ETHIEK
NOTITIES
Hoorcollege 1: Wat is ethiek en waarom moet je daar mee bezig zijn?
HOOFDSTUK 1: een begrippenkaart
1) denkgereedschappen
Loodgieter : gereedschapskist (tang, sleutel,…)
Ethicus: denkgereedschappen
- Begrippen
- Concepten
- Argumenten
- Analysemodellen
Met behulp van die denkgereedschappen kunnen mensen effectiever:
- Integriteitsvraagstukken benoemen
- Integriteitsvraagstukken analyseren
- Het perspectief verbreden
- Gecompliceerde verbanden ontrafelen
- Zoeken naar een oplossing
- Met anderen over integriteitsvraagstukken communiceren
Ethiek is meer dan handelen
aandachtsrichters: wijze hoe wij naar de
werkelijkheid kijken
Ethiek begint bij
- Zien
- Spreken
En dan pas volgt handelen!
1
, We zien niet altijd zuiver….
Over brillen, kaders & frames
- Als onze kijk van een eenvoudige lijn al niet helemaal helder is
- Hoe moeilijk moet het zijn om helder te kijken naar complexe situaties
- Parallel met de lijn. Afhankelijk hoe iets ingepakt wordt, gaan we het anders
bekijken
- Hier is een grote rol weggelegd voor media makers en woordvoerders want zij
reiken die brillen en frames aan.
We spreken niet altijd zuiver
● Woorden veranderen je brein
- moeilijkheden versus uitdagingen
- kritiek versus feedback
- zwarte versus neger
https://www.vrt.be/vrtnws/nl/2023/02/12/vertrokken-en-nooit-teruggekeerd-duizenden-
oekraiense-kinderen/
● Woorden hebben kracht
https://www.youtube.com/watch?v=QYcXTlGLUgE
● Woorden zijn een filter
‘Omkoping en corruptie’ worden ‘transactiekosten en
fooi’
https://www.youtube.com/watch?v=cCxZEyJ9XvY
Doel van de cursus ethiek
Aan de hand van de denkgereedschappen komen tot een antwoord dat
BREDER:
meer waarden proberen te realiseren, rekening houden met meer belangen
DIEPER:
meer rekening houden met verleden en gevolgen, op korte en lange termijn
2
,RIJKER:
Met meer perspectieven en alternatieven probeert rekening te houden
BETER VERDEDIGBAAR:
beter bestand tegen kritiek om doordat het goed onderbouwd is
2) Wat is ethiek?
2.1. zedenkunde
- Geheel feitelijke actuele gewoonten
- Spreekt zich niet uit over goed of kwaad
- Eigenlijk geen ethiek
Vb: Openbare zeden in het Westen anders dan in het midden oosten
Hoort eigenlijk in de wereld van de sociologie
2.2. Moraal
- Latijnse ‘mores’ ----- zeden, gewoonten
- Subject voelt zich verplicht om zijn handelen af te stemmen op het geheel van
waarden en normen
- Verschil tussen waarden en normen
- Waardensysteem zit op de achtergrond
- Gebaseerd op levensbeschouwing of ideologie
waarde
- Een waarde is iets wat een persoon of een samenleving
belangrijk vindt.
- Iets om na te streven.
- Wordt meestal uitgedrukt in één woord.
- Is algemeen en vaag.
norm
- De concrete invulling van de waarde.
- Zijn concrete richtlijnen, afspraken, wetten, …waarin je de achterliggende waarde
probeert te realiseren.
Factoren beïnvloeden onze normen
- Waarden zijn iets stabieler,
- Maar vooral normen zijn onderhevig aan verschillende factoren die ze
beïnvloeden.
- Die normen beïnvloeden ons als individu maar die beïnvloeden ook onze
professionele context.
3
, 2.3. Moraalfilosofie of ethiek
- Ethiek is de discipline waarin nagedacht wordt over moraliteit of zedelijkheid.
- Is het onderzoek naar het statuut, de inhoud en de samenhang van de moraal.
- Bestudeert verschillende historische moraalsystemen.
Ethiek is…
= de reflectie op onze moraal, op de waarden en normen waaraan wij onszelf en de
anderen in redelijkheid gehouden achten bij de poging om ordening aan te brengen
in het maatschappelijk verkeer.
In het professionele leven kunnen we 3 lagen van ethiek onderscheiden
Beroepsethiek
Hoe ga ik om gegevens, welke programma’s wil ik maken,privacy, deontologische
code,…
4
NOTITIES
Hoorcollege 1: Wat is ethiek en waarom moet je daar mee bezig zijn?
