Inhoudsopgave
1. Marcel Breuer: Bespreek het gebruik van beton bij Breuer en vergelijk met Le Corbusier en Bo Bardi..........2
2. Frank Lloyd Wright: Verschil en gelijkenissen tussen Prairie Houses en Usonian Houses...............................3
3. Frank Lloyd Wright: Toon de verschuivingen in zijn werk aan a.d.h.v. het Hollyhock House (1916-1921) en
het House on Falling Water (1935). Licht hiernaast ook het boek van Friedman toe in de context van het
Hollyhock House. (???).........................................................................................................................................4
4. Vergelijk het Hollyhock House, het House on Fallingwater en het Huis Sonneveld aan de hand van hun
opdrachtgever......................................................................................................................................................5
(Huis Sonneveld van Brinkman & Vander Vlugt, 1933, opdracht Van Nelle).......................................................6
5. Beatriz Colomina: wat betekent haar tekst ‘The Exhibitionist House’? (foto’s: Paviljoen van LC, Space
House van Kiesler en Casa Malaparte)................................................................................................................7
6. Maison de Verre van Chareau & Bijvoet, Parijs (1928-1931): toon de tegenstrijdigheden en dubbele
betekenissen aan in dit huis.................................................................................................................................8
7. Le Corbusier: Hoe gebruikt hij media om zijn gedachtengoed te verspreiden? Geef aandacht aan foto en
film. Hoe verschilt zijn wijze van de jaren ’20 met de jaren er na. Gebruik de 5 foto’s.......................................9
8. Le Corbusier: vergelijk het paaldorp in Venetië met zijn vorige werken (???)...............................................10
9. Identificeer: Vila Fallet, Zwitserland...............................................................................................................10
10. Hoe hebben de reizen van LC een rol gespeeld in zijn vorming en hoe heeft zijn aanwezigheid in bepaalde
gebieden/regio's invloed gehad? Foto's van brise soleil, project in Carthago, ontwerp van Sovjet Paleis,
Capitoolcomplex, Villa Schwob gegeven............................................................................................................11
11. Wat schrijft Curtis over Chandigarh en wat schrijft Prakash er over?........................................................12
12. Vergelijk monumentaliteit tussen A. Speer en L. Kahn: gebruik de termen schaal, maat, materialiteit,
architectuur uit het verleden..............................................................................................................................13
13. Casa del Fascio: Bespreek het programma, de planopbouw, materialiteit. Licht hiernaast de Casa toe als
exemplarisch model voor het Italiaans totalitair regime. Vergelijk het Italiaans regime met het Duitse:
gelijkenissen en verschillen................................................................................................................................15
14. Vergelijk de twee visies op Speer................................................................................................................17
15. Leg uit: Bauhaus...........................................................................................................................................18
16. Identificeer: Sommerfeld House...................................................................................................................19
17. Bespreek de Weissenhofsiedlung a.d.h.v. de architecten besproken in de les............................................20
18. Vergelijk Vila Stein van LC met de woning van Josef Frank op de Weissenhofsiedlung (Bespreek het
standpunt van de architect omtrent traditionele inrichten en historiografie van het moderne wonen)..........21
19. Bespreek het ‘complexe’ bij Asplund en de ‘Dilemma of Classicism’ aan de hand van volgende gebouwen.
............................................................................................................................................................................22
20. Complexe/vervreemding bij Lewerentz: Twee kerken en kapel..................................................................24
21. Illustreer de verschillende visies op Jose Plecnik. Leg uit aan de hand van het Kasteel van Praag. (Niet zo
uitvoerig op ingegaan in de les, vooral focus op Kasteel…)...............................................................................25
22. Aldo van Eyck en de Otterlo cirkels: Leg uit. Waarom was hij een kritisch figuur binnen de CIAM? Leg de
cirkels ook uit aan de hand van zijn Weeshuis...................................................................................................27
23. Leg de positie van TEAM X op vlak van stedenbouw uit. Wat wilden ze, hoe was hun houding tov de visie
van CIAM. Hoe werd hun houding gestimuleerd in het buitenland (CIAM Marokko en Algerije). Leg ook hun
positie tov de stedenbouw uit adhv Golden Lane Project van A&P Smithson en Polder 1 van Bakema...........29
1
, 24. Niemeyer: Wat is de rol van Brazilië in zijn architectuur en politiek? Wat is zijn visie op de
maatschappelijke functies van de architect? Vergelijk met Bo Bardi................................................................31
25. Vergelijk Aldo Van Eyck en Lina Bo Bardi.....................................................................................................33
26. Vergelijk het functionalisme van Hannes Meyer en Alvar Aalto. Bespreek materiaal, vorm, structuur.....35
1. Marcel Breuer: Bespreek het gebruik van beton bij Breuer en
vergelijk met Le Corbusier en Bo Bardi.
