GEDRAG IN ORGANISATIES
12e editie, Stephen P. Robbins en Timothy A. Judge
Samenvatting geschreven door Esther Slotman
ISBN9789043031110
,Inhoud
Hoofdstuk 1 Inleiding op gedrag in organisaties ................................................................................. 1
Hoofdstuk 2 Diversiteit in organisaties ............................................................................................... 4
Hoofdstuk 3 Attitude en werktevredenheid ....................................................................................... 9
Hoofdstuk 4 Persoonlijkheid en waarden ......................................................................................... 13
Hoofdstuk 5 Besluitvorming en perceptie......................................................................................... 18
Hoofdstuk 6 Basisbegrippen van motivatie....................................................................................... 21
Hoofdstuk 7 Motivatie: van begrip naar toepassing ......................................................................... 27
Hoofdstuk 8 Stemmingen, emoties en gedrag .................................................................................. 30
Hoofdstuk 9 Gedrag in groepen ........................................................................................................ 33
Hoofdstuk 10 Teams.......................................................................................................................... 38
Hoofdstuk 12 Leiderschap ................................................................................................................. 41
Hoofdstuk 13 Macht en politiek ........................................................................................................ 46
Hoofdstuk 17 Organisatieverandering en organisatieontwikkeling.................................................. 49
Deel 1 Introductie
Hoofdstuk 1 Inleiding op gedrag in organisaties
Tot eind jaren 80 lag de nadruk bij de opleidingen bedrijfskunde op de technische aspecten van
management zoals economie, accounting financiën etc. De laatste 20 jaar is langzamerhand het
besef gekomen dat inzicht in gedrag van mensen belangrijk is voor de effectiviteit van managers.
Organisaties die topmensen willen hebben, zullen prioriteit moeten geven aan de ontwikkeling van
de interpersoonlijke vaardigheden (people skills) van de bedrijfsleiding.
Uit onderzoek blijkt dat mensen niet bij een bepaalde organisaties willen werken vanwege het loon
maar dat de kwaliteit van het werk en een stimulerende werkomgeving veel belangrijker is. → De
kans om een plezierige werkomgeving te bieden is groter als managers over goede interpersoonlijke
vaardigheden beschikken.
1.1 Het terrein van gedrag in organisaties
Gedrag in organisaties (GiO): Organizational Behaviour: het wetenschappelijk onderzoek naar
menselijk gedrag in arbeidssituaties. Het bestudeert de invloed die individuele factoren,
groepsprocessen en organisatiestructuren hebben op menselijk gedrag in organisaties. → Het is een
toegepaste wetenschap met als belangrijkste doel de effectiviteit van organisaties te verbeteren.
De nadruk ligt dus op arbeidssituaties zoals: functies, taakuitvoering, verzuim, prestaties etc.
GiO houdt zich voornamelijk bezig met: motivatie, leiderschapsgedrag en macht, interpersoonlijke
communicatie, groepsstructuur en groepsprocessen, attitudeontwikkeling en perceptie,
persoonlijkheid, emoties en waarden, veranderingsprocessen, conflicten en onderhandelingen en
werkstructurering.
1
,1.2 Intuïtie aanvullen met systemisch onderzoek
De achterliggende gedachte van het wetenschappelijk onderzoek naar gedrag is dat gedrag niet
toevallig is. Er liggen wetmatigheden ten grondslag aan het gedrag van individuen en groepen. → De
wetmatigheden worden door gedragswetenschappers onderzocht/ontdekt en vervolgens gebruikt
om individuele verschillen in gedrag te kunnen verklaren.
GiO levert dus kennis die managers in staat stelt het gedrag van de medewerkers te begrijpen en te
beïnvloeden.
Gedrag is over het algemeen voorspelbaar. Systematische bestudering van gedrag zal op den duur
de nauwkeurigheid van onze voorspellingen steeds verder verbeteren.
Systematisch onderzoek: bestaat uit:
- Het onderzoeken van verbanden tussen verschijnselen;
- Het onderscheiden van oorzaken en gevolgen;
- Conclusies baseren op wetenschappelijk bewijs.
Systematisch onderzoek kan worden aangevuld met intuïtieve kennis: onsystematische manier/dat
wat je al weet. Om goede besluiten te nemen is een kritische combinatie van beide kennisbronnen
het meest effectief.
