PERSOONSGERICHTE ONDERSTEUNINGSPLAN
ORTHOPEDAGOGIEK – EEN HANDELINGSWETENSCHAP
Orthopedagogiek = een handelingswetenschap, die doelgericht onderzoekt hoe we de kwaliteit van leven, de inclusie &
participatie in de maatschappij van alle betrokkenen kunnen verbeteren (De Pauw).
→ Professor Eric Broekaert – handelen staat centraal – samen met de persoon aan de slag.
METHODISCH HANDELEN
→ Vertrek ALTIJD vanuit vraag vd. persoon m. ondersteuningsnood.
→ Er is sprake ve. functionele relatie (geen persoonlijke).
- Belang van relatie op bouw (vertrouwensband) + professionele afstand.
Vier kenmerken – je handelt …
DOELGERICHT • Je helpt persoon en/of netwerk om doelen te stellen.
• Samen bedenken hoe je deze doelen kunt bereiken.
• Persoon heeft zelf leiding over proces.
BEWUST • Nadenken over hoe jouw gedrag anderen beïnvloedt.
• Weet wrm je op bepaalde manier met iemand omgaat.
• Intuïtief handelen blijft mogelijk, zoals in crisissituaties.
SYSTEMATISCH • Stap voor stap werken naar verandering.
• Elke stap is verbonden met voorafgaande situatie.
• Steeds overwegen wat volgende stap moet zijn – en welke ondersteuning nodig is.
PROCESMATIG • Voortdurend controleren of je in richting gestelde doel werkt.
• Beoordelen of alles volgens plan verloopt.
• Plan aanpassen indien nodig
VERSCHILLENDE SOORTEN PLANNEN
VAN HANDELINGSPLANNING → PERSOONSGERICHT ONDERSTEUNINGSPROCES
TERM ‘HANDELINGSPLANNINGEN’
• Sinds ‘80 centraal begrip orthopedagogiek
• Definitie Rink = ‘Handelingsplanning is het gebeuren (1) in de instelling (2) waarbij functionarissen (3) zich beraden over de
manier waarop de leefsituatie (4) van hun cliënten verbeterd kan worden ten gevolge van hun eigen optreden (5) naar die
cliënten toe.’
→ PERMANENT GEBEUREN
- Cyclisch proces = ons handelen stopt nooit
- Dynamisch (veranderbaar)
, = CYCLISCH PROCES MET 4 FASES
1. Beelvorming: wie is de persoon + welke
ondersteuning heeft die nodig.
2. Planning: doelen bepalen + welke acties gaan we
ondernemen (om deze doelen te bereiken).
3. Uitvoeren & monitoring: acties uitvoeren +
opvolgen (is wat we doen ons dichter bij het doel
aan brengen) + bijsturen (als doel/ondersteuning
niet werkt – kijken hoe we het anders kunnen
aanpakken).
4. Evalueren: wat hebben we bereikt en wat moeten
we nog bereiken.
→ Kan altijd terug naar een voorgaande fase!
→ EEN INSTELLING
- Waar?
- Verwijst id. jaren ’80 vooral naar residentiële voorzieningen.
- Handelingsplanning is echter ook belangrijk vr. ambulante en outreachende diensten.
- Nu = voorzieningen/ organisaties die ondersteuning geven.
→ FUNCTIONARISSEN
- Wie?
- Impliceert deskundigen die zich bezighouden m. handelingsplanning.
- Nodigt uit tot nadenken over wie als deskundig wordt beschouwd – drie modellen volgens Klomp:
1. Deskundigheidsmodel: Experten/deskundigen (psycholoog, psychiater, hoofdopvoeder, ortho – master) stellen
het plan op en vertalen het naar dagelijkse ondersteuners.
2. Betrokkenheidsmodel: Professionals die dagelijks ondersteunen (zoals IB) maken zelf het plan (eventueel m. hulp
v. deskundigen).
3. Participatiemodel: De persoon zelf met ondersteuningsnood + netwerk als volwaardige partners bij opstellen
plan. SAMEN aan de slag!
→ EEN LEEFSITUATIE
- Persoon in een specifieke context (wie is persoon + netwerkt/context rond de persoon).
→ HUN EIGEN OPTREDEN
- Verwijst naar samen handelen md. persoon.
, OEFENING – VANUIT WELK MODEL VERTREKT MEN ?
A. Binnen de PAAZ is Dr. De Weerdt (psychiater verbonden aan de PAAZ) diegene die vanuit zijn
expertise over psychiatrische ziektebeelden de behandelplannen opstelt voor de patiënten. De
verpleegkundigen en begeleiders in de leefgroep voeren nauwgezet uit wat Dr. De Weerdt
vooropstelt binnen de behandelplannen.
