ORTHOPEDIE
HOOFDSTUK 1: ALGEMENE PRINCIPES
1.1 KADERING ‘ORTHOPEDIE’
Definitie:
Orthopedie – traumatologie
=
Diagnose en behandeling van aandoeningen van het bewegingsstelsel met betrekking tot
structuur en functie
Het bewegingstelsel is essentiëel bij alle menselijke acteviteiten:
- Arbeid
- Kunst
- Sport
- Lichaamshygiëne
- Eten = ADL = Activities of Daily Life
- Seksueel
à 1/6 raadplegingen bij de huisarts hebben te maken met het bewegingsstelsel (grote sociale impact)
HET BEWEGINGSSTELSEL
Structuur:
- Botten
- Gewrichten
- Spieren
- Ligamenten
- Pezen
Functie:
- Range of motion (ROM)
- Kracht
- Stabiliteit
- Snelheid
Pathologie:
- Ongevallen (meestal thuis in België!) à TRAUMATOLOGIE
- Veroudering à DEGENERATIEVE AANDOENINGEN
- Inflammatie en metabole afwijkingen à REUMATOLOGIE (steeds minder heelkunde)
- Tumoren (adolescenten: primair vs. ouderen: meta’s)
- Infectie (sterk toegenomen door meer chirurgie) = 1 van de grootste risico’s bij orthopedie
1
,1.2 BASISKENMERKEN VAN HET BOT
FUNCTIES VAN BOT
Biologische functie:
- Calcium-fosfor metabolisme
- Hematopoëse
Mechanische functie:
- Bijzonder goed in compressie & tractie
- Vergelijkbaar met hout (daarom past men schrijnwerk-technieken toe in de orthopedie)
Morfologische functie:
- Opbouw van het beweginsstelsel
- Structurele sterkte
OPBOUW VAN HET BOT
Bot = gespecialiseerd bindweefsel opgebouwd uit:
- Collageenvezels
- Anorganisch materiaal = hydroxyapatiet = Ca10(PO4)6(OH)2
Structuur:
- Cortex of compacta: à 10% porositeit = DENS à 80% van de botmassa
- Trabeculair of cancelleus bot: à 50-90% porositeit à 20% van de botmassa
In essentie hebben cortex en trabeculair bot dezelfde samenstelling, maar zijn ze structureel
verschillend, dus ook qua densiteit.
Morfologie:
à 3 componenten:
1. Bot
2. Beenmerg
3. Periost
à Vormindeling:
- Kort
- Lang
- Plat
à Morfologie van de lange beenderen:
- Epifyse
- Metafyse
- Diafyse
2
, DIAFYSE EPIFYSE/METAFYSE
- Dik, dens tubulair corticaal bot - Trabeculair bot
- Weerstand tegen torsie en plooien - Breder
- Dunne cortex
- Laat vervorming en demping toe
Wet van Wolff:
Law of transformation of bone
De structuur van het bot wordt gedicteerd door de mechanische belastingen die op het bot inwerken.
De richting en grootte orde van de krachten die op het bot inwerken bepalen de structuur en als
secundair gevolg ook de vorm.
Waarschijnlijk wordt dit verklaard door elektrische lading. Boven een bepaalde belasting zal er geen bot
worden aangemaakt, maar zullen de osteoclasten worden gestimuleerd en ontstaat er botafbraak.
à Dit verklaart de toenemende weefselsterkte bij toenemende belasting bij een gedoseerde training
(ook van toepassing op spieren en pezen). Maar dit verklaart eveneens dat, bij een te snel toenemende
belasting, stressfracturen kunnen plaatsvinden. Maar te weinig belasting zal zorgen voor osteoporose.
