CRIMINOLOGIE – HOGENT 2024
Les 1
INLEIDING TOT CRIMINOLOGIE EN STRAFRECHT
Inhoud van het vak:
A. Materieel strafrecht:
- De strafwet
- Het misdrijf
- De strafrechtelijke verantwoordelijkheid
- Strafbare poging
- Strafbare deelneming
- De sanctie
- De straftoemeting
B. Criminologie:
- Wat is criminologie?
- Plaats delict
- Seriemoordenaars
- Dactyloscopie
- Forensische psychologie
- Lijkschouwing
Leermateriaal:
• Powerpoints
• Cursus ‘strafrecht’ van Ann De Brouwer
• Extra materiaal op Chamilo
Evaluatie:
• Evaluatie eerste examenkans: 100% schriftelijk examen.
• Het examen bestaat uit theoretische – en toepassingsvragen.
• Evaluatie tweede examenkans: 100% schriftelijk examen
STRAFRECHT INLEIDING
Inleiding: wat is strafrecht?
o Straffen dit kennen we allemaal. Je kan het proberen vermijden maar iedereen is wel eens gestraft
geweest. We worden er frequent mee geconfronteerd.
o Vaak oog om oog en tand om tand
o Vb. in middeleeuwen hand afhakken voor brood stelen.
1
, o Geweldsescalatie indijken/ inperken door het strafrecht.
o Vroeger vergelding en nu willen we vermijden dat iemand iets verkeerd gaat doen.
o Gedragsbeheersing: vb. dief in middelleeuwen gaat niet meer stelen. Vb. nu fiets kan je gewoon stelen,
ik zal toch geen straf krijgen, dan zullen er veel fietsen worden gestolen. (Houd mensen meer in het
gareel.)
In het kort:
1. Om die vergeldingsacties en geweldescalaties tegen te gaan.
2. Om normconform gedrag te creëren.
Strafrecht = het geheel van rechtsregels die bepalen
a) welke handelingen of onthoudingen misdrijven uitmaken,
Je kan iets doen om te helpen maar ook vb. iemand in nood net niet helpen.
b) met welke sancties of maatregelen daarop kan gereageerd worden en
Mensen die opgenomen worden vb. jeugddelinquenten
c) in welke omstandigheden (plaats, tijd … ) en
Iemand vermoorden die minderjarig of meerderjarig is. (De persoon t.a.v. wie je iets pleegt)
d) ten aanzien van welke personen deze misdrijven kunnen bestraft worden met de voorziene
sancties.
STRAFRECHT: IS HET GEHEEL VAN RECHTSREGELS DIE BEPALEN.
Materieel VS formeel
1) Materieel strafrecht
= het geheel van rechtsregels waardoor bepaalde menselijke gedragingen strafbaar worden gesteld en
gesanctioneerd.
= het bepaalt de inhoud van het strafrecht.
Wij gaan vooral materieel strafrecht leren. = strafwetboek.
2) Formeel strafrecht
= Het geheel van de procedure spelregels volgens welke het materieel strafrecht moet worden toegepast.
= het beschrijft de vorm waarin het materieel strafrecht wordt toegepast.
M.a.w. het formeel strafrecht bepaalt de regelen die moeten worden nageleefd om het materieel strafrecht te doen
functioneren.
2
,KENMERKEN VAN HET STRAFRECHT:
1) Publiek recht
– De verhouding tussen particulieren en de overheid. De regels tussen individuen onderling.
– Wanneer er iets gebeurt in de maatschappij dan gaat dat het algemeen belang aan. Je wordt vervolgd
door het OM.
– Is van de overheid
2) Openbare orde
– Je kan er niet van afwijken, verplicht en dringend karakter. Wat als het SO-toestemming geeft? Vb
(sm-rechter de film: is een rechter die samen met zijn vrouw SM deed en is aangeklaagd voor
opzettelijke verwordingen)
– Als het SO-toestemming geeft dan nog is het strafbaar.