1.3 Bijdragen van uiteenlopende takken en wetenschap
GiO is een toegepaste gedragswetenschap en dus geënt op de bijdragen van verschillende
fundamentele wetenschappen.
Psychologie: de wetenschap die het gedrag van
mensen wil meten, verklaren en soms veranderen.
Psychologen bestuderen individueel gedrag
(microniveau).
Sociale psychologie: combineert begrippen uit de
psychologie en sociologie met elkaar. Het bestudeert
hoe mensen in groepen elkaars gedrag beïnvloeden.
Sociaalpsychologen doen vooral onderzoek naar de
implementatie en acceptatie van
organisatieveranderingen.
Conformisme: je aanpassen aan de opvattingen en
het gedrag van andere groepsleden → wordt
verklaard door de wisselwerking tussen de
groepsdruk en de persoonlijkheid van het individu.
Sociologie: bestudeert het gedrag van individuen in
relatie met hun sociale omgeving of cultuur (de
menselijke samenleving en haar verschijnselen).
Antropologie: de wetenschap die verschillende samenlevingen vergelijkt om meer te weten te
komen over mensen en hun activiteiten.
2
, 1.4 GiO: weinig absolute uitspraken
Contingentie variabelen: contextuele factoren. Het verleden en de kenmerken van de persoon of
groep worden ook tot de context van gebeurtenissen berekent. → Contingentie betekent
samenhangend of mede beïnvloed.
Algemeen wordt gesteld dat gedrag X leidt tot gevolg Y, maar alleen onder de voorwaarden die in Z
worden gespecificeerd. → Z zijn hier de contingentie variabelen.
GiO als wetenschap past algemene theoretische concepten toe op een specifieke situatie, persoon of
groep.
1.5 Uitdagingen en kansen voor GiO
Vraagstukken waar de manager mee te maken krijgt en waarvoor GiO oplossingen/inzichten kan
bieden:
- Reageren op economische zware tijden: het gaat om effectief management. In goede tijden
je werknemers belonen/tevredenstellen/vasthouden, en in slechte tijden op de juiste manier
omgaan met stress/besluitvorming/moeilijke situaties.
- Omgaan met de globalisering: meer kans op detachering in het buitenland als manager,
werken met mensen uit andere culturen, omgaan met sociale tegenkrachten (aanpassen aan
waarden van verschillende landen) en de verplaatsing van banen naar lageloonlanden
(evenwicht vinden tussen de belangen van het bedrijf en de maatschappij/gemeenschappen
waarbinnen zij opereren).
- Leidinggeven aan een divers personeelsbestand: de verschillen tussen mensen in een
bepaald land. De bedrijfsleiding moet de verschillen tussen mensen onderkennen en
inspelen op die verschillen zonder te discrimineren. → Inspelen op behoeften medewerkers.
→ Als hier goed op ingespeeld wordt zal de creativiteit/innovatie toenemen.
- Innovatie en verandering stimuleren: vernieuwing om te kunnen blijven bestaan. Bedrijven
die zich verder willen ontwikkelen staan voor de uitdaging de creativiteit en
veranderingsbereidheid van werknemers aan te moedigen.
- Werknemers en het juiste evenwicht tussen werk en privéleven.
- Ethischer gedrag: GiO kan organisaties richtlijnen aanrijken voor een ethisch gezond klimaat
scheppen waarin mensen productief kunnen werken en waar duidelijkheid heerst over welk
gedrag goed/fout is.
- Een positieve werkomgeving scheppen: dit onderzoeksterrein houdt zich bezig met de vraag
hoe organisaties sterke kanten van mensen ontwikkelen, hoe ze werken aan vitaliteit en
veerkracht en op welke manier ze het potentieel van mensen naar boven halen. → Kijken
naar wat er wel goed gaat.
Mogelijkheden GiO:
- GiO kan bijdragen aan het verbeteren van het functioneren van organisaties door managers
inzicht te geven in de factoren die gedrag van mensen beïnvloeden.
- GiO maakt managers bewust van de noodzaak om zichzelf/en de medewerkers te
ontwikkelen om de vele sociale/economische veranderingen het hoofd te kunnen bieden.
- GiO verschaft inzichten om veranderende/innovatieve processen te kunnen managen.
1.6 Toepassing in de organisatiepraktijk
De bijdrage van GiO aan evidence-based wetenschappelijke kennis bestaat uit het aandragen van
kennis en methoden om de relatie tussen mens en bedrijf te optimaliseren.