Marcel Breuer (medewerker architectenbureau Robert Gatje)
- Gebruikt beton heel vaak op een poëtische en expressieve manier
- Verheft het tot nobel materiaal
- Want sterk, kwalitatief, snel gemaakt, goedkoop, karaktervol
- Contrasteerde wel vaak met de publieke smaak
- Gebruikt het in unieke projecten
o Plastische experimenten met beton ‘sculpteren’ met beton sculpteren’ met beton
- Kantoortypologie en institutionele architectuur (bv. Unesco; crystalline forms)
prefabricatie van beton variaties op eenzelfde thema doorvoeren voordelen,
aantrekkelijk op die manier, mogelijkheid tot vernieuwing binnen eenzelfde thema
o Gaat betonnen paletten aan gevels hangen die een bepaalde structuur
hebben waardoor er licht- en schaduweffecten ontstaan creatie van een
bijzondere esthetiek door minimum aan middelen
- Hij gaat de plastische voordelen van beton uitspelen & unieke, formele
vormexperimenten uitvoeren, zoals de bouw van twee unieke (niet herhaalbare
projecten) kerken => sculpturale vorm in beton, extreem
- Geeft beton een structuur L.C. gebruikt béton brut
Le Corbusier
- O.i.v. Perret kwam hij in contact met ‘sculpteren’ met beton reinforced concrete’
- Dom-Ino systeem – betonskelet bestaande uit verdiepen gedragen door pilotis
- Glad beton in Carpenter Center Chandigarh en Marseille: béton brut
- Het mag er hier onafgewerkt uitzien: ‘sculpteren’ met beton materials like brick and bare concrete are used
in a deliberately rough way to evoke archaic and primitivist associations’
o Noodzaak: slechte uitvoering of communicatie
o Verdedigt esthetiek/poëzie van beton brut
o Esthetiek verspreid via foto’s van Hervé (ook foto’s van Breuer)
Lina Bo Bardi
- Is heel direct in materiaalgebruik: ze zal een heel brutale, betonnen architectuur
hanteren schuwt het grote gebaar niet
gladde modernisme van Niemeyer dat geen veroudering aanvaardt
ook Breuers architectuur aanvaard geen veroudering: wilt tijdloze monumenten
LC’s witte, strakke architectuur aanvaard ook geen veroudering (geen beton
weliswaar) aantasting wit plaaster = masker van de witte muur doorbroken en
zou materialiteit tonen
= Bardi aanvaardt veroudering wel! = aantasting door tijd, weer
- Beton kan beter tegen het warme klimaat stelt ze
- Gebruikt béton brut
- Ruw, brutaliteit, maar geladen met menselijk gevoel net als Aalto wilt ze humane
(maar dan brutalistische) architectuur
2
, - Ze ziet beton als ‘sculpteren’ met beton een levend wezen’ wordt ouder doorheen de tijd!
2. Frank Lloyd Wright: Verschil en gelijkenissen tussen Prairie
Houses en Usonian Houses
Prairie Houses (1901-1910) Usonian Houses (1936-…)
Les van Japan: Opnieuw zoektocht naar een type-woning
Naar een type-woning. Niet steeds van nul in de suburbs. Speelt in op de economische
beginnen maar vertrekken van een type crisis in de jaren ’30. Woningnood doel
dit type aanpassen of herhalen toch was deze types op grote schaal door te
variatie trekken (niet gelukt).
Men wilt de woningnood oplossen door
snel goedkope huizen te bouwen. Dit kon
via standaardisatie en prefabricatie van
materiaal.
Huis groter doen lijken: overkragingen dak Eenvoudige en goedkope materialen –
(garage + terras) statussymbool crisis.