➔ Het deskundigheidsmodel
B. Zara, een meisje van 14 jaar, verblijft sinds vorig jaar in het OBC De Zonnewende. Samen met Kobe
(haar aandacht begeleider) en haar mama, wordt het ondersteuningsplan van Zara opgemaakt.
Centraal staan de wensen en dromen van Zara vb. rond de schoolkeuze.
➔ Participatie model
C. Tibe is als individueel begeleider verantwoordelijk voor de inhoud van de individuele
handelingsplannen van zijn IB’tjes. De inhoud wordt uiteindelijk volledig bepaald door Tibe. Tibe
kan daarbij beroep doen op de kennis van zijn medebegeleiders en (als hij dit wenst) te rade gaan
bij de psycholoog.
➔ Betrokkenheidsmodel
KVL IS DE BASIS:
brengt ons tot volgende deel …
PARADIGMA – OMSLAG
• Persoon in totaliteit met ook oog voor mogelijkheden en veerkracht.
• Natuurlijk netwerk als partners waarmee men in dialoog gaat (het persoonlijk netwerk).
• Naast oog vr kwaliteit van zorg, focus ook meer en meer op kwaliteit van leven (van zorg- naar
ondersteuningsdenken).
• Persoon centraal en heeft de regie over zijn leven (= geïndividualiseerde ondersteuning – wat heeft deze specifieke persoon
nodig?) (dus van aanbodgericht naar maatwerk).
WHAT’S IN A NAME
Verschillende organisaties kiezen verschillende namen voor hun plannen. De gekozen naamgeving weerspiegelt de visie waaruit er
gehandeld w. en manier van kijken naar de persoon.
begeleidingsplan behandelplan zorgplan therapieplan (individueel) (individueel) hv.plan
onderst.plan handelingsplan
• Wij kiezen voor …
→ PERSOONSGERICHT ONDERSTEUNINGSPROCES =
het hele cyclisch proces dat ons ortho handelen aanstuurt.
→ POP – PERSOONLIJK ONDERSTEUNINGSPLAN (ipv de term handelingsplan) =
het neergeschreven product v. dit doorlopen proces.
• Sluit aan bij onze visie: persoon zelf centraal + ondersteuning vertrekt steeds v.uit noden v. persoon zelf.
, Een praktijkvoorbeeld: van individuele ondersteuni ngsplanning → individueel ondersteuningsplan
Visie – Villa Vip:
Elke bewoner heeft eigen interesses, ritme en passie + als ouders bepaalt
zelf mee de regie (participatiemodel).
UITDAGINGEN
OP VERSCHILLENDE NIVEAU’S
1. ECONOMISCH NIVEAU
- Schaarste aan middelen.
- Lange wachtlijsten.
2. SOCIAAL-POLITIEK NIVEAU
- Nadruk op sociaal-maatschappelijke voordelen v. persoonsgerichte ondersteuning +
- verwachtingen dat organisaties efficiënter & effectiever werken (vaak meer doen met minder/evenveel geld + op korts
mogelijke manier).
3. PROFESSIONEEL NIVEAU
- Verschuiving algemene dienstverlening → geïndividualiseerde ondersteuning (uitdaging want vraagt dus andere aanpak).
- Focus op zelfbepaling/empowerment vd. persoon m. ondersteuningsbehoeften.
→ De drie beïnvloeden elkaar.
DÉ UITDAGING OP ORGANISATIE-NIVEAU = GEÏNDIVIDUALISEERDE ONDERSTEUNING
NIEUW KWALITEITSDECREET (3 MEI 2023) → organisaties moeten werken aan KVL (het is dus niet vrijblijvend)
• Brede visie op kwaliteit: kwaliteit van leven EN zorg (goede zorg betekend niet automatisch goede kvl).
• Participatie persoon centraal.
• Org. moeten zichtbaar maken – hoe ze doelgerichte ondersteuning aanbieden – die bijdraagt tot kvl.
- Persoonsgericht ondersteuningsproces + bijhorend POP → kunnen dit zichtbaar maken.
- MAAR de dubbele doelstelling hindert de bruikbaarheid: enerzijds focus op doelstelling van voorziening & anderzijds focus
op persoon → hoe kan je efficiënte zorg bieden en hoe kan het bijdragen aan KVL.
UITDAGINGEN VOOR PROFESSIONALS
Hoe maken we een bruikbaar (haalbaar) POP dat bijdraagt tot de kwaliteit van leven van de persoon ?
Hoe kunnen we de persoon zelf actief betrekken binnen dit hele proces ?
Hoe kunnen we vlot samenwerken m. alle betrokkenen uit het persoonlijk en professionele netwerk van de
persoon ?