3
12e editie, Stephen P. Robbins en Timothy A. Judge
Samenvatting geschreven door Esther Slotman
ISBN9789043031110
,Inhoud
Hoofdstuk 1 Inleiding op gedrag in organisaties ................................................................................. 1
Hoofdstuk 2 Diversiteit in organisaties ............................................................................................... 4
Hoofdstuk 3 Attitude en werktevredenheid ....................................................................................... 9
Hoofdstuk 4 Persoonlijkheid en waarden ......................................................................................... 13
Hoofdstuk 5 Besluitvorming en perceptie......................................................................................... 18
Hoofdstuk 6 Basisbegrippen van motivatie....................................................................................... 21
Hoofdstuk 7 Motivatie: van begrip naar toepassing ......................................................................... 27
Hoofdstuk 8 Stemmingen, emoties en gedrag .................................................................................. 30
Hoofdstuk 9 Gedrag in groepen ........................................................................................................ 33
Hoofdstuk 10 Teams.......................................................................................................................... 38
Hoofdstuk 12 Leiderschap ................................................................................................................. 41
Hoofdstuk 13 Macht en politiek ........................................................................................................ 46
Hoofdstuk 17 Organisatieverandering en organisatieontwikkeling.................................................. 49
Deel 1 Introductie
Hoofdstuk 1 Inleiding op gedrag in organisaties
Tot eind jaren 80 lag de nadruk bij de opleidingen bedrijfskunde op de technische aspecten van
management zoals economie, accounting financiën etc. De laatste 20 jaar is langzamerhand het
besef gekomen dat inzicht in gedrag van mensen belangrijk is voor de effectiviteit van managers.
Organisaties die topmensen willen hebben, zullen prioriteit moeten geven aan de ontwikkeling van
de interpersoonlijke vaardigheden (people skills) van de bedrijfsleiding.
Uit onderzoek blijkt dat mensen niet bij een bepaalde organisaties willen werken vanwege het loon
maar dat de kwaliteit van het werk en een stimulerende werkomgeving veel belangrijker is. → De
kans om een plezierige werkomgeving te bieden is groter als managers over goede interpersoonlijke
vaardigheden beschikken.
1.1 Het terrein van gedrag in organisaties
Gedrag in organisaties (GiO): Organizational Behaviour: het wetenschappelijk onderzoek naar
menselijk gedrag in arbeidssituaties. Het bestudeert de invloed die individuele factoren,
groepsprocessen en organisatiestructuren hebben op menselijk gedrag in organisaties. → Het is een
toegepaste wetenschap met als belangrijkste doel de effectiviteit van organisaties te verbeteren.
De nadruk ligt dus op arbeidssituaties zoals: functies, taakuitvoering, verzuim, prestaties etc.
GiO houdt zich voornamelijk bezig met: motivatie, leiderschapsgedrag en macht, interpersoonlijke
communicatie, groepsstructuur en groepsprocessen, attitudeontwikkeling en perceptie,
persoonlijkheid, emoties en waarden, veranderingsprocessen, conflicten en onderhandelingen en
werkstructurering.
1
,1.2 Intuïtie aanvullen met systemisch onderzoek
De achterliggende gedachte van het wetenschappelijk onderzoek naar gedrag is dat gedrag niet
toevallig is. Er liggen wetmatigheden ten grondslag aan het gedrag van individuen en groepen. → De
wetmatigheden worden door gedragswetenschappers onderzocht/ontdekt en vervolgens gebruikt
om individuele verschillen in gedrag te kunnen verklaren.
GiO levert dus kennis die managers in staat stelt het gedrag van de medewerkers te begrijpen en te
beïnvloeden.
Gedrag is over het algemeen voorspelbaar. Systematische bestudering van gedrag zal op den duur
de nauwkeurigheid van onze voorspellingen steeds verder verbeteren.
Systematisch onderzoek: bestaat uit:
- Het onderzoeken van verbanden tussen verschijnselen;
- Het onderscheiden van oorzaken en gevolgen;
- Conclusies baseren op wetenschappelijk bewijs.
Systematisch onderzoek kan worden aangevuld met intuïtieve kennis: onsystematische manier/dat
wat je al weet. Om goede besluiten te nemen is een kritische combinatie van beide kennisbronnen
het meest effectief.
