Samenvatting Inleiding tot het recht: deel 1 professor Voet

Inleiding tot het recht
Luik 1 : Algemene inleiding tot het recht




DEEL 1 : OMSCHRIJVING VAN HET BEGRIP
RECHT




Hoofdstuk 1 : objectief en subjectief recht

Wat is recht?
- Begripsoorsprong
 Link met overheidsgezag
 Overheid = gaat de maatschappij ordenen
1. Zegt wat het recht is
2. En dwingt het recht ook af
- Dubbelzinnige notie
 Recht in objectieve zin
 Recht in subjectieve zin

Objectief recht – subjectief recht
- Objectief : vanuit de maatschappij / maatschappelijk gegeven /
maatschappelijk fenomeen
“geheel van algemene (on)geschreven regels voor uiterlijke gedragingen
(niet gedachten) van in maatschappelijk verband levende mensen waarvan
respect wordt afgedwongen door de overheid”
 Algemeen
 = op “iedereen” van toepassing
 Iedereen = iedereen die binnen de werkingssfeer/
toepassingsgebied van de wet valt
 On(g)eschreven
 Regels
 Gebod : iets dat je MOET doen
 Verbod : iets wat je NIET MAG doen
 Mensen
 = rechtssubjecten, GEEN dieren
 Uiterlijke gedragingen
 = dingen die je doet
 maatschappelijke uiterlijke gedragingen
 Afgedwongen door overheid
 = overheid gaat een schending van het objectief recht gaan
sanctioneren




1

, - Subjectief : het recht bekeken vanuit het individu
“ aanspraak die een persoon aan een rechtsnorm ontleent”
 doen, geven, laten
 om een zaak te gebruiken
 bepaalde prestatie van een andere individu te vereisen
 Bv. Huur
Verhuurder : kan zich beroepen op het objectief recht
Huurder : kan kijken of hij een subejctief recht heeft

Band objectief recht – subjectief recht
- Twee zijden van dezelfde medaille
“Ik heb een subjectief recht omdat mijn aanspraak beschermd wordt door het
objectieve recht”
 Objectieve recht = het geheel van de door de overheid afgedwongen
rechtsregels ter ordening van het maatschappelijk verkeer
 Bestaat uit gebodsbepalingen en verbodsbepalingen
 Hieruit vloeien rechtsplichten uit voort voor de bestemmelingen
van de regel
 Verbintenissen om iets te geven = dare
 Verbintenissen om iets te doen = facere
 Verbintenissen om iets niet te doen = non facere
- Gedragvoorschriften NIET ten nadele van de bestemmeling maar wel ten
voordele van anderen
 Deze kunnen dankzij de objectieve rechtsregels tegenover anderen een
aanspraak maken op het met die regels opgelegd gedrag
 Vb. art 1382 BW – art. 1386 BW

Voorbeeld van objectieve rechtsregel
- Art. 1382 BW
 Buitencontractuele aansprakelijkheid of een onrechtmatige daad
 Iedere daad van een mens
 Die aan een ander schade veroorzaakt
 Verplicht tot schadeloosstelling
- Drie componenten
1. Fout
2. Schade
3. Causaal verband

Artikel 1382 BW : een objectieve rechtsregel
Eiser (= diegen die beroep doet op het artikel) moet 3 dingen bewijzen

1. Fout
- Objectieve component = de daad
 Het overtreden van een rechtsnorm
 Het overtreden van de AZN (bonus pater familias-criterium)
 Een abstract wezen die zich voorbeeldig in de maatschappij
gedraagt
 Het gedrag wordt gestaafd aan wat een normaal, vooruitziend en
redelijk persoon geplaatst in dezelfde concrete
omstandigheden zou hebben gedaan