ORTHOPEDAGOGIEK – EEN HANDELINGSWETENSCHAP
Orthopedagogiek = een handelingswetenschap, die doelgericht onderzoekt hoe we de kwaliteit van leven, de inclusie &
participatie in de maatschappij van alle betrokkenen kunnen verbeteren (De Pauw).
→ Professor Eric Broekaert – handelen staat centraal – samen met de persoon aan de slag.
METHODISCH HANDELEN
→ Vertrek ALTIJD vanuit vraag vd. persoon m. ondersteuningsnood.
→ Er is sprake ve. functionele relatie (geen persoonlijke).
- Belang van relatie op bouw (vertrouwensband) + professionele afstand.
Vier kenmerken – je handelt …
DOELGERICHT • Je helpt persoon en/of netwerk om doelen te stellen.
• Samen bedenken hoe je deze doelen kunt bereiken.
• Persoon heeft zelf leiding over proces.
BEWUST • Nadenken over hoe jouw gedrag anderen beïnvloedt.
• Weet wrm je op bepaalde manier met iemand omgaat.
• Intuïtief handelen blijft mogelijk, zoals in crisissituaties.
SYSTEMATISCH • Stap voor stap werken naar verandering.
• Elke stap is verbonden met voorafgaande situatie.
• Steeds overwegen wat volgende stap moet zijn – en welke ondersteuning nodig is.
PROCESMATIG • Voortdurend controleren of je in richting gestelde doel werkt.
• Beoordelen of alles volgens plan verloopt.
• Plan aanpassen indien nodig
VERSCHILLENDE SOORTEN PLANNEN
VAN HANDELINGSPLANNING → PERSOONSGERICHT ONDERSTEUNINGSPROCES
TERM ‘HANDELINGSPLANNINGEN’
• Sinds ‘80 centraal begrip orthopedagogiek
• Definitie Rink = ‘Handelingsplanning is het gebeuren (1) in de instelling (2) waarbij functionarissen (3) zich beraden over de
manier waarop de leefsituatie (4) van hun cliënten verbeterd kan worden ten gevolge van hun eigen optreden (5) naar die
cliënten toe.’
→ PERMANENT GEBEUREN
- Cyclisch proces = ons handelen stopt nooit
- Dynamisch (veranderbaar)
, = CYCLISCH PROCES MET 4 FASES
1. Beelvorming: wie is de persoon + welke
ondersteuning heeft die nodig.
2. Planning: doelen bepalen + welke acties gaan we
ondernemen (om deze doelen te bereiken).
3. Uitvoeren & monitoring: acties uitvoeren +
opvolgen (is wat we doen ons dichter bij het doel
aan brengen) + bijsturen (als doel/ondersteuning
niet werkt – kijken hoe we het anders kunnen
aanpakken).
4. Evalueren: wat hebben we bereikt en wat moeten
we nog bereiken.
→ Kan altijd terug naar een voorgaande fase!
→ EEN INSTELLING
- Waar?
- Verwijst id. jaren ’80 vooral naar residentiële voorzieningen.
- Handelingsplanning is echter ook belangrijk vr. ambulante en outreachende diensten.
- Nu = voorzieningen/ organisaties die ondersteuning geven.
→ FUNCTIONARISSEN
- Wie?
- Impliceert deskundigen die zich bezighouden m. handelingsplanning.
- Nodigt uit tot nadenken over wie als deskundig wordt beschouwd – drie modellen volgens Klomp:
1. Deskundigheidsmodel: Experten/deskundigen (psycholoog, psychiater, hoofdopvoeder, ortho – master) stellen
het plan op en vertalen het naar dagelijkse ondersteuners.
2. Betrokkenheidsmodel: Professionals die dagelijks ondersteunen (zoals IB) maken zelf het plan (eventueel m. hulp
v. deskundigen).
3. Participatiemodel: De persoon zelf met ondersteuningsnood + netwerk als volwaardige partners bij opstellen
plan. SAMEN aan de slag!
→ EEN LEEFSITUATIE
- Persoon in een specifieke context (wie is persoon + netwerkt/context rond de persoon).
→ HUN EIGEN OPTREDEN
- Verwijst naar samen handelen md. persoon.
, OEFENING – VANUIT WELK MODEL VERTREKT MEN ?
A. Binnen de PAAZ is Dr. De Weerdt (psychiater verbonden aan de PAAZ) diegene die vanuit zijn
expertise over psychiatrische ziektebeelden de behandelplannen opstelt voor de patiënten. De
verpleegkundigen en begeleiders in de leefgroep voeren nauwgezet uit wat Dr. De Weerdt
vooropstelt binnen de behandelplannen.