1.3 Bijdragen van uiteenlopende takken en wetenschap
GiO is een toegepaste gedragswetenschap en dus geënt op de bijdragen van verschillende
fundamentele wetenschappen.
Psychologie: de wetenschap die het gedrag van
mensen wil meten, verklaren en soms veranderen.
Psychologen bestuderen individueel gedrag
(microniveau).
Sociale psychologie: combineert begrippen uit de
psychologie en sociologie met elkaar. Het bestudeert
hoe mensen in groepen elkaars gedrag beïnvloeden.
Sociaalpsychologen doen vooral onderzoek naar de
implementatie en acceptatie van
organisatieveranderingen.
Conformisme: je aanpassen aan de opvattingen en
het gedrag van andere groepsleden → wordt
verklaard door de wisselwerking tussen de
groepsdruk en de persoonlijkheid van het individu.
Sociologie: bestudeert het gedrag van individuen in
relatie met hun sociale omgeving of cultuur (de
menselijke samenleving en haar verschijnselen).
Antropologie: de wetenschap die verschillende samenlevingen vergelijkt om meer te weten te
komen over mensen en hun activiteiten.
2
, 1.4 GiO: weinig absolute uitspraken
Contingentie variabelen: contextuele factoren. Het verleden en de kenmerken van de persoon of
groep worden ook tot de context van gebeurtenissen berekent. → Contingentie betekent
samenhangend of mede beïnvloed.
Algemeen wordt gesteld dat gedrag X leidt tot gevolg Y, maar alleen onder de voorwaarden die in Z
worden gespecificeerd. → Z zijn hier de contingentie variabelen.
GiO als wetenschap past algemene theoretische concepten toe op een specifieke situatie, persoon of
groep.
1.5 Uitdagingen en kansen voor GiO
Vraagstukken waar de manager mee te maken krijgt en waarvoor GiO oplossingen/inzichten kan
bieden:
- Reageren op economische zware tijden: het gaat om effectief management. In goede tijden
je werknemers belonen/tevredenstellen/vasthouden, en in slechte tijden op de juiste manier
omgaan met stress/besluitvorming/moeilijke situaties.
- Omgaan met de globalisering: meer kans op detachering in het buitenland als manager,
werken met mensen uit andere culturen, omgaan met sociale tegenkrachten (aanpassen aan
waarden van verschillende landen) en de verplaatsing van banen naar lageloonlanden
(evenwicht vinden tussen de belangen van het bedrijf en de maatschappij/gemeenschappen
waarbinnen zij opereren).
- Leidinggeven aan een divers personeelsbestand: de verschillen tussen mensen in een
bepaald land. De bedrijfsleiding moet de verschillen tussen mensen onderkennen en
inspelen op die verschillen zonder te discrimineren. → Inspelen op behoeften medewerkers.
→ Als hier goed op ingespeeld wordt zal de creativiteit/innovatie toenemen.
- Innovatie en verandering stimuleren: vernieuwing om te kunnen blijven bestaan. Bedrijven
die zich verder willen ontwikkelen staan voor de uitdaging de creativiteit en
veranderingsbereidheid van werknemers aan te moedigen.
- Werknemers en het juiste evenwicht tussen werk en privéleven.
- Ethischer gedrag: GiO kan organisaties richtlijnen aanrijken voor een ethisch gezond klimaat
scheppen waarin mensen productief kunnen werken en waar duidelijkheid heerst over welk
gedrag goed/fout is.
- Een positieve werkomgeving scheppen: dit onderzoeksterrein houdt zich bezig met de vraag
hoe organisaties sterke kanten van mensen ontwikkelen, hoe ze werken aan vitaliteit en
veerkracht en op welke manier ze het potentieel van mensen naar boven halen. → Kijken
naar wat er wel goed gaat.
Mogelijkheden GiO:
- GiO kan bijdragen aan het verbeteren van het functioneren van organisaties door managers
inzicht te geven in de factoren die gedrag van mensen beïnvloeden.
- GiO maakt managers bewust van de noodzaak om zichzelf/en de medewerkers te
ontwikkelen om de vele sociale/economische veranderingen het hoofd te kunnen bieden.
- GiO verschaft inzichten om veranderende/innovatieve processen te kunnen managen.
1.6 Toepassing in de organisatiepraktijk
De bijdrage van GiO aan evidence-based wetenschappelijke kennis bestaat uit het aandragen van
kennis en methoden om de relatie tussen mens en bedrijf te optimaliseren.
3
