Hoofdstuk 6: Het lipiden metabolisme
6.1 Vetvertering, transport en metabolisme
A. Vertering, absorbtie en systemisch transport
Triacylglycerol: structuur
• Triacylglycerolen (=vetten) = 90% van de lipiden in het
menselijk dieet.
• Triacylglycerol = glycerol (3C met OH groep erop) + 3
vetzuren(aan OH groep)
• hoofdvorm van metabolische energieopslag bij de mens
Vetweefsels
• opslag functie
• ondersteunende functie → organen die uitzakken als je buikvet weg is bvb
Galzuren/-zouten zijn nodig bij de vertering van lipiden
Vetten zitten in vetdruppeltjes
Galzouten zijn afgeleid van cholesterol, maar ze zijn amfipatisch : zowel in staat om met vetten
als waterige omgeving te interageren
• Door groot koolstofskelet hebben ze een hydrofoob karakter
• Door stukken die eraan vastgehecht worden → ook ene hydrofiel karakter hebben
Vetvertering: Lipasen zijn water-oplosbaar, triacylglycerolen niet
Galzuren/zouten werken als emulsificatoren, geholpen door de peristaltische bewegingen
(voedselbrij die je hebt opgenomen in kleine stukjes onderverdelen) galzouten vermengen met u
voedselbrij.
• Emulsie: kleien druppeltjes van één fase in een andere fase
• Kleine vetdruppeltjes in de waterige fase
Maag → dunne darm= duodenum en daar vlakbij ligt de pancreas en deze maakt spijsverterings
enzymen daar ligt ook de lever met de galblaas en galblaas ontvangt gal uit galwegen u lever →
galblaas gaat zijn inhoud legen één keer een voedselbrij passeert
• Pancreas levert enzymen aan om die triayclglycerolen te verknippen
• Galzouten worden gemaakt in de lever uit cholesterol
(tevens de enige excretieweg van cholesterol) en tijdelijk, tot
het moment dat ze nodig zijn bij de vertering, opgeslagen in
de galblaas
,Galzuren/zouten zijn essentieel voor opname van vetten en de vetoplosbare vitaminen A, D, E en
K.
Mensen met verstoorde galproductie of geblokkeerde galwegen lijden aan steatorrhea (= diacyl-,
monoacylglycerol en vetzuren in de ontlasting)
• kan je vet niet meer goed verteren
• 2de probleem: vitamines niet meer opgenomen geraken → tekort aan A,D,E,K
Redenen voor galwegverstopping:
- Galstenen of tumoren in de galwegen
➢ Als galstenen te groot worde komen ze vast te zitten en blokkeert alles
➢ Tumor kan er ook voor zorgen dat de uitweg geblokkeerd raakt
- Bacteriële infecties → kan zijn dat er dan zwelling optreden
- Galwegontstekingen
➢ Gevolg zijn van bacteriële infectie maar ook van auto-immuun ziektes
- (auto-immuun gerelateerd) = cholangitis
- PBC = primary biliary cholangitis: vnl galwegen binnen in de lever
- PSC = primary sclerosing cholangitis: grotere galwegen buiten de lever en later
ook galwegen binnen in de lever. Gaat vaak samen met Crohn’s
disease/inflammatory bowel disease.
Pancreatisch triacyl glycerol lipase:
• Enzym van de pancreas
• Lipase: gaat klassieke vetten gaan verteren
➢ groen, paars en blauw
• Collipase; geel
• Werken samen: gesloten en open
• Zolang enzym niet in contact komt met micel is actief centrum afgesloten door paars
dekseltje (hydrofiel)
• Op moment dat enzym vetdruppel tegenkomt → paars delkseltje klapt open en actief
centrum komt vrij → deksel word vastgehouden door collipase
, Moment dat openklapt krijg je en
zeer groot hydrofoob oppervlak ,
helpt om op die plaats vast te
zitten
Op moment dat in contact komt
met ene vetdruppeltje in: interfaciale activatie
Fosfolipase A2: een andere evolutionaire oplossing
- Ander pancreatisch enzym
- Doet aan afbraak van vetten/lipiden
- Heeft een hydrofoob kanaal → op moment dat dit in
contact komt met vetdruppetje kan 1 van die fosfolipiden
daar makkelijk uit omdat de zijketen van de holte allemaal
hydrofobe aminozuren zitten die contact maken met die
hydrofobe vetstaarten
Hydrofoob kanaal zorgt voor afscherming van het substraat
Fosfolipasen hydrolyseren verschillende bindingen… en worden gebruikt als tools in de
karakterisatie van fosfolipiden
Vershcillende fosfolipasen → allemaal gelijkaardige werking
Fosfolipasen zijn zeer nuttig in karakteriseren van fosfolipiden
Vetzuur bindend eiwit beschermt intestinaal epitheel tegen de ‘detergent-werking’ van vrije
vetzuren
De endotheelcellen in de darm gaan alles gaan opnemen (vetzuren, monoglycerolen,..)
Vrij vetzuur heeft aan zijn uiteinde een COO- groep → vetzuur is eigenlijk niets anders dan zeep
Vetzuren hebben detergent werking → kans soms schadelijk zijn →kan membraan aantasten
van de endotheelcellen van de darm → die secreteren het eiwit: FABP en dit capteert 1 molecule
vetzuur → ter bescherming van hun eigen membraan → zeepwerking onderdrukt
Helpt ook om oplosbaarheid van de vetzuren te verbeteren
6.1 Vetvertering, transport en metabolisme
A. Vertering, absorbtie en systemisch transport
Triacylglycerol: structuur
• Triacylglycerolen (=vetten) = 90% van de lipiden in het
menselijk dieet.
