Naomi Bordon
Samenvatting Personen & Familierecht
Het huwelijk
Geen specifieke definitie in de wet à omschrijving o.b.v. wettelijke bepalingen.
• Vormelijke overeenkomst
• 2 personen (zelfde of ¹ geslacht)
• Uit vrije wil
• Levensgemeenschap
• Ontbinding
o Echtscheiding
o Dood
• Verschilt van het kerkelijk huwelijk à niet geldig tenzij
o Burgerlijk huwelijk (op gemeentehuis) voorafgaat aan de kerkelijke dienst.
o Indien 1 vd partners zich in levensgevaar bevindt, kan geestelijke het huwelijk
voltrekken voor het burgerlijke huwelijk heeft plaatsgevonden.
§ Zoniet: geestelijke gestraft met boete en bij herhaling gevangenisstraf.
De verloving: niet juridisch geregeld en het verbreken ervan is een recht, want huwelijk uit
vrije wil. Toch is de verbreking een fout in de zin van art. 1382 BW indien beledigend of
schadelijk à Materiële (vergoeding voor gemaakte kosten huwelijk) en/of morele
schadevergoeding. Ontvangen geschenken moeten teruggegeven worden.
Grondvereisten
Meerderjarig zijn
• Meerderjarige: geen toestemming van ouders nodig
o Aanwezigheid ouders niet vereist.
o Wel ouders informeren (respectverplichting).
o Verzet van ouders tegen gepland huwelijk afgeschaft.
• Minderjarige: toestemming van ouders nodig
o Ontheffing/dispensatie door jeugdrechtbank: aangevraagd door ouders,
voogd of minderjarige zelf indien ouders niet akkoord gaan.
o Huwelijk zorgt voor wettige ontvoogding (art. 476 BW).
§ Echtgenoot wordt curator tot meerderjarigheid.
§ Minderjarige blijft ontvoogd, zelfs bij scheiding.
Geldige toestemming aanstaanden
• Persoonlijk ja-woord art. 146 BW.
o Fysiek aanwezig zijn. In uitzonderlijk geval zal ABS naar gevangenis of
ziekenhuis moeten gaan.
• Vrije en doordachte wil à geen geesteszieken
• Geen wilsgebrek
o Dwaling, bedrog of geweld (vooral moreel) à gedwongen huwelijk is nietig +
strafbaar.
1
,Naomi Bordon
• Schijnhuwelijk art. 146bis BW: formele toestemming maar verkeerde intentie à
verblijfsrechtelijke doel i.p.v. duurzame levensgemeenschap.
o ABS (ambtenaar vd burgerlijke stand) weigert huwelijk te voltrekken na
indicaties bij controle.
o Afgesloten schijnhuwelijk
§ Is nietig (burgerrechtelijke gevolgen)
§ Is wanbedrijf (strafrechtelijke gevolgen)
Verbod van bigamie art. 147 BW: tweede huwelijk is nietig (burgerrechtelijk) en wanbedrijf
(strafrechtelijk). Men mag dus niet opnieuw trouwen zolang het eerste huwelijk niet
ontbonden is.
Geen bloedverwantschap (art. 161-164 BW), aanverwantschap of adoptieve verwantschap
in verboden graad: incest, ontucht en intriges vermijden, alsook kans op genetische
afwijkingen verkleinen.
• Absolute huwelijksbeletsels tussen:
o Bloedverwanten in rechte opgaande en nederdalende lijn
o Adoptant en geadopteerde en afstammelingen
o Broer – zus, broer – broer, zus – zus
• Relatieve huwelijksbeletsels tussen:
o Adoptieve broer – zus (ongeacht soort adoptie)
o Eigen kind – adoptieve broer/zus (ongeacht soort adoptie)
o Oom/tante – nicht/neef
o Schoonouder – schoonkind
o Stiefouder – stiefkind
Vormvereisten
VOOR het huwelijk
• Huwelijksaangifte bij ABS (art. 63 BW)
o Overhandiging documenten
o Opmaak akte van aangifte: ABS kan opmaken weigeren bij geen, onvoldoende
of valse documenten.
• Huwelijk ten vroegste 14 dagen later en ten laatste 6 maanden later (art. 165 BW).
o Verkorting termijn of verlenging van termijn vragen aan O.M. vb. dringend
huwelijk bij nakend overlijden.
• Uitstel huwelijksdatum door ABS (max. 2 maand)
o Voor bijkomend onderzoek (art. 167 BW) vb. schijnhuwelijk
o Eventueel: weigering huwelijk te voltrekken à hoger beroep mogelijk
Bij het sluiten van het huwelijk
• Huwelijksakte door ABS
o Openbaar (art. 166 BW).
o Tussen 0 en 4 getuigen
o Ja-woord
• Huwelijksakte ¹ huwelijkscontract
o Akte: opgemaakt door ABS. Iedereen die trouwt krijgt dit.
o Contract: opgemaakt door notaris, gaat over vermogen (art. 76 BW).
2
,Naomi Bordon
Homohuwelijk
Sinds 2003 in België legaal en nog steeds maar in een paar landen mogelijk + nog niet overal
erkend.
• Wet 13 februari 2003 maakte huwelijk geslachtsneutraal.
• Homokoppels nu dezelfde patrimoniale bescherming als heterokoppels.
Afstammingsregels: zie verder in cursus
• Bij homohuwelijk
o Lesbiennes: meemoederschapsregel
o Homo’s: adoptie nodig
• Bij ongehuwd samenwonen
o Lesbische meemoeder kan kind erkennen (ook prenataal)
o Homo’s: adoptie nodig
• Adoptie van andermans kind
o Tweepersoonsadoptie kan door homo’s en lesbiennes
o Zowel bij gehuwden als bij ongehuwd samenwonenden (minstens 3j)
o In de praktijk: problemen bij interlandelijke adoptie
Nietigverklaring van het huwelijk
Volstrekt/absoluut nietig: wnr huwelijk niet in overeenstemming met de wet werd
voltrokken, geen ontheffing wegens minderjarigheid werd gevraagd, schijnhuwelijk, bigamie,
verboden graad etc.
• Iedere belanghebbende kan nietigheid aanvragen
• Indien RB huwelijk nietig verklaart: vonnis heeft terugwerkende kracht à terug naar
dag van huwelijk en men gaat er van uit dat echtgenoten nooit zijn getrouwd.
Betrekkelijk/relatief nietig: indien vb. toestemming van partner ongeldig is door vb. geweld.
• Enkel degene die de wet heeft willen beschermen (slachtoffer) kan zich tot RB
wenden om nietigheid te vorderen.
• Ook terugwerkende kracht.
Gevolgen van het huwelijk
• Primair stelsel: automatisch van toepassing van zodra je huwt, niet mogelijk hiervan
af te zien.
• Secundair huwelijksvermogensstelsel: hierin veel meer keuze (zie familiaal
vermogensrecht).
• Erfopvolging (zie familiaal vermogensrecht).
Primair stelsel art. 212 tot 224 BW
Art. 212, tweede lid BW: dwingend recht en voor alle gehuwden.
Art. 212, derde lid BW:
• Huwen minderjarigen: wettelijke ontvoogding en echtgenoot is curator.
• Bijzondere beperkte onbekwaamheden vb. art. 215 BW.
Persoonlijke huwelijksverplichtingen art. 213 en 214 BW
• Samenwoning
3
, Naomi Bordon
• Getrouwheid
• Hulp
• Bijstand
• Bijdrage in de lasten vh huwelijk
Van deze verplichtingen kan geen afstand worden gedaan in een overeenkomst à anders
nietigheid (want dwingend recht).
Samenwoning:
• Echtelijke verblijfplaats niet hetzelfde als woonplaats.
• Beide echtgenoten kiezen samen, zoniet familierechtbank.
• Impliceert plicht tot seksuele gemeenschap WANT huwelijk = samenlevingsvorm
gebaseerd op seksualiteit: indien je altijd weigert is dit juridisch gezien dus een fout.
o Geen volgehouden en onverantwoorde weigering: hoge leeftijd of slechte
fysieke toestand à verplichting kan wegvallen.
o Verbod van verkrachting
Einde vd samenwoning: begrip vd feitelijke scheiding à wijst op het feit dat je uit elkaar
bent en niet meer samenwoont, maar nog niet officieel gescheiden bent.
• Niet gebruiken bij einde ongehuwd samenwonen
• Niet verwarren met scheiding van tafel en bed: je woont nog samen, maar bent
eigenlijk al uit elkaar (slaapt apart, eet/leeft niet echt meer samen).
o Oud begrip, werd vooral vroeger bij de katholieke mensen gebruikt.
• Niet hetzelfde als echtscheiding, feitelijke scheiding leidt wel echter vaak tot
echtscheiding.
Getrouwheidsplicht: verbod overspel. Met overspel bedoelt men seks à kussen, platonische
liefde of verregaande intimiteit wordt niet gezien als bedriegen.
• Minnaar van zelfde of vss geslacht
• Bewijs
o Rechtstreeks: vaststelling gerechtsdeurwaarder (enkel tussen 5u en 21u).
o Onrechtstreeks: vb. door erkenning buitenechtelijk kind.
• Fout of zware fout kan rol spelen in EOO.
o EOO = echtscheiding op grond van onherstelbare ontwrichting vh huwelijk.
Hulpplicht: delen in levensstandaard (ongeacht inkomsten of afkomst) à ook bij stelsel
scheiding van goederen. Doel: financieel sterkere echtgenoot verplichten partner te laten
delen in levensstandaard.
• Tijdens samenwonen: rechter kan maatregelen treffen vb. onderhoudsgeld.
• Tijdens feitelijke scheiding en echtscheidingsprocedure: onderhoudsgeld o.b.v.
onderling akkoord of beslist door rechter (art. 208 BW).
• Bij wanbetaling:
o Beslag
o DAVO vb. X is getrouwd met Y maar ze zitten in feitelijke scheiding of
echtscheidingsprocedure.
§ X moet onderhoudsgeld betalen aan Y maar doet dit niet.
§ Y kan naar DAVO gaan en DAVO gaat dit betalen aan Y.
4
Samenvatting Personen & Familierecht
Het huwelijk
Geen specifieke definitie in de wet à omschrijving o.b.v. wettelijke bepalingen.
• Vormelijke overeenkomst
• 2 personen (zelfde of ¹ geslacht)
• Uit vrije wil
• Levensgemeenschap
• Ontbinding
o Echtscheiding
o Dood
• Verschilt van het kerkelijk huwelijk à niet geldig tenzij
o Burgerlijk huwelijk (op gemeentehuis) voorafgaat aan de kerkelijke dienst.
o Indien 1 vd partners zich in levensgevaar bevindt, kan geestelijke het huwelijk
voltrekken voor het burgerlijke huwelijk heeft plaatsgevonden.
§ Zoniet: geestelijke gestraft met boete en bij herhaling gevangenisstraf.
De verloving: niet juridisch geregeld en het verbreken ervan is een recht, want huwelijk uit
vrije wil. Toch is de verbreking een fout in de zin van art. 1382 BW indien beledigend of
schadelijk à Materiële (vergoeding voor gemaakte kosten huwelijk) en/of morele
schadevergoeding. Ontvangen geschenken moeten teruggegeven worden.
Grondvereisten
Meerderjarig zijn
• Meerderjarige: geen toestemming van ouders nodig
o Aanwezigheid ouders niet vereist.
o Wel ouders informeren (respectverplichting).
o Verzet van ouders tegen gepland huwelijk afgeschaft.
• Minderjarige: toestemming van ouders nodig
o Ontheffing/dispensatie door jeugdrechtbank: aangevraagd door ouders,
voogd of minderjarige zelf indien ouders niet akkoord gaan.
o Huwelijk zorgt voor wettige ontvoogding (art. 476 BW).
§ Echtgenoot wordt curator tot meerderjarigheid.
§ Minderjarige blijft ontvoogd, zelfs bij scheiding.
Geldige toestemming aanstaanden
• Persoonlijk ja-woord art. 146 BW.
o Fysiek aanwezig zijn. In uitzonderlijk geval zal ABS naar gevangenis of
ziekenhuis moeten gaan.
• Vrije en doordachte wil à geen geesteszieken
• Geen wilsgebrek
o Dwaling, bedrog of geweld (vooral moreel) à gedwongen huwelijk is nietig +
strafbaar.
1
,Naomi Bordon
• Schijnhuwelijk art. 146bis BW: formele toestemming maar verkeerde intentie à
verblijfsrechtelijke doel i.p.v. duurzame levensgemeenschap.
o ABS (ambtenaar vd burgerlijke stand) weigert huwelijk te voltrekken na
indicaties bij controle.
o Afgesloten schijnhuwelijk
§ Is nietig (burgerrechtelijke gevolgen)
§ Is wanbedrijf (strafrechtelijke gevolgen)
Verbod van bigamie art. 147 BW: tweede huwelijk is nietig (burgerrechtelijk) en wanbedrijf
(strafrechtelijk). Men mag dus niet opnieuw trouwen zolang het eerste huwelijk niet
ontbonden is.
Geen bloedverwantschap (art. 161-164 BW), aanverwantschap of adoptieve verwantschap
in verboden graad: incest, ontucht en intriges vermijden, alsook kans op genetische
afwijkingen verkleinen.
• Absolute huwelijksbeletsels tussen:
o Bloedverwanten in rechte opgaande en nederdalende lijn
o Adoptant en geadopteerde en afstammelingen
o Broer – zus, broer – broer, zus – zus
• Relatieve huwelijksbeletsels tussen:
o Adoptieve broer – zus (ongeacht soort adoptie)
o Eigen kind – adoptieve broer/zus (ongeacht soort adoptie)
o Oom/tante – nicht/neef
o Schoonouder – schoonkind
o Stiefouder – stiefkind
Vormvereisten
VOOR het huwelijk
• Huwelijksaangifte bij ABS (art. 63 BW)
o Overhandiging documenten
o Opmaak akte van aangifte: ABS kan opmaken weigeren bij geen, onvoldoende
of valse documenten.
• Huwelijk ten vroegste 14 dagen later en ten laatste 6 maanden later (art. 165 BW).
o Verkorting termijn of verlenging van termijn vragen aan O.M. vb. dringend
huwelijk bij nakend overlijden.
• Uitstel huwelijksdatum door ABS (max. 2 maand)
o Voor bijkomend onderzoek (art. 167 BW) vb. schijnhuwelijk
o Eventueel: weigering huwelijk te voltrekken à hoger beroep mogelijk
Bij het sluiten van het huwelijk
• Huwelijksakte door ABS
o Openbaar (art. 166 BW).
o Tussen 0 en 4 getuigen
o Ja-woord
• Huwelijksakte ¹ huwelijkscontract
o Akte: opgemaakt door ABS. Iedereen die trouwt krijgt dit.
o Contract: opgemaakt door notaris, gaat over vermogen (art. 76 BW).
2
,Naomi Bordon
Homohuwelijk
Sinds 2003 in België legaal en nog steeds maar in een paar landen mogelijk + nog niet overal
erkend.
• Wet 13 februari 2003 maakte huwelijk geslachtsneutraal.
• Homokoppels nu dezelfde patrimoniale bescherming als heterokoppels.
Afstammingsregels: zie verder in cursus
• Bij homohuwelijk
o Lesbiennes: meemoederschapsregel
o Homo’s: adoptie nodig
• Bij ongehuwd samenwonen
o Lesbische meemoeder kan kind erkennen (ook prenataal)
o Homo’s: adoptie nodig
• Adoptie van andermans kind
o Tweepersoonsadoptie kan door homo’s en lesbiennes
o Zowel bij gehuwden als bij ongehuwd samenwonenden (minstens 3j)
o In de praktijk: problemen bij interlandelijke adoptie
Nietigverklaring van het huwelijk
Volstrekt/absoluut nietig: wnr huwelijk niet in overeenstemming met de wet werd
voltrokken, geen ontheffing wegens minderjarigheid werd gevraagd, schijnhuwelijk, bigamie,
verboden graad etc.
• Iedere belanghebbende kan nietigheid aanvragen
• Indien RB huwelijk nietig verklaart: vonnis heeft terugwerkende kracht à terug naar
dag van huwelijk en men gaat er van uit dat echtgenoten nooit zijn getrouwd.
Betrekkelijk/relatief nietig: indien vb. toestemming van partner ongeldig is door vb. geweld.
• Enkel degene die de wet heeft willen beschermen (slachtoffer) kan zich tot RB
wenden om nietigheid te vorderen.
• Ook terugwerkende kracht.
Gevolgen van het huwelijk
• Primair stelsel: automatisch van toepassing van zodra je huwt, niet mogelijk hiervan
af te zien.
• Secundair huwelijksvermogensstelsel: hierin veel meer keuze (zie familiaal
vermogensrecht).
• Erfopvolging (zie familiaal vermogensrecht).
Primair stelsel art. 212 tot 224 BW
Art. 212, tweede lid BW: dwingend recht en voor alle gehuwden.
Art. 212, derde lid BW:
• Huwen minderjarigen: wettelijke ontvoogding en echtgenoot is curator.
• Bijzondere beperkte onbekwaamheden vb. art. 215 BW.
Persoonlijke huwelijksverplichtingen art. 213 en 214 BW
• Samenwoning
3
, Naomi Bordon
• Getrouwheid
• Hulp
• Bijstand
• Bijdrage in de lasten vh huwelijk
Van deze verplichtingen kan geen afstand worden gedaan in een overeenkomst à anders
nietigheid (want dwingend recht).
Samenwoning:
• Echtelijke verblijfplaats niet hetzelfde als woonplaats.
• Beide echtgenoten kiezen samen, zoniet familierechtbank.
• Impliceert plicht tot seksuele gemeenschap WANT huwelijk = samenlevingsvorm
gebaseerd op seksualiteit: indien je altijd weigert is dit juridisch gezien dus een fout.
o Geen volgehouden en onverantwoorde weigering: hoge leeftijd of slechte
fysieke toestand à verplichting kan wegvallen.
o Verbod van verkrachting
Einde vd samenwoning: begrip vd feitelijke scheiding à wijst op het feit dat je uit elkaar
bent en niet meer samenwoont, maar nog niet officieel gescheiden bent.
• Niet gebruiken bij einde ongehuwd samenwonen
• Niet verwarren met scheiding van tafel en bed: je woont nog samen, maar bent
eigenlijk al uit elkaar (slaapt apart, eet/leeft niet echt meer samen).
o Oud begrip, werd vooral vroeger bij de katholieke mensen gebruikt.
• Niet hetzelfde als echtscheiding, feitelijke scheiding leidt wel echter vaak tot
echtscheiding.
Getrouwheidsplicht: verbod overspel. Met overspel bedoelt men seks à kussen, platonische
liefde of verregaande intimiteit wordt niet gezien als bedriegen.
• Minnaar van zelfde of vss geslacht
• Bewijs
o Rechtstreeks: vaststelling gerechtsdeurwaarder (enkel tussen 5u en 21u).
o Onrechtstreeks: vb. door erkenning buitenechtelijk kind.
• Fout of zware fout kan rol spelen in EOO.
o EOO = echtscheiding op grond van onherstelbare ontwrichting vh huwelijk.
Hulpplicht: delen in levensstandaard (ongeacht inkomsten of afkomst) à ook bij stelsel
scheiding van goederen. Doel: financieel sterkere echtgenoot verplichten partner te laten
delen in levensstandaard.
• Tijdens samenwonen: rechter kan maatregelen treffen vb. onderhoudsgeld.
• Tijdens feitelijke scheiding en echtscheidingsprocedure: onderhoudsgeld o.b.v.
onderling akkoord of beslist door rechter (art. 208 BW).
• Bij wanbetaling:
o Beslag
o DAVO vb. X is getrouwd met Y maar ze zitten in feitelijke scheiding of
echtscheidingsprocedure.
§ X moet onderhoudsgeld betalen aan Y maar doet dit niet.
§ Y kan naar DAVO gaan en DAVO gaat dit betalen aan Y.
4