– Vb. mensen die willen sterven en vragen aan anderen om dit op een zachte manier te doen.
3) Legaal recht
– Een wettelijk recht de wetgever beslist wat strafbaar is en wat niet. Enkel de wetgever kan dit doen. Ik
kan geen boete geven voor lastige mensen.
– Zelfs al vinden we het moreel niet goed als het niet in het wetboek staat dan is het niet strafbaar.
4) Sanctierecht
→ preventieve functie: afschrikmiddel
→ repressieve functie: als je gestraft wordt dat je het nooit meer opnieuw doet
We zijn afgeweken van het idee dat er vergelding nodig was. Behalve de karens op facebook. Ook
soms worden mensen te licht of te zwaar gestraft omdat het niet gericht is op vergelding.
Het strafrecht is van openbare orde, maar wat als het slachtoffer toestemming geeft?
DE STRAFWET – HOOFDSTUK 1
Algemeen:
– 1804: code Napoléon: eerste die wetten heeft gemaakt.
– 1830: Code Pénal : tijdelijk verdergezet om geen chaos te creëren.
– 1867: Belgisch Strafwetboek: zelfde basis als toen maar over de jaren enkele wijzigingen.
Algemeen strafrecht:
• Op alle misdrijven toepasselijke regels
• Boek I Strafwetboek
Bijzonder strafrecht:
• Verschillende misdrijven afzonderlijk beschouwd
• Boek II Strafwetboek
• Bijzondere wetten
Strafwetboek – Boek I: Misdrijven en bestraffing in het algemeen (art. 1-100ter Sw.)
Misdrijven
3
, Straffen
Andere veroordelingen die wegens misdaden, wanbedrijven of overtredingen kunnen worden
uitgesproken
Poging tot misdaad of tot wanbedrijf
Herhaling
Samenloop van verscheidene misdrijven
Deelneming van verscheidene personen aan eenzelfde misdaad of wanbedrijf
Rechtvaardigings- en verschoningsgronden
Verzwarende omstandigheden, verzwarende factoren en verzachtende omstandigheden
Tenietgaan van straffen
Wijze waarom rekening wordt gehouden met de in andere staten door strafgerechten uitgesproken
veroordelingen
Strafwetboek – Boek II: Misdrijven en hun bestraffing in het bijzonder (art. 101 - 566 Sw.)
Misdaden en wanbedrijven tegen de veiligheid van de Staat
Ernstige schendingen van het internationaal humanitair recht
Terroristische misdrijven
Misdaden en wanbedrijven die door de Grondwet gewaarborgde rechten schenden
Misdaden en wanbedrijven tegen de openbare trouw
Misdaden en wanbedrijven tegen de openbare orde, gepleegd door personen die een openbaar ambt
uitoefenen of door bedienaren der erediensten in de uitoefening van hun bediening
Misdaden en wanbedrijven tegen de openbare orde door bijzondere personen gepleegd
Misdaden en wanbedrijven tegen de openbare veiligheid
Misdaden met betrekking tot het nemen van gijzelaars
Misdaden en wanbedrijven tegen de orde van de familie
Misdaden en wanbedrijven tegen personen
Misdaden en wanbedrijven tegen eigendommen
Misdrijven tegen de vertrouwelijkheid, integriteit en beschikbaarheid van informaticasystemen en van
de gegevens die door middel daarvan worden opgeslagen, verwerkt of overgedragen
Oef: lijst boek II bekijken en zeggen waar diefstal onder valt:
- Misdaden en wanbedrijven tegen eigendommen
Oef: doodslag:
Misdaden en wanbedrijven tegen personen.