HOOFDSTUK 1: een begrippenkaart
1) denkgereedschappen
Loodgieter : gereedschapskist (tang, sleutel,…)
Ethicus: denkgereedschappen
- Begrippen
- Concepten
- Argumenten
- Analysemodellen
Met behulp van die denkgereedschappen kunnen mensen effectiever:
- Integriteitsvraagstukken benoemen
- Integriteitsvraagstukken analyseren
- Het perspectief verbreden
- Gecompliceerde verbanden ontrafelen
- Zoeken naar een oplossing
- Met anderen over integriteitsvraagstukken communiceren
Ethiek is meer dan handelen
aandachtsrichters: wijze hoe wij naar de
werkelijkheid kijken
Ethiek begint bij
- Zien
- Spreken
En dan pas volgt handelen!
1
, We zien niet altijd zuiver….
Over brillen, kaders & frames
- Als onze kijk van een eenvoudige lijn al niet helemaal helder is
- Hoe moeilijk moet het zijn om helder te kijken naar complexe situaties
- Parallel met de lijn. Afhankelijk hoe iets ingepakt wordt, gaan we het anders
bekijken
- Hier is een grote rol weggelegd voor media makers en woordvoerders want zij
reiken die brillen en frames aan.
We spreken niet altijd zuiver
● Woorden veranderen je brein
- moeilijkheden versus uitdagingen
- kritiek versus feedback
- zwarte versus neger
https://www.vrt.be/vrtnws/nl/2023/02/12/vertrokken-en-nooit-teruggekeerd-duizenden-
oekraiense-kinderen/
● Woorden hebben kracht
https://www.youtube.com/watch?v=QYcXTlGLUgE
● Woorden zijn een filter
‘Omkoping en corruptie’ worden ‘transactiekosten en
fooi’
https://www.youtube.com/watch?v=cCxZEyJ9XvY
Doel van de cursus ethiek
Aan de hand van de denkgereedschappen komen tot een antwoord dat
BREDER:
meer waarden proberen te realiseren, rekening houden met meer belangen
DIEPER:
meer rekening houden met verleden en gevolgen, op korte en lange termijn
2
,RIJKER:
Met meer perspectieven en alternatieven probeert rekening te houden
BETER VERDEDIGBAAR:
beter bestand tegen kritiek om doordat het goed onderbouwd is
2) Wat is ethiek?
2.1. zedenkunde
- Geheel feitelijke actuele gewoonten
- Spreekt zich niet uit over goed of kwaad
- Eigenlijk geen ethiek
Vb: Openbare zeden in het Westen anders dan in het midden oosten
Hoort eigenlijk in de wereld van de sociologie
2.2. Moraal
- Latijnse ‘mores’ ----- zeden, gewoonten
- Subject voelt zich verplicht om zijn handelen af te stemmen op het geheel van
waarden en normen
- Verschil tussen waarden en normen
- Waardensysteem zit op de achtergrond
- Gebaseerd op levensbeschouwing of ideologie
waarde
- Een waarde is iets wat een persoon of een samenleving
belangrijk vindt.
- Iets om na te streven.
- Wordt meestal uitgedrukt in één woord.
- Is algemeen en vaag.
norm
- De concrete invulling van de waarde.
- Zijn concrete richtlijnen, afspraken, wetten, …waarin je de achterliggende waarde
probeert te realiseren.
Factoren beïnvloeden onze normen
- Waarden zijn iets stabieler,
- Maar vooral normen zijn onderhevig aan verschillende factoren die ze
beïnvloeden.
- Die normen beïnvloeden ons als individu maar die beïnvloeden ook onze
professionele context.
3
, 2.3. Moraalfilosofie of ethiek
- Ethiek is de discipline waarin nagedacht wordt over moraliteit of zedelijkheid.
- Is het onderzoek naar het statuut, de inhoud en de samenhang van de moraal.
- Bestudeert verschillende historische moraalsystemen.
Ethiek is…
= de reflectie op onze moraal, op de waarden en normen waaraan wij onszelf en de
anderen in redelijkheid gehouden achten bij de poging om ordening aan te brengen
in het maatschappelijk verkeer.
In het professionele leven kunnen we 3 lagen van ethiek onderscheiden
Beroepsethiek
Hoe ga ik om gegevens, welke programma’s wil ik maken,privacy, deontologische
code,…
4