Houdt zich aan 9 punten Rol van de huisvrouw wordt belangrijk door
1. Reduceer onderdelen tot het ontbreken personeel. Keuken wordt
minimum efficiënt ingericht om de taak van de
2. Relatie gebouw – site huisvrouw te verlichten (niet bevrijden,
3. Elimineer kamer als een doos radicale feministen strijden hier voor).
muren tot schermen Dining room alcove (kruising publieke en
4. Huis op een sokkel private onderdelen van het huis)
5. Harmoniseer openingen
6. Eenduidig materiaalgebruik + De dining room, keuken en living zijn in de
ornament dat volgt uit de aard van Prairie Houses meer gescheiden, terwijl de
de gebruikte materialen alcove en living room nu eigenlijk echt door
7. Integreer technieken zodat ze deel elkaar lopen.
uitmaken van de architectuur
8. Meubels als onderdeel van de Nu wel plaats specifiek voor de vrouw.
architectuur
9. Vermoord de decorateur
Ruimte voor interpretatie, geen dogma’s
Robie House Klimatologie opnieuw belangrijk. Textiele
- Sokkel: naar buiten maar niet naar bekleding van het dak om de zon buiten te
binnen kijken (shelter) houden.
- Open woning, ‘sculpteren’ met beton explodeert’ naar alle
kanten
- Klimaatcontrole
- Vloeiende ruimtes
- Scheiding tussen bewoners en
dienstpersoneel
- Huis als plaats van de man, geen
plaats enkel voor de vrouw
Gegoede klasse dat dienstpersoneel kan Mensen met auto’s en telefoon (geen
betalen (niet super rijken). isolatie). De middenklasse. Geen mensen
3
, Te zien aan grondplan. met dienstpersoneel andere ruimtelijke
Dining room belangrijk als statussymbool. distributie
3. Frank Lloyd Wright: Toon de verschuivingen in zijn werk aan
a.d.h.v. het Hollyhock House (1916-1921) en het House on
Falling Water (1935). Licht hiernaast ook het boek van
Friedman toe in de context van het Hollyhock House. (???)
Beide gebouwen worden na een crisisperiode in zijn leven gebouwd. Hij gaat naar het Zuiden
en wordt er met een ander klimaat en cultuur geconfronteerd hier bouwt hij Hollyhock.
A. Hollyhock/Barnsdall House voor A. Barnsdall
- Zuiden andere traditie en cultuur (traditie + FLW)
- Patiowoningen die meer naar binnen gekeerd zijn
- Aandacht voor het klimaat warmer (textiel op daken)
- Onconventionele ruimte-indeling
- Naar binnen gericht Robie House
- Invloed ‘sculpteren’ met beton native american civilisation’ concrete blocks samenvoegen met ‘sculpteren’ met beton textiel-
achtige’ motieven = nieuwe tectoniek die hij er leert kennen
- Avant-garde theater voor publiek
- Type
Hij richt zijn architectuurbureau TAC op (genie anoniem).
In de jaren ’30 stapt FLW net als Le Corbusier en Mies over een esthetiek van de natuur,
in plaats van een esthetiek van de machine. Hij zal gebruik maken van complexe en
organische curves, natuurlijke materialen en zal het proces van ‘sculpteren’ met beton weathering’ aanvaarden
(gebouw takelt af doorheen de tijd). Er is betrokkenheid tot de omgeving (site-specificiteit).
B. House on Falling Water voor E. Kaufmann
- Natuur komt letterlijk binnen (rotsformaties)
- Haard nog steeds centraal
- Op de waterval indringendere, sensoriële ervaring komt letterlijk naar binnen
- Hoeken open
- Overkragingen
- Doos wordt opengetrokken! Niet naar binnen zoals Hollyhock
- Bouwtechnisch innovatief beton en grote glasvakken, waarschijnlijk de les van
Europa, maken radicaal doorvoeren van eerdere ideeën mogelijk weigert
beïnvloeding te herkennen
- Misrekening: te zwaar staal en geen vertrouwen van Kaufmann
- Kaufmann had impact op meubelen en interieur
Beide opdrachtgevers zijn ‘sculpteren’ met beton clients’. Zij gaan een nauwe relatie aan met de architect en geven
impulsen die invloed hebben op het uiteindelijke gebouw. Dit breekt de mythe van de
autonome genie. Wright weigert elke beïnvloeding toe te geven.
