij die kosten niet zelf kunnen dragen.
Overzicht arbeidsrecht:
o Algemene bepalingen en soorten AO
o Inhoud van de AO
o Uitvoering van de AO
o Schorsing van de AO
o Einde van de AO
o Reglementering van de arbeid
Overzicht sociale zekerheid:
o Ziekte, invaliditeit, moederschapsrust
o Werkloosheid
o Gezinsbijslagen
o Pensioenen
o Arbeidsongevallen
o Beroepsziekten
o Vakantie
,Hoofdstuk 2: Bronnen van sociale wetgeving
Internationale rechtsbronnen:
o Verdragen, vooral de conventies in de schoot van de IAO (Internationale
Arbeidsorganisatie)
Bv. Conventie C190 in 2019 i.v.m. bestrijding van geweld en pesterijen op het werk
o Raad van Europa: EVRM en Europees Sociaal Handvest
Bv. Recht op arbeid, recht op geneeskundige bijstand, recht van migrerende
werknemers op sociale bescherming
o Europese Unie: hiërarchie
Verordeningen: rechtstreekse uitwerking in alle lidstaten
Richtlijnen: verplichte omzetting in nationale wetgeving
Beslissingen: rechtstreekse toepassing op welbepaalde bestemmeling(en)
Aanbevelingen en adviezen: binden de lidstaten niet
Nationale rechtsbronnen:
o Artikel 23 van de Grondwet
o Wetten en decreten
Let op: sociaal recht is voor > 95 % dwingend recht!
o Koninklijke en ministeriële besluiten
o Rechtspraak en rechtsleer
o Individuele en collectieve arbeidsovereenkomsten (CAO’s)
o Het arbeidsreglement
o Het gebruik
Het arbeidsreglement:
= schriftelijke uiteenzetting van de arbeidsvoorwaarden in de onderneming
Maakt deel uit van de rechten en plichten van de werkgever en werknemer
De CAO en het belang van de sociale partners:
= Sociale wetgeving komt niet alleen tot stand in het parlement en de regering maar ook en vooral na
sociaal overleg tussen sociale partners.
Wie zijn de sociale partners?
Vakbonden
Werkgeversorganisatie
Wat is een CAO:
- Een akkoord dat gesloten wordt tussen:
o Een of meerdere werknemersorganisaties (bv. ABVV-ACLVB-ACV) en
o Een of meer werkgevers of werkgeversorganisaties (bv. Assuralia-Febelfin)
Art. 5 CAO-wet
Wat staat in een CAO:
- Bevat een akkoord over aspecten van de relatie tussen WG en WN, en de rechten en plichten
van de partijen.
o Loonsvoorwaarden: bv. minimumloon/overloon/maaltijdcheques/eindejaarspremie
o Arbeidsvoorwaarden: bv. rusttijden/refter/restaurant/extra vakantiedagen
CAO’s bestaan op 3 niveaus:
1. Ondernemings-CAO’s op het niveau van de onderneming, in de zogenaamde
ondernemingsraad (afgekort: OR)
o bv. een CAO in koekjesfabriek Delacre
2. Sectorale CAO’s op het niveau van een bedrijfssector in de zgn. paritaire comités (afgekort:
PC),
, o bv. een CAO in PC nr. 112, dit is het PC voor garagebedrijven
3. Intersectorale CAO’s op nationaal niveau in de zogenaamde Nationale
Arbeidsraad (afgekort NAR)
De bindende kracht van een CAO:
- CAO’s zijn altijd bindend voor:
o WG en WN (organisaties) die de afspraken meeondertekend hebben = toepassing van art. 1134 oud BW
o En ook voor hun WN binnen de betrokken onderneming, sector(en) (als in PC) of zelfs
voor heel het land (als in de NAR) = het collectief karakter
- Als CAO bovendien algemeen verbindend verklaard is, geldt dit bovendien
o Voor alle WG en WN in de betrokken sectoren, ook al heeft de eigen WG en WN
(organisatie) niet meeondertekend!
o En mag de individuele AO niet afwijken van deze CAO!