Complementaire wetten: staan niet in het strafwetboek, maar worden geacht er een logisch en integraal deel
van uit te maken, vb:
Wet Voorlopige Hechtenis
Wet Voorwaardelijke Invrijheidsstelling
Wet opschorting, uitstel en probatie
Bijzondere strafwetten: bijzondere materies/categorieën van personen, vb:
Drugwet
Wapenwet
Hormonenwet
4
Les 1
INLEIDING TOT CRIMINOLOGIE EN STRAFRECHT
Inhoud van het vak:
A. Materieel strafrecht:
- De strafwet
- Het misdrijf
- De strafrechtelijke verantwoordelijkheid
- Strafbare poging
- Strafbare deelneming
- De sanctie
- De straftoemeting
B. Criminologie:
- Wat is criminologie?
- Plaats delict
- Seriemoordenaars
- Dactyloscopie
- Forensische psychologie
- Lijkschouwing
Leermateriaal:
• Powerpoints
• Cursus ‘strafrecht’ van Ann De Brouwer
• Extra materiaal op Chamilo
Evaluatie:
• Evaluatie eerste examenkans: 100% schriftelijk examen.
• Het examen bestaat uit theoretische – en toepassingsvragen.
• Evaluatie tweede examenkans: 100% schriftelijk examen
STRAFRECHT INLEIDING
Inleiding: wat is strafrecht?
o Straffen dit kennen we allemaal. Je kan het proberen vermijden maar iedereen is wel eens gestraft
geweest. We worden er frequent mee geconfronteerd.
o Vaak oog om oog en tand om tand
o Vb. in middeleeuwen hand afhakken voor brood stelen.
1
, o Geweldsescalatie indijken/ inperken door het strafrecht.
o Vroeger vergelding en nu willen we vermijden dat iemand iets verkeerd gaat doen.
o Gedragsbeheersing: vb. dief in middelleeuwen gaat niet meer stelen. Vb. nu fiets kan je gewoon stelen,
ik zal toch geen straf krijgen, dan zullen er veel fietsen worden gestolen. (Houd mensen meer in het
gareel.)
In het kort:
1. Om die vergeldingsacties en geweldescalaties tegen te gaan.
2. Om normconform gedrag te creëren.
Strafrecht = het geheel van rechtsregels die bepalen
a) welke handelingen of onthoudingen misdrijven uitmaken,
Je kan iets doen om te helpen maar ook vb. iemand in nood net niet helpen.
b) met welke sancties of maatregelen daarop kan gereageerd worden en
Mensen die opgenomen worden vb. jeugddelinquenten
c) in welke omstandigheden (plaats, tijd … ) en
Iemand vermoorden die minderjarig of meerderjarig is. (De persoon t.a.v. wie je iets pleegt)
d) ten aanzien van welke personen deze misdrijven kunnen bestraft worden met de voorziene
sancties.
STRAFRECHT: IS HET GEHEEL VAN RECHTSREGELS DIE BEPALEN.
Materieel VS formeel
1) Materieel strafrecht
= het geheel van rechtsregels waardoor bepaalde menselijke gedragingen strafbaar worden gesteld en
gesanctioneerd.
= het bepaalt de inhoud van het strafrecht.
Wij gaan vooral materieel strafrecht leren. = strafwetboek.
2) Formeel strafrecht
= Het geheel van de procedure spelregels volgens welke het materieel strafrecht moet worden toegepast.
= het beschrijft de vorm waarin het materieel strafrecht wordt toegepast.
M.a.w. het formeel strafrecht bepaalt de regelen die moeten worden nageleefd om het materieel strafrecht te doen
functioneren.
2
,KENMERKEN VAN HET STRAFRECHT:
1) Publiek recht
– De verhouding tussen particulieren en de overheid. De regels tussen individuen onderling.
– Wanneer er iets gebeurt in de maatschappij dan gaat dat het algemeen belang aan. Je wordt vervolgd
door het OM.