➔ Het deskundigheidsmodel
B. Zara, een meisje van 14 jaar, verblijft sinds vorig jaar in het OBC De Zonnewende. Samen met Kobe
(haar aandacht begeleider) en haar mama, wordt het ondersteuningsplan van Zara opgemaakt.
Centraal staan de wensen en dromen van Zara vb. rond de schoolkeuze.
➔ Participatie model
C. Tibe is als individueel begeleider verantwoordelijk voor de inhoud van de individuele
handelingsplannen van zijn IB’tjes. De inhoud wordt uiteindelijk volledig bepaald door Tibe. Tibe
kan daarbij beroep doen op de kennis van zijn medebegeleiders en (als hij dit wenst) te rade gaan
bij de psycholoog.
➔ Betrokkenheidsmodel
KVL IS DE BASIS:
brengt ons tot volgende deel …
PARADIGMA – OMSLAG
• Persoon in totaliteit met ook oog voor mogelijkheden en veerkracht.
• Natuurlijk netwerk als partners waarmee men in dialoog gaat (het persoonlijk netwerk).
• Naast oog vr kwaliteit van zorg, focus ook meer en meer op kwaliteit van leven (van zorg- naar
ondersteuningsdenken).
• Persoon centraal en heeft de regie over zijn leven (= geïndividualiseerde ondersteuning – wat heeft deze specifieke persoon
nodig?) (dus van aanbodgericht naar maatwerk).
WHAT’S IN A NAME
Verschillende organisaties kiezen verschillende namen voor hun plannen. De gekozen naamgeving weerspiegelt de visie waaruit er
gehandeld w. en manier van kijken naar de persoon.
begeleidingsplan behandelplan zorgplan therapieplan (individueel) (individueel) hv.plan
onderst.plan handelingsplan
• Wij kiezen voor …
→ PERSOONSGERICHT ONDERSTEUNINGSPROCES =
het hele cyclisch proces dat ons ortho handelen aanstuurt.
→ POP – PERSOONLIJK ONDERSTEUNINGSPLAN (ipv de term handelingsplan) =
het neergeschreven product v. dit doorlopen proces.
• Sluit aan bij onze visie: persoon zelf centraal + ondersteuning vertrekt steeds v.uit noden v. persoon zelf.
, Een praktijkvoorbeeld: van individuele ondersteuni ngsplanning → individueel ondersteuningsplan
Visie – Villa Vip:
Elke bewoner heeft eigen interesses, ritme en passie + als ouders bepaalt
zelf mee de regie (participatiemodel).
UITDAGINGEN
OP VERSCHILLENDE NIVEAU’S
1. ECONOMISCH NIVEAU
- Schaarste aan middelen.
- Lange wachtlijsten.
2. SOCIAAL-POLITIEK NIVEAU
- Nadruk op sociaal-maatschappelijke voordelen v. persoonsgerichte ondersteuning +
- verwachtingen dat organisaties efficiënter & effectiever werken (vaak meer doen met minder/evenveel geld + op korts
mogelijke manier).
3. PROFESSIONEEL NIVEAU
- Verschuiving algemene dienstverlening → geïndividualiseerde ondersteuning (uitdaging want vraagt dus andere aanpak).
- Focus op zelfbepaling/empowerment vd. persoon m. ondersteuningsbehoeften.
→ De drie beïnvloeden elkaar.
DÉ UITDAGING OP ORGANISATIE-NIVEAU = GEÏNDIVIDUALISEERDE ONDERSTEUNING
NIEUW KWALITEITSDECREET (3 MEI 2023) → organisaties moeten werken aan KVL (het is dus niet vrijblijvend)
• Brede visie op kwaliteit: kwaliteit van leven EN zorg (goede zorg betekend niet automatisch goede kvl).
• Participatie persoon centraal.
• Org. moeten zichtbaar maken – hoe ze doelgerichte ondersteuning aanbieden – die bijdraagt tot kvl.
- Persoonsgericht ondersteuningsproces + bijhorend POP → kunnen dit zichtbaar maken.
- MAAR de dubbele doelstelling hindert de bruikbaarheid: enerzijds focus op doelstelling van voorziening & anderzijds focus
op persoon → hoe kan je efficiënte zorg bieden en hoe kan het bijdragen aan KVL.
UITDAGINGEN VOOR PROFESSIONALS
Hoe maken we een bruikbaar (haalbaar) POP dat bijdraagt tot de kwaliteit van leven van de persoon ?
Hoe kunnen we de persoon zelf actief betrekken binnen dit hele proces ?
Hoe kunnen we vlot samenwerken m. alle betrokkenen uit het persoonlijk en professionele netwerk van de
persoon ?