4
1. Marcel Breuer: Bespreek het gebruik van beton bij Breuer en vergelijk met Le Corbusier en Bo Bardi..........2
2. Frank Lloyd Wright: Verschil en gelijkenissen tussen Prairie Houses en Usonian Houses...............................3
3. Frank Lloyd Wright: Toon de verschuivingen in zijn werk aan a.d.h.v. het Hollyhock House (1916-1921) en
het House on Falling Water (1935). Licht hiernaast ook het boek van Friedman toe in de context van het
Hollyhock House. (???).........................................................................................................................................4
4. Vergelijk het Hollyhock House, het House on Fallingwater en het Huis Sonneveld aan de hand van hun
opdrachtgever......................................................................................................................................................5
(Huis Sonneveld van Brinkman & Vander Vlugt, 1933, opdracht Van Nelle).......................................................6
5. Beatriz Colomina: wat betekent haar tekst ‘The Exhibitionist House’? (foto’s: Paviljoen van LC, Space
House van Kiesler en Casa Malaparte)................................................................................................................7
6. Maison de Verre van Chareau & Bijvoet, Parijs (1928-1931): toon de tegenstrijdigheden en dubbele
betekenissen aan in dit huis.................................................................................................................................8
7. Le Corbusier: Hoe gebruikt hij media om zijn gedachtengoed te verspreiden? Geef aandacht aan foto en
film. Hoe verschilt zijn wijze van de jaren ’20 met de jaren er na. Gebruik de 5 foto’s.......................................9
8. Le Corbusier: vergelijk het paaldorp in Venetië met zijn vorige werken (???)...............................................10
9. Identificeer: Vila Fallet, Zwitserland...............................................................................................................10
10. Hoe hebben de reizen van LC een rol gespeeld in zijn vorming en hoe heeft zijn aanwezigheid in bepaalde
gebieden/regio's invloed gehad? Foto's van brise soleil, project in Carthago, ontwerp van Sovjet Paleis,
Capitoolcomplex, Villa Schwob gegeven............................................................................................................11
11. Wat schrijft Curtis over Chandigarh en wat schrijft Prakash er over?........................................................12
12. Vergelijk monumentaliteit tussen A. Speer en L. Kahn: gebruik de termen schaal, maat, materialiteit,
architectuur uit het verleden..............................................................................................................................13
13. Casa del Fascio: Bespreek het programma, de planopbouw, materialiteit. Licht hiernaast de Casa toe als
exemplarisch model voor het Italiaans totalitair regime. Vergelijk het Italiaans regime met het Duitse:
gelijkenissen en verschillen................................................................................................................................15
14. Vergelijk de twee visies op Speer................................................................................................................17
15. Leg uit: Bauhaus...........................................................................................................................................18
16. Identificeer: Sommerfeld House...................................................................................................................19
17. Bespreek de Weissenhofsiedlung a.d.h.v. de architecten besproken in de les............................................20
18. Vergelijk Vila Stein van LC met de woning van Josef Frank op de Weissenhofsiedlung (Bespreek het
standpunt van de architect omtrent traditionele inrichten en historiografie van het moderne wonen)..........21
19. Bespreek het ‘complexe’ bij Asplund en de ‘Dilemma of Classicism’ aan de hand van volgende gebouwen.
............................................................................................................................................................................22
20. Complexe/vervreemding bij Lewerentz: Twee kerken en kapel..................................................................24
21. Illustreer de verschillende visies op Jose Plecnik. Leg uit aan de hand van het Kasteel van Praag. (Niet zo
uitvoerig op ingegaan in de les, vooral focus op Kasteel…)...............................................................................25
22. Aldo van Eyck en de Otterlo cirkels: Leg uit. Waarom was hij een kritisch figuur binnen de CIAM? Leg de
cirkels ook uit aan de hand van zijn Weeshuis...................................................................................................27
23. Leg de positie van TEAM X op vlak van stedenbouw uit. Wat wilden ze, hoe was hun houding tov de visie
van CIAM. Hoe werd hun houding gestimuleerd in het buitenland (CIAM Marokko en Algerije). Leg ook hun
positie tov de stedenbouw uit adhv Golden Lane Project van A&P Smithson en Polder 1 van Bakema...........29
1
, 24. Niemeyer: Wat is de rol van Brazilië in zijn architectuur en politiek? Wat is zijn visie op de
maatschappelijke functies van de architect? Vergelijk met Bo Bardi................................................................31
25. Vergelijk Aldo Van Eyck en Lina Bo Bardi.....................................................................................................33
26. Vergelijk het functionalisme van Hannes Meyer en Alvar Aalto. Bespreek materiaal, vorm, structuur.....35
1. Marcel Breuer: Bespreek het gebruik van beton bij Breuer en
vergelijk met Le Corbusier en Bo Bardi.