• Triacylglycerol = glycerol (3C met OH groep erop) + 3
vetzuren(aan OH groep)
• hoofdvorm van metabolische energieopslag bij de mens
Vetweefsels
• opslag functie
• ondersteunende functie → organen die uitzakken als je buikvet weg is bvb
Galzuren/-zouten zijn nodig bij de vertering van lipiden
Vetten zitten in vetdruppeltjes
Galzouten zijn afgeleid van cholesterol, maar ze zijn amfipatisch : zowel in staat om met vetten
als waterige omgeving te interageren
• Door groot koolstofskelet hebben ze een hydrofoob karakter
• Door stukken die eraan vastgehecht worden → ook ene hydrofiel karakter hebben
Vetvertering: Lipasen zijn water-oplosbaar, triacylglycerolen niet
Galzuren/zouten werken als emulsificatoren, geholpen door de peristaltische bewegingen
(voedselbrij die je hebt opgenomen in kleine stukjes onderverdelen) galzouten vermengen met u
voedselbrij.
• Emulsie: kleien druppeltjes van één fase in een andere fase
• Kleine vetdruppeltjes in de waterige fase
Maag → dunne darm= duodenum en daar vlakbij ligt de pancreas en deze maakt spijsverterings
enzymen daar ligt ook de lever met de galblaas en galblaas ontvangt gal uit galwegen u lever →
galblaas gaat zijn inhoud legen één keer een voedselbrij passeert
• Pancreas levert enzymen aan om die triayclglycerolen te verknippen
• Galzouten worden gemaakt in de lever uit cholesterol
(tevens de enige excretieweg van cholesterol) en tijdelijk, tot
het moment dat ze nodig zijn bij de vertering, opgeslagen in
de galblaas
,Galzuren/zouten zijn essentieel voor opname van vetten en de vetoplosbare vitaminen A, D, E en
K.
Mensen met verstoorde galproductie of geblokkeerde galwegen lijden aan steatorrhea (= diacyl-,
monoacylglycerol en vetzuren in de ontlasting)
• kan je vet niet meer goed verteren
• 2de probleem: vitamines niet meer opgenomen geraken → tekort aan A,D,E,K
Redenen voor galwegverstopping:
- Galstenen of tumoren in de galwegen
➢ Als galstenen te groot worde komen ze vast te zitten en blokkeert alles
➢ Tumor kan er ook voor zorgen dat de uitweg geblokkeerd raakt
- Bacteriële infecties → kan zijn dat er dan zwelling optreden
- Galwegontstekingen
➢ Gevolg zijn van bacteriële infectie maar ook van auto-immuun ziektes
- (auto-immuun gerelateerd) = cholangitis
- PBC = primary biliary cholangitis: vnl galwegen binnen in de lever
- PSC = primary sclerosing cholangitis: grotere galwegen buiten de lever en later
ook galwegen binnen in de lever. Gaat vaak samen met Crohn’s
disease/inflammatory bowel disease.
Pancreatisch triacyl glycerol lipase:
• Enzym van de pancreas
• Lipase: gaat klassieke vetten gaan verteren
➢ groen, paars en blauw
• Collipase; geel
• Werken samen: gesloten en open
• Zolang enzym niet in contact komt met micel is actief centrum afgesloten door paars
dekseltje (hydrofiel)
• Op moment dat enzym vetdruppel tegenkomt → paars delkseltje klapt open en actief
centrum komt vrij → deksel word vastgehouden door collipase
, Moment dat openklapt krijg je en
zeer groot hydrofoob oppervlak ,
helpt om op die plaats vast te
zitten
Op moment dat in contact komt
met ene vetdruppeltje in: interfaciale activatie
Fosfolipase A2: een andere evolutionaire oplossing
- Ander pancreatisch enzym
- Doet aan afbraak van vetten/lipiden
- Heeft een hydrofoob kanaal → op moment dat dit in
contact komt met vetdruppetje kan 1 van die fosfolipiden
daar makkelijk uit omdat de zijketen van de holte allemaal
hydrofobe aminozuren zitten die contact maken met die
hydrofobe vetstaarten
Hydrofoob kanaal zorgt voor afscherming van het substraat
Fosfolipasen hydrolyseren verschillende bindingen… en worden gebruikt als tools in de
karakterisatie van fosfolipiden
Vershcillende fosfolipasen → allemaal gelijkaardige werking
Fosfolipasen zijn zeer nuttig in karakteriseren van fosfolipiden
Vetzuur bindend eiwit beschermt intestinaal epitheel tegen de ‘detergent-werking’ van vrije
vetzuren
De endotheelcellen in de darm gaan alles gaan opnemen (vetzuren, monoglycerolen,..)
Vrij vetzuur heeft aan zijn uiteinde een COO- groep → vetzuur is eigenlijk niets anders dan zeep
Vetzuren hebben detergent werking → kans soms schadelijk zijn →kan membraan aantasten
van de endotheelcellen van de darm → die secreteren het eiwit: FABP en dit capteert 1 molecule
vetzuur → ter bescherming van hun eigen membraan → zeepwerking onderdrukt
Helpt ook om oplosbaarheid van de vetzuren te verbeteren
