Samenvatting Strafuitvoeringsbeleid

Inleiding Strafrecht
Recht dat ongebreidelde strafacties en de reacties hierop aan banden legt, dat strafimpulsen
tempert en de bestraffingsrituelen aan strenge scenario’s bindt. Het gareel waarmee de
straffen worden ingetoomd. - Ook gedragsbeheersing

Wat is strafrecht?
Strafrecht = het geheel van rechtsregels die bepalen
- Welke handelingen of onthoudingen misdrijven uitmaken
o Bv. strafbare handeling, schuldig verzuim
- Met welke sancties of maatregelen daarop gereageerd kan worden
o Bv. internering
- In welke omstandigheden (plaats, tijd…)
o Bv. opzettelijk toebrengen van slagen (tenzij wettelijke verdediging)
- Ten aanzien van welke personen deze misdrijven kunnen bestraft worden met de
voorziene acties
o Bv. de koning, minderjarigen

Materieel strafrecht vs. formeel strafrecht
- Materieel strafrecht
= het geheel van rechtsregels waardoor bepaalde menselijke gedragingen strafbaar
worden gesteld en gesanctioneerd
o De inhoud van het recht
o Strafwetboek
 Wanneer is iets een misdrijf + welke straffen zijn hiervoor voorzien
- Formeel strafrecht
= het geheel van de procedurele spelregels volgens welke het materieel strafrecht
moet worden toegepast
o De vorm waarin het materieel strafrecht moet worden toegepast
o Wetboek van strafvordering

Kenmerken van het strafrecht
- Publiek recht
o Gaat om de bestraffing van de aantasting van het algemeen belang
o Verhouding van degene die het misdrijf pleegt en de staat (OM)
- Openbare orde
o Ze bewaken de kern van de maatschappelijke orde en hebben een dwingend
karakter  nooit afwijken
- Legaal recht
o De wetgever moet optreden om een gedragsvorm strafbaar te stellen
o Legaliteitsprincipe
 Soeverein gezag beperken
 Rechterlijke willekeur vermijden
- Sanctierecht
o Preventieve functie


1

, o Repressieve functie


1. De strafwet
Algemeen
- Geschiedenis:
o 1804: Code Napoléon – Code Civil Français
o 1830: Code Pénal
o 1867: Belgisch strafwetboek
 1 mei 1867
 Verschillende wijzigingen

Algemeen strafrecht Bijzonder strafrecht
Boek I strafwetboek Boek II Strafwetboek
Op alle misdrijven toepasselijke regels Verschillende misdrijven afzonderlijk
beschouwd + bijzondere wetten
Art.1 – 100 ter SW. Art. 101 – 566 SW.
Complementaire wetten Bijzondere strafwetten
- Staan niet in het SW, maar worden - Elke norm die wordt uitgevaardigd
geacht er logisch en integraal deel door de bevoegde overheid waarbij
van uit te maken een gedraging opgelegd of verboden
- Bv. Wet Voorlopige hechtenis, Wet wordt onder dreiging van een
Voorwaardelijke invrijheidsstelling, strafsanctie
Wet opschorting, uitstel en probatie - Bijzondere materies/categorieën van
personen
- Bv. Drugswet, Wapenwet,
Hormonenwet


Het legaliteitsbeginsel
= ‘Nullum crimen sine lege’ = geen misdrijf zonder wet
= ‘Nulla poena sine lege’ = geen straf zonder wet
- Grondwettelijk, strafrechtelijk en internationeel rechtelijk

Gevolgen
- Elke handeling die een mens stelt en die op het ogenblik van de uitvoering niet door
de wet wordt omschreven als misdrijf, zal nooit strafrechtelijk kunnen vervolgd
worden.
- De wetgever moet heldere en duidelijke strafwetten maken die zekerheid scheppen
over wat strafbaar is en wat niet
- De strafwet moet strikt geïnterpreteerd worden.
o In geval van twijfel  de werkelijke zin en draagwijdte moet vastgesteld
worden




2

, Interpretatie van de strafwet
- Letterlijke interpretatie van de strafwet
o Tekst van de wet wordt strikt geanalyseerd
- Teleologische interpretatie van de strafwet
o Doel of de bedoeling achter de wet
o Kan dus ruimer geïnterpreteerd worden ook met oog op nieuwe vormen van
criminaliteit
o Bv. cybercriminaliteit
- Analogische interpretatie van de strafwet  verboden!
o Rechter maakt gebruik van analogieën om een lancune in de wet op te vullen
o Vergelijkbare situaties gebruiken
- Evolutieve interpretatie van de strafwet
o Een strikte interpretatie kan evolutie- of tijdsgebonden interpretatie toch niet
in de weg staan want hierbij wordt de strafwet van toepassing verklaard op
handelingen die door de histotische wetgever niet konden voorzien worden.

Toepassing van de strafwet
In de tijd
- Een gedraging mag slechts gestraft worden indien deze gedraging wettelijk strafbaar
was op het ogenblik dat zij plaatsvond
-  principe van de niet-terugwerkende kracht van de (strengere) strafwet
- Uitzondering:
o Het beginsel van de retroactiviteit van de mildere strafwetten
 Zolang er geen definitief vonnis is geweest
Naar de persoon
- Gelijkheidsbeginsel – art. 10 GW
o ‘Er is in de Staat geen onderscheid van standen. De Belgen zijn gelijk voor de
wet; (…). De gelijkheid van vrouwen en mannen is gewaarborgd.’
o Iedereen is gelijk voor de wet en wordt gelijk behandeld
 Ongelijke gevallen op een passende wijze worden onderscheiden
- Non-discriminatiebeginsel – art. 11 GW
o ‘Het genot van de rechten en de vrijheden aan de Belgen toegekend moet
zonder discriminatie verzekerd worden. Te dien einde waarborgen de wet en
het decreet inzonderheid de rechten en vrijheden van de ideologische en
filosofische minderheden.’
o Verbied elke vorm van discriminatie op basis van enkele kenmerken
 Niemand mag worden benadeeld of bevoordeeld
 Neutraal en onpartijdig
- Fundamentele principes binnen het Belgisch strafrecht die voortvloeien uit de
grondwettelijke en internationale rechtsnormen
o Worden ook beschermd door internationele verdragen en verdragsbepalingen
 Het naleven van deze beginselen is essentieel voor een eerlijk en rechtvaardig
strafrechtelijk systeem waarin de rechten van alle individuen worden gerespecteerd
en beschermd ongeacht hun achtergrond of identiteit.




3