– Is van de overheid
2) Openbare orde
– Je kan er niet van afwijken, verplicht en dringend karakter. Wat als het SO-toestemming geeft? Vb
(sm-rechter de film: is een rechter die samen met zijn vrouw SM deed en is aangeklaagd voor
opzettelijke verwordingen)
– Als het SO-toestemming geeft dan nog is het strafbaar.
– Vb. mensen die willen sterven en vragen aan anderen om dit op een zachte manier te doen.
3) Legaal recht
– Een wettelijk recht de wetgever beslist wat strafbaar is en wat niet. Enkel de wetgever kan dit doen. Ik
kan geen boete geven voor lastige mensen.
– Zelfs al vinden we het moreel niet goed als het niet in het wetboek staat dan is het niet strafbaar.
4) Sanctierecht
→ preventieve functie: afschrikmiddel
→ repressieve functie: als je gestraft wordt dat je het nooit meer opnieuw doet
We zijn afgeweken van het idee dat er vergelding nodig was. Behalve de karens op facebook. Ook
soms worden mensen te licht of te zwaar gestraft omdat het niet gericht is op vergelding.
Het strafrecht is van openbare orde, maar wat als het slachtoffer toestemming geeft?
DE STRAFWET – HOOFDSTUK 1
Algemeen:
– 1804: code Napoléon: eerste die wetten heeft gemaakt.
– 1830: Code Pénal : tijdelijk verdergezet om geen chaos te creëren.
– 1867: Belgisch Strafwetboek: zelfde basis als toen maar over de jaren enkele wijzigingen.
Algemeen strafrecht:
• Op alle misdrijven toepasselijke regels
• Boek I Strafwetboek
Bijzonder strafrecht:
• Verschillende misdrijven afzonderlijk beschouwd
• Boek II Strafwetboek
• Bijzondere wetten
Strafwetboek – Boek I: Misdrijven en bestraffing in het algemeen (art. 1-100ter Sw.)
Misdrijven
3
, Straffen
Andere veroordelingen die wegens misdaden, wanbedrijven of overtredingen kunnen worden
uitgesproken
Poging tot misdaad of tot wanbedrijf
Herhaling
Samenloop van verscheidene misdrijven
Deelneming van verscheidene personen aan eenzelfde misdaad of wanbedrijf
Rechtvaardigings- en verschoningsgronden
Verzwarende omstandigheden, verzwarende factoren en verzachtende omstandigheden
Tenietgaan van straffen
Wijze waarom rekening wordt gehouden met de in andere staten door strafgerechten uitgesproken
veroordelingen
Strafwetboek – Boek II: Misdrijven en hun bestraffing in het bijzonder (art. 101 - 566 Sw.)
Misdaden en wanbedrijven tegen de veiligheid van de Staat
Ernstige schendingen van het internationaal humanitair recht
Terroristische misdrijven
Misdaden en wanbedrijven die door de Grondwet gewaarborgde rechten schenden
Misdaden en wanbedrijven tegen de openbare trouw
Misdaden en wanbedrijven tegen de openbare orde, gepleegd door personen die een openbaar ambt
uitoefenen of door bedienaren der erediensten in de uitoefening van hun bediening
Misdaden en wanbedrijven tegen de openbare orde door bijzondere personen gepleegd
Misdaden en wanbedrijven tegen de openbare veiligheid
Misdaden met betrekking tot het nemen van gijzelaars
Misdaden en wanbedrijven tegen de orde van de familie
Misdaden en wanbedrijven tegen personen
Misdaden en wanbedrijven tegen eigendommen
Misdrijven tegen de vertrouwelijkheid, integriteit en beschikbaarheid van informaticasystemen en van
de gegevens die door middel daarvan worden opgeslagen, verwerkt of overgedragen
Oef: lijst boek II bekijken en zeggen waar diefstal onder valt:
- Misdaden en wanbedrijven tegen eigendommen
Oef: doodslag:
Misdaden en wanbedrijven tegen personen.
Complementaire wetten: staan niet in het strafwetