Bio thema 1: functionele
morfologie van de (eukaryote)
cel:
(p 10-36)
1. Cellen in relatie met andere organisatieniveaus
• Biosfeer=
Het gedeelte op de aarde waar leven mogelijk is.
• Vergel king oorsprong tussen dierl ke en plantenorganisatieniveaus
(evolutie):
Door te vergelijk tussen de (sub)microscopische organisatieniveaus van dieren en planten,
zie je dat er veel gelijkenissen zijn. Dit komt omdat ze een gemeenschappelijke
oorsprong hebben: meercellige organismen zijn uit eencellige ontstaan.
2. Observeren van cellen
• Robert Hooke: (wnr+wie)
Leefde in de 17e eeuw en was een van de eerste microscoopbouwers.
• Antonio van Leeuwenhoek:
Leefde in de 17e eeuw, was een Nederlander en heeft veel microscopen gemaakt
bestaande uit een glazen bolletje en twee koperen platen, die tot 270x kon vergroten.
• Noem twee cellen die je met het blote oog kan zien:
1. Eieren van kikkers
2. Eieren van vogels
• Oplossend vermogen: ( 2syno+def+ OV van een mensenoog)
= scheidend vermogen
= resolutie
= drukt de minimale afstand uit tussen twee punten die je nog net gescheiden kan
waarnemen.
OV Mens: 0,2mm
• LM: (wat+functie+OV)
= lichtmicroscoop
: maakt het mogelijk om de microscopische structuur van plantencellen en dierlijke cellen
en hun celstructuren en -organellen (zoals celwand, vacuole, cytoplasma…) te
bestuderen.
Heeft een oplossend vermogen van 200nm
• EM: (wat, functie, OV, soorten)
= Een elektronenmicroscoop (1933~1950)
:maakt het mogelijk om de submicroscopische structuur (deeltjes die zo klein zijn dat je ze
met een lichtmicroscoop niet kan zien) van een cel te bestuderen.
Het werkt d.m.v. versnelde elektronen. En het levert geen beelden in kleur maar grijstinten
op.
ij ij
, 1nm is goed zichtbaar
Er zijn twee soorten elektronenmicroscopen:
1. TEM: transmissie-elektronenmicroscoop, celonderdelen in doorsnede zichtbaar.
2. REM: raster-elektronenmicroscoop, laat oppervlak van structuren zien.
—> Lees p 10, 11, 12, 14
3. Submicroscopische studie van het celoppervlak
3.1 celwand
• Bouw celwand planten:
Het voornaamste bestanddeel van de celwand is cellulose, dat bestaat uit vezelige
moleculen die in lagen liggen en zo netwerken vormen, waartussen mazen voorkomen.
• Bouw celwand fungi:
Opgebouwd uit chitine.
• Bouw celwand bacteriën:
Opgebouwd uit mucopeptide. Dit komt alleen voor bij bacteriën. Bacteriën kunnen dus
speci ek bestreden worden door sto en die de mucopeptide aantasten.
Vb: antibioticum penicilline
Bovenop de celwand kan er nog een dikke slijmerige laag voorkomen: glycocalyx.
• Bouw celwand dierl ke cellen:
Bla bla bla want dit is een strikvraag: dierlijke cellen hebben geen
celwand. Hopelijk heb je dit juist
Hashtag waaromniet
• Functies van de celwand (2):
1. De celwand zorgt voor stevigheid binnen de cel
2. De celwand fungeert als beschermlaag tegen afbraak of tegen ongunstige
weersomstandigheden
3.2 celmembraan
• Celmembraan: (syno+…)
= plasmalemma
: omsluit cytoplasma
: bestaat uit twee lagen die samen een dunne lm vormen van +- 10nm dik
(=lipidendubbellaag bestaande uit fosfolipiden en cholesterol).