1.3 GEWRICHTEN
= In zijn mechanische functie te vergelijken met een versnellingsapparaat (krachten overbrengen)
Bijvoorbeeld:
à Lopen = transmissie van de kracht van de motor (spieren) naar de grond:
- Hefbomen
- Krachtenkoppels
MOMENTARM
M=F*D
3
, KINEMATICA
à Er bestaan verschillende soorten gewrichten:
Scharniergewricht
Kogelgewricht
Zadelgewricht
(carpo-metacarpaal I)
4
HOOFDSTUK 1: ALGEMENE PRINCIPES
1.1 KADERING ‘ORTHOPEDIE’
Definitie:
Orthopedie – traumatologie
=
Diagnose en behandeling van aandoeningen van het bewegingsstelsel met betrekking tot
structuur en functie
Het bewegingstelsel is essentiëel bij alle menselijke acteviteiten:
- Arbeid
- Kunst
- Sport
- Lichaamshygiëne
- Eten = ADL = Activities of Daily Life
- Seksueel
à 1/6 raadplegingen bij de huisarts hebben te maken met het bewegingsstelsel (grote sociale impact)
HET BEWEGINGSSTELSEL
Structuur:
- Botten
- Gewrichten
- Spieren
- Ligamenten
- Pezen
Functie:
- Range of motion (ROM)
- Kracht
- Stabiliteit
- Snelheid
Pathologie:
- Ongevallen (meestal thuis in België!) à TRAUMATOLOGIE
- Veroudering à DEGENERATIEVE AANDOENINGEN
- Inflammatie en metabole afwijkingen à REUMATOLOGIE (steeds minder heelkunde)
- Tumoren (adolescenten: primair vs. ouderen: meta’s)
- Infectie (sterk toegenomen door meer chirurgie) = 1 van de grootste risico’s bij orthopedie
1
,1.2 BASISKENMERKEN VAN HET BOT
FUNCTIES VAN BOT
Biologische functie:
- Calcium-fosfor metabolisme
- Hematopoëse
Mechanische functie:
- Bijzonder goed in compressie & tractie
- Vergelijkbaar met hout (daarom past men schrijnwerk-technieken toe in de orthopedie)
Morfologische functie:
- Opbouw van het beweginsstelsel
- Structurele sterkte
OPBOUW VAN HET BOT
Bot = gespecialiseerd bindweefsel opgebouwd uit:
- Collageenvezels
- Anorganisch materiaal = hydroxyapatiet = Ca10(PO4)6(OH)2
Structuur:
- Cortex of compacta: à 10% porositeit = DENS à 80% van de botmassa
- Trabeculair of cancelleus bot: à 50-90% porositeit à 20% van de botmassa
In essentie hebben cortex en trabeculair bot dezelfde samenstelling, maar zijn ze structureel
verschillend, dus ook qua densiteit.
Morfologie:
à 3 componenten:
1. Bot
2. Beenmerg
3. Periost
à Vormindeling:
- Kort
- Lang
- Plat
à Morfologie van de lange beenderen:
- Epifyse
- Metafyse
- Diafyse
2
, DIAFYSE EPIFYSE/METAFYSE
- Dik, dens tubulair corticaal bot - Trabeculair bot
- Weerstand tegen torsie en plooien - Breder
- Dunne cortex
- Laat vervorming en demping toe
Wet van Wolff:
Law of transformation of bone
De structuur van het bot wordt gedicteerd door de mechanische belastingen die op het bot inwerken.
De richting en grootte orde van de krachten die op het bot inwerken bepalen de structuur en als
secundair gevolg ook de vorm.
Waarschijnlijk wordt dit verklaard door elektrische lading. Boven een bepaalde belasting zal er geen bot
worden aangemaakt, maar zullen de osteoclasten worden gestimuleerd en ontstaat er botafbraak.
à Dit verklaart de toenemende weefselsterkte bij toenemende belasting bij een gedoseerde training
(ook van toepassing op spieren en pezen). Maar dit verklaart eveneens dat, bij een te snel toenemende
belasting, stressfracturen kunnen plaatsvinden. Maar te weinig belasting zal zorgen voor osteoporose.
1.3 GEWRICHTEN
= In zijn mechanische functie te vergelijken met een versnellingsapparaat (krachten overbrengen)
Bijvoorbeeld:
à Lopen = transmissie van de kracht van de motor (spieren) naar de grond:
- Hefbomen
- Krachtenkoppels
MOMENTARM
M=F*D
3
, KINEMATICA
à Er bestaan verschillende soorten gewrichten:
Scharniergewricht
Kogelgewricht
Zadelgewricht
(carpo-metacarpaal I)
4