2

,  Bv. terwijl een tuinaannemer boomstammen aan het verplaatsen is
in een bos passeren er kinderen. De tuinaannemer schrikt en laat
de boomstammen van de kraan vallen op de kinderen. Zou een
goede huisvader in dezelfde situatie ook de boomstammen laten
vallen hebben? JA  geen fout. NEE  fout in de zin van 1382 BW.
- Subjectieve component = de onrechtmatigheid
 Geestesbewkaamheid
 Toerekeningsvatbaar en schuldbekwaam
 = je kan aansprakelijk gesteld worden
 art. 1386bis BW

2. Schade
- Materiële of immateriële (=morele) schade
- Verlies moet in geld waardeerbaar zijn
- = geschonden belang dat leidt tot in geld waardeerbaar verlies

3. Causaal verband
- Equivalentietheorie
 Zou de schade zich voorgedaan hebben zoals die zich nu voordeed?
- De fout is een conditia sine qua non voor het intreden van de schade

Art. 1382 BW bestaat uit 2 objectieve rechtsregels

1. Verbod om op een foutieve wijze aan iemand schade te berokkenen (= verbod)
2. Plicht om schade te vergoeden (= gebod)

 subjectieve recht om mijn schade vergoed te zien (vloeit voort uit de vorige 2
objectieve rechtsregels)

Verband objectief en subjectief recht =
wanneer een objectief recht geschonden is dan dan we beroep op een subjectief recht

Band objectief recht en subjectief recht
- Relevantie van het onderscheid
 Bevoegsheidsverdeling
 Administratieve rechtscolleges : alleen maar objectief recht
 Raad van State : behandelen van bestuurshandelingen
(=overheidsbeslissing)
 Objectieve contentieux
 Behandelen aanvechtingen van een objectieve rechtsregel
 Wettigheid van bestuurshandelingen controleren
 Gewone hoven en rechtbanken art. 40 GW
 Spreken zich bv uit over de schade die uit onrechtmatige
overheidsbeslissingen voortvloeit
 Behandelen geschillen m.b.t subjectief recht
 Subjectief contentieux
- Onderscheid tussen beiden is aan het vervagen!


Hoofdstuk 2 : definitie en kenmerken van het objectieve recht




3

, Definitie en kenmerken objectief recht
- Geen algemene aanvaarde definitie

“objectief recht is het geheel van imperatieve door de overheid afdwingbare regels voor
de uiterlijke gedragingen van de rechtssubjecten”

Kenmerken objectief recht
- Rechtsregels zijn imperatief
 gebieden (gebod) of verbieden (verbod)
 Regels die uitdrukken wat anders kan
- Ze zijn gericht op menselijk en uitwendig gedrag
 Menselijk = rechtssubjecten = mensen, GEEN dieren
 Uitwendig gedrag = uitwendige maatschappelijke gedragingen
- Ze zijn algemeen of onpersoonlijk
 Algemeen = op iedereen die binnen het toepassingsgebied/ werkingssfeer
valt van de wet  iedereen!
 Welbaaplde categorie van personen
 Bv. Huur is alleen maar van toepassing op het contract tussen de
huurder en de verhuurder
 Onpersoonlijk = vermijden van individuele willekeur
 Rechtsregels zijn van toepassing op een onbepaald aantal
personen
 Onderscheid individueel besluit
 Persoonlijk
 Niet algemeen
 Zeer concreet
 BV. een bevel tot aanhouding, een uitbatingsvergunning,…)
- Afdwingbaar door de overheid
 Principe van bestraffing bij niet-nakoming
 Een regel bestaat maar als er een sanctioneringsmechanisme is, zonder
sanctie is er geen regel
 Morele regels  gewetensnood
 Religieuze regel  in hiernamaals
 In het recht gebeurt de sanctionering door de overheid =
overheidsapparaat
 Politie
 Gevangenissen
 Hoven en rechtbanken
 Via arresten en vonnisen die tenuitvoer moeten gelegd
worden door de gerechtsdeurwaarder bv.
 Gerechtsdeurwaarders



 afgedwongen uitvoering?
 de meeste rechtsregels worden spontaan nageleefd bv. uit respect
 type van dwang dat uitgeoefent kan worden op de nalatige
persoon hangt af van de aard van de betrokken juridisiche
verplichting




4