• Vul de schematische voorstelling van de lipidendubbellaag aan:
fi ij ff fi
morfologie van de (eukaryote)
cel:
(p 10-36)
1. Cellen in relatie met andere organisatieniveaus
• Biosfeer=
Het gedeelte op de aarde waar leven mogelijk is.
• Vergel king oorsprong tussen dierl ke en plantenorganisatieniveaus
(evolutie):
Door te vergelijk tussen de (sub)microscopische organisatieniveaus van dieren en planten,
zie je dat er veel gelijkenissen zijn. Dit komt omdat ze een gemeenschappelijke
oorsprong hebben: meercellige organismen zijn uit eencellige ontstaan.
2. Observeren van cellen
• Robert Hooke: (wnr+wie)
Leefde in de 17e eeuw en was een van de eerste microscoopbouwers.
• Antonio van Leeuwenhoek:
Leefde in de 17e eeuw, was een Nederlander en heeft veel microscopen gemaakt
bestaande uit een glazen bolletje en twee koperen platen, die tot 270x kon vergroten.
• Noem twee cellen die je met het blote oog kan zien:
1. Eieren van kikkers
2. Eieren van vogels
• Oplossend vermogen: ( 2syno+def+ OV van een mensenoog)
= scheidend vermogen
= resolutie
= drukt de minimale afstand uit tussen twee punten die je nog net gescheiden kan
waarnemen.
OV Mens: 0,2mm
• LM: (wat+functie+OV)
= lichtmicroscoop
: maakt het mogelijk om de microscopische structuur van plantencellen en dierlijke cellen
en hun celstructuren en -organellen (zoals celwand, vacuole, cytoplasma…) te
bestuderen.
Heeft een oplossend vermogen van 200nm
• EM: (wat, functie, OV, soorten)
= Een elektronenmicroscoop (1933~1950)
:maakt het mogelijk om de submicroscopische structuur (deeltjes die zo klein zijn dat je ze
met een lichtmicroscoop niet kan zien) van een cel te bestuderen.
Het werkt d.m.v. versnelde elektronen. En het levert geen beelden in kleur maar grijstinten
op.
ij ij
, 1nm is goed zichtbaar
Er zijn twee soorten elektronenmicroscopen:
1. TEM: transmissie-elektronenmicroscoop, celonderdelen in doorsnede zichtbaar.
2. REM: raster-elektronenmicroscoop, laat oppervlak van structuren zien.
—> Lees p 10, 11, 12, 14
3. Submicroscopische studie van het celoppervlak
3.1 celwand
• Bouw celwand planten:
Het voornaamste bestanddeel van de celwand is cellulose, dat bestaat uit vezelige
moleculen die in lagen liggen en zo netwerken vormen, waartussen mazen voorkomen.
• Bouw celwand fungi:
Opgebouwd uit chitine.
• Bouw celwand bacteriën:
Opgebouwd uit mucopeptide. Dit komt alleen voor bij bacteriën. Bacteriën kunnen dus
speci ek bestreden worden door sto en die de mucopeptide aantasten.
Vb: antibioticum penicilline
Bovenop de celwand kan er nog een dikke slijmerige laag voorkomen: glycocalyx.
• Bouw celwand dierl ke cellen:
Bla bla bla want dit is een strikvraag: dierlijke cellen hebben geen
celwand. Hopelijk heb je dit juist
Hashtag waaromniet
• Functies van de celwand (2):
1. De celwand zorgt voor stevigheid binnen de cel
2. De celwand fungeert als beschermlaag tegen afbraak of tegen ongunstige
weersomstandigheden
3.2 celmembraan
• Celmembraan: (syno+…)
= plasmalemma
: omsluit cytoplasma
: bestaat uit twee lagen die samen een dunne lm vormen van +- 10nm dik
(=lipidendubbellaag bestaande uit fosfolipiden en cholesterol).
• Vul de schematische voorstelling van de lipidendubbellaag aan:
fi ij ff fi