Deel 2: Arbeidsrecht
Hoofdstuk 1: Algemene bepalingen van de
arbeidsovereenkomstenwet van 3 juli 1978
Wat is een arbeidsovereenkomst?
- Loon
- Gezag
- Arbeid
Een wederkerige overeenkomst >< eenzijdig statuut (ambtenaar)
Voor het verrichten van arbeid >< volgen van opleiding (leerovereenkomst)
Tegen loon >< onkostenvergoeding (vrijwilligerswerk)
Onder gezag van een werkgever >< geen gezag (zelfstandige aannemingsovereenkomst)
Het ondergeschikt verband:
o Essentieel kenmerk van de arbeidsovereenkomst = ondergeschikt verband
o Gezagsrelatie tussen werkgever en werknemer:
Bevelrecht van de werkgever over de organisatie en uitvoering van het werk
Plicht van de werknemer om deze instructies op te volgen
Toepassingsgebied van AOW (= arbeidsovereenkomstenwet)
- Volgens artikel 1: Werklieden, bedienden, handelsvertegenwoordigers en dienstboden
- Hoofdzakelijk de privésector
- Uitgebreid tot het personeel van de publieke sector wiens toestand niet statutair geregeld is
o De zogenaamde “contractuelen”
Term die gebruikt wordt voor mensen die een AO sluiten met de OH en niet
statutair zijn (een ambtenaar is statutair). Vb in het onderwijs krijgt een nieuwe
leerkracht twee eerste jaar een AO.
Het aangaan van een arbeidsovereenkomst
Geldigheidsvereisten:
o De partijen moeten bekwaam zijn
o Er moet een geldige toestemming zijn
o Er moet een bepaald voorwerp zijn
o Er moet een geoorloofde oorzaak zijn
Anders is de overeenkomst (relatief) nietig
Deel 1: Inleiding.........................................................................................................................................................2
Hoofdstuk 1: Wat is sociale wetgeving eigenlijk?............................................................................................................................2
Kenmerken...................................................................................................................................................................................2
Wat is sociale wetgeving eigenlijk?..............................................................................................................................................2
Hoofdstuk 2: Bronnen van sociale wetgeving..................................................................................................................................3
Internationale rechtsbronnen:.....................................................................................................................................................3
Nationale rechtsbronnen:............................................................................................................................................................3
Deel 2: Arbeidsrecht..................................................................................................................................................4
Hoofdstuk 1: Algemene bepalingen van de arbeidsovereenkomstenwet van 3 juli 1978...............................................................4
Wat is een arbeidsovereenkomst?...............................................................................................................................................4
Het aangaan van een arbeidsovereenkomst................................................................................................................................4
Hoofdstuk 2: dwingend karakter van de arbeidsovereenkomst......................................................................................................9
Dwingend recht, suppletoire bepalingen en openbare orde.......................................................................................................9
Hoofdstuk 3: uitvoering van de arbeidsovereenkomst.....................................................................................................................9
Verplichtingen van beide partijen................................................................................................................................................9
Verplichtingen van de werknemer: art. 17 WAO.......................................................................................................................10
Verplichtingen van de werkgever: art. 20 WAO.........................................................................................................................11
Aansprakelijkheid van de partijen..............................................................................................................................................12
Voorbeeldoefening:....................................................................................................................................................................12
Hoofdstuk 4: Schorsing van de uitvoering van de arbeidsovereenkomst......................................................................................14
Het begrip schorsing...................................................................................................................................................................14
Overmacht..................................................................................................................................................................................14
Het gewaarborgd dagloon..........................................................................................................................................................14
Arbeidsongeschiktheid...............................................................................................................................................................15
Voorbeeldoefening:....................................................................................................................................................................18
Zwangerschaps- en bevallingsrust.............................................................................................................................................19
Kort verzuim (= klein verlet).......................................................................................................................................................24
Hoofdstuk 5: Jaarlijkse vakantie.....................................................................................................................................................25
Algemene principes....................................................................................................................................................................25
Hoofdstuk 6: Einde van de arbeidsovereenkomst..........................................................................................................................29
Overzicht van de wijzen van beëindiging...................................................................................................................................29
Algemene wijzen van beëindiging..............................................................................................................................................29
Art. 32 WAO................................................................................................................................................................................29
Arbeidsrechtelijke wijzen van beëindiging: ontslag en opzeg...................................................................................................29
Motiveringsplicht en kennelijk onredelijk ontslag.....................................................................................................................34
Einde arbeidsovereenkomst bepaalde duur..............................................................................................................................35
Ontslag wegens dringende redenen..........................................................................................................................................35
Onregelmatige beëindiging of verbreking van de overeenkomst.............................................................................................37
DEEL 3: Sociale Zekerheid........................................................................................................................................38
Hoofdstuk 1: Inleiding tot de sociale zekerheid..............................................................................................................................38
Sociale zekerheid........................................................................................................................................................................38
Kenmerken sociale zekerheid.....................................................................................................................................................38
Stelsels van sociale zekerheid....................................................................................................................................................38
Structuur van de sociale zekerheid............................................................................................................................................38
Hoofdstuk 2: Ziekte- en invaliditeitsverzekering............................................................................................................................40
Geneeskundige verzorging.........................................................................................................................................................40
Arbeidsongeschiktheid en moederschap...................................................................................................................................41
,Deel 1: Inleiding
Hoofdstuk 1: Wat is sociale wetgeving eigenlijk?
Kenmerken
- Bijzonder doel:
o Bescherming van belangen van de werknemers
o Bevorderen van hun welzijn
- Basisbeginsel: werknemer is zwakste partij
- Beschermingswetten voor tijdens de arbeid (arbeidsrecht) en sociale verzekeringswetten
als arbeid wegvalt (socialezekerheidsrecht)
- Sociale wetgeving omvat dus:
o Arbeidsrecht
o Socialezekerheidsrecht
o Aangevuld met het recht inzake minimumvoorzieningen: niet in deze cursus
Wat is sociale wetgeving eigenlijk?
- Arbeidsrecht: geheel van rechtsregels dat verhoudingen regelt tussen werkgevers
en werknemers.
o Individueel
o Collectief
- Sociale zekerheid: geheel van sociale voorzieningen,
o Om vervangingsinkomen te voorzien voor zij die niet meer kunnen of mogen werken of
o Om bij te dragen in bijkomende kosten aan zij die kosten niet zelf kunnen dragen.
Overzicht arbeidsrecht:
o Algemene bepalingen en soorten AO
o Inhoud van de AO
o Uitvoering van de AO
o Schorsing van de AO
o Einde van de AO
o Reglementering van de arbeid
Overzicht sociale zekerheid:
o Ziekte, invaliditeit, moederschapsrust
o Werkloosheid
o Gezinsbijslagen
o Pensioenen
o Arbeidsongevallen
o Beroepsziekten
o Vakantie
,Hoofdstuk 2: Bronnen van sociale wetgeving
Internationale rechtsbronnen:
o Verdragen, vooral de conventies in de schoot van de IAO (Internationale
Arbeidsorganisatie)
Bv. Conventie C190 in 2019 i.v.m. bestrijding van geweld en pesterijen op het werk
o Raad van Europa: EVRM en Europees Sociaal Handvest
Bv. Recht op arbeid, recht op geneeskundige bijstand, recht van migrerende
werknemers op sociale bescherming
o Europese Unie: hiërarchie
Verordeningen: rechtstreekse uitwerking in alle lidstaten
Richtlijnen: verplichte omzetting in nationale wetgeving
Beslissingen: rechtstreekse toepassing op welbepaalde bestemmeling(en)
Aanbevelingen en adviezen: binden de lidstaten niet
Nationale rechtsbronnen:
o Artikel 23 van de Grondwet
o Wetten en decreten
Let op: sociaal recht is voor > 95 % dwingend recht!
o Koninklijke en ministeriële besluiten
o Rechtspraak en rechtsleer
o Individuele en collectieve arbeidsovereenkomsten (CAO’s)
o Het arbeidsreglement
o Het gebruik
Het arbeidsreglement:
= schriftelijke uiteenzetting van de arbeidsvoorwaarden in de onderneming
Maakt deel uit van de rechten en plichten van de werkgever en werknemer
De CAO en het belang van de sociale partners:
= Sociale wetgeving komt niet alleen tot stand in het parlement en de regering maar ook en vooral na
sociaal overleg tussen sociale partners.
Wie zijn de sociale partners?
Vakbonden
Werkgeversorganisatie
Wat is een CAO:
- Een akkoord dat gesloten wordt tussen:
o Een of meerdere werknemersorganisaties (bv. ABVV-ACLVB-ACV) en
o Een of meer werkgevers of werkgeversorganisaties (bv. Assuralia-Febelfin)
Art. 5 CAO-wet
Wat staat in een CAO:
- Bevat een akkoord over aspecten van de relatie tussen WG en WN, en de rechten en plichten
van de partijen.
o Loonsvoorwaarden: bv. minimumloon/overloon/maaltijdcheques/eindejaarspremie
o Arbeidsvoorwaarden: bv. rusttijden/refter/restaurant/extra vakantiedagen
CAO’s bestaan op 3 niveaus:
1. Ondernemings-CAO’s op het niveau van de onderneming, in de zogenaamde
ondernemingsraad (afgekort: OR)
o bv. een CAO in koekjesfabriek Delacre
2. Sectorale CAO’s op het niveau van een bedrijfssector in de zgn. paritaire comités (afgekort:
PC),
, o bv. een CAO in PC nr. 112, dit is het PC voor garagebedrijven
3. Intersectorale CAO’s op nationaal niveau in de zogenaamde Nationale
Arbeidsraad (afgekort NAR)
De bindende kracht van een CAO:
- CAO’s zijn altijd bindend voor:
o WG en WN (organisaties) die de afspraken meeondertekend hebben = toepassing van art. 1134 oud BW
o En ook voor hun WN binnen de betrokken onderneming, sector(en) (als in PC) of zelfs
voor heel het land (als in de NAR) = het collectief karakter
- Als CAO bovendien algemeen verbindend verklaard is, geldt dit bovendien
o Voor alle WG en WN in de betrokken sectoren, ook al heeft de eigen WG en WN
(organisatie) niet meeondertekend!
o En mag de individuele AO niet afwijken van deze CAO!
Deel 2: Arbeidsrecht
Hoofdstuk 1: Algemene bepalingen van de
arbeidsovereenkomstenwet van 3 juli 1978
Wat is een arbeidsovereenkomst?
- Loon
- Gezag
- Arbeid
Een wederkerige overeenkomst >< eenzijdig statuut (ambtenaar)
Voor het verrichten van arbeid >< volgen van opleiding (leerovereenkomst)
Tegen loon >< onkostenvergoeding (vrijwilligerswerk)
Onder gezag van een werkgever >< geen gezag (zelfstandige aannemingsovereenkomst)
Het ondergeschikt verband:
o Essentieel kenmerk van de arbeidsovereenkomst = ondergeschikt verband
o Gezagsrelatie tussen werkgever en werknemer:
Bevelrecht van de werkgever over de organisatie en uitvoering van het werk
Plicht van de werknemer om deze instructies op te volgen
Toepassingsgebied van AOW (= arbeidsovereenkomstenwet)
- Volgens artikel 1: Werklieden, bedienden, handelsvertegenwoordigers en dienstboden
- Hoofdzakelijk de privésector
- Uitgebreid tot het personeel van de publieke sector wiens toestand niet statutair geregeld is
o De zogenaamde “contractuelen”
Term die gebruikt wordt voor mensen die een AO sluiten met de OH en niet
statutair zijn (een ambtenaar is statutair). Vb in het onderwijs krijgt een nieuwe
leerkracht twee eerste jaar een AO.
Het aangaan van een arbeidsovereenkomst
Geldigheidsvereisten:
o De partijen moeten bekwaam zijn
o Er moet een geldige toestemming zijn
o Er moet een bepaald voorwerp zijn
o Er moet een geoorloofde oorzaak zijn
Anders is de overeenkomst (relatief) nietig