Marcel Breuer (medewerker architectenbureau Robert Gatje)
- Gebruikt beton heel vaak op een poëtische en expressieve manier
- Verheft het tot nobel materiaal
- Want sterk, kwalitatief, snel gemaakt, goedkoop, karaktervol
- Contrasteerde wel vaak met de publieke smaak
- Gebruikt het in unieke projecten
o Plastische experimenten met beton ‘sculpteren’ met beton sculpteren’ met beton
- Kantoortypologie en institutionele architectuur (bv. Unesco; crystalline forms)
prefabricatie van beton variaties op eenzelfde thema doorvoeren voordelen,
aantrekkelijk op die manier, mogelijkheid tot vernieuwing binnen eenzelfde thema
o Gaat betonnen paletten aan gevels hangen die een bepaalde structuur
hebben waardoor er licht- en schaduweffecten ontstaan creatie van een
bijzondere esthetiek door minimum aan middelen
- Hij gaat de plastische voordelen van beton uitspelen & unieke, formele
vormexperimenten uitvoeren, zoals de bouw van twee unieke (niet herhaalbare
projecten) kerken => sculpturale vorm in beton, extreem
- Geeft beton een structuur L.C. gebruikt béton brut
Le Corbusier
- O.i.v. Perret kwam hij in contact met ‘sculpteren’ met beton reinforced concrete’
- Dom-Ino systeem – betonskelet bestaande uit verdiepen gedragen door pilotis
- Glad beton in Carpenter Center Chandigarh en Marseille: béton brut
- Het mag er hier onafgewerkt uitzien: ‘sculpteren’ met beton materials like brick and bare concrete are used
in a deliberately rough way to evoke archaic and primitivist associations’
o Noodzaak: slechte uitvoering of communicatie
o Verdedigt esthetiek/poëzie van beton brut
o Esthetiek verspreid via foto’s van Hervé (ook foto’s van Breuer)
Lina Bo Bardi
- Is heel direct in materiaalgebruik: ze zal een heel brutale, betonnen architectuur
hanteren schuwt het grote gebaar niet
gladde modernisme van Niemeyer dat geen veroudering aanvaardt
ook Breuers architectuur aanvaard geen veroudering: wilt tijdloze monumenten
LC’s witte, strakke architectuur aanvaard ook geen veroudering (geen beton
weliswaar) aantasting wit plaaster = masker van de witte muur doorbroken en
zou materialiteit tonen
= Bardi aanvaardt veroudering wel! = aantasting door tijd, weer
- Beton kan beter tegen het warme klimaat stelt ze
- Gebruikt béton brut
- Ruw, brutaliteit, maar geladen met menselijk gevoel net als Aalto wilt ze humane
(maar dan brutalistische) architectuur
2
, - Ze ziet beton als ‘sculpteren’ met beton een levend wezen’ wordt ouder doorheen de tijd!
2. Frank Lloyd Wright: Verschil en gelijkenissen tussen Prairie
Houses en Usonian Houses
Prairie Houses (1901-1910) Usonian Houses (1936-…)
Les van Japan: Opnieuw zoektocht naar een type-woning
Naar een type-woning. Niet steeds van nul in de suburbs. Speelt in op de economische
beginnen maar vertrekken van een type crisis in de jaren ’30. Woningnood doel
dit type aanpassen of herhalen toch was deze types op grote schaal door te
variatie trekken (niet gelukt).
Men wilt de woningnood oplossen door
snel goedkope huizen te bouwen. Dit kon
via standaardisatie en prefabricatie van
materiaal.
Huis groter doen lijken: overkragingen dak Eenvoudige en goedkope materialen –
(garage + terras) statussymbool crisis.
Houdt zich aan 9 punten Rol van de huisvrouw wordt belangrijk door
1. Reduceer onderdelen tot het ontbreken personeel. Keuken wordt
minimum efficiënt ingericht om de taak van de
2. Relatie gebouw – site huisvrouw te verlichten (niet bevrijden,
3. Elimineer kamer als een doos radicale feministen strijden hier voor).
muren tot schermen Dining room alcove (kruising publieke en
4. Huis op een sokkel private onderdelen van het huis)
5. Harmoniseer openingen
6. Eenduidig materiaalgebruik + De dining room, keuken en living zijn in de
ornament dat volgt uit de aard van Prairie Houses meer gescheiden, terwijl de
de gebruikte materialen alcove en living room nu eigenlijk echt door
7. Integreer technieken zodat ze deel elkaar lopen.
uitmaken van de architectuur
8. Meubels als onderdeel van de Nu wel plaats specifiek voor de vrouw.
architectuur
9. Vermoord de decorateur
Ruimte voor interpretatie, geen dogma’s
Robie House Klimatologie opnieuw belangrijk. Textiele
- Sokkel: naar buiten maar niet naar bekleding van het dak om de zon buiten te
binnen kijken (shelter) houden.
- Open woning, ‘sculpteren’ met beton explodeert’ naar alle
kanten
- Klimaatcontrole
- Vloeiende ruimtes
- Scheiding tussen bewoners en
dienstpersoneel
- Huis als plaats van de man, geen
plaats enkel voor de vrouw
Gegoede klasse dat dienstpersoneel kan Mensen met auto’s en telefoon (geen
betalen (niet super rijken). isolatie). De middenklasse. Geen mensen
3
, Te zien aan grondplan. met dienstpersoneel andere ruimtelijke
Dining room belangrijk als statussymbool. distributie
3. Frank Lloyd Wright: Toon de verschuivingen in zijn werk aan
a.d.h.v. het Hollyhock House (1916-1921) en het House on
Falling Water (1935). Licht hiernaast ook het boek van
Friedman toe in de context van het Hollyhock House. (???)
Beide gebouwen worden na een crisisperiode in zijn leven gebouwd. Hij gaat naar het Zuiden
en wordt er met een ander klimaat en cultuur geconfronteerd hier bouwt hij Hollyhock.
A. Hollyhock/Barnsdall House voor A. Barnsdall
- Zuiden andere traditie en cultuur (traditie + FLW)
- Patiowoningen die meer naar binnen gekeerd zijn
- Aandacht voor het klimaat warmer (textiel op daken)
- Onconventionele ruimte-indeling
- Naar binnen gericht Robie House
- Invloed ‘sculpteren’ met beton native american civilisation’ concrete blocks samenvoegen met ‘sculpteren’ met beton textiel-
achtige’ motieven = nieuwe tectoniek die hij er leert kennen
- Avant-garde theater voor publiek
- Type
Hij richt zijn architectuurbureau TAC op (genie anoniem).
In de jaren ’30 stapt FLW net als Le Corbusier en Mies over een esthetiek van de natuur,
in plaats van een esthetiek van de machine. Hij zal gebruik maken van complexe en
organische curves, natuurlijke materialen en zal het proces van ‘sculpteren’ met beton weathering’ aanvaarden
(gebouw takelt af doorheen de tijd). Er is betrokkenheid tot de omgeving (site-specificiteit).
B. House on Falling Water voor E. Kaufmann
- Natuur komt letterlijk binnen (rotsformaties)
- Haard nog steeds centraal
- Op de waterval indringendere, sensoriële ervaring komt letterlijk naar binnen
- Hoeken open
- Overkragingen
- Doos wordt opengetrokken! Niet naar binnen zoals Hollyhock
- Bouwtechnisch innovatief beton en grote glasvakken, waarschijnlijk de les van
Europa, maken radicaal doorvoeren van eerdere ideeën mogelijk weigert
beïnvloeding te herkennen
- Misrekening: te zwaar staal en geen vertrouwen van Kaufmann
- Kaufmann had impact op meubelen en interieur
Beide opdrachtgevers zijn ‘sculpteren’ met beton clients’. Zij gaan een nauwe relatie aan met de architect en geven
impulsen die invloed hebben op het uiteindelijke gebouw. Dit breekt de mythe van de
autonome genie. Wright weigert elke beïnvloeding toe te geven.
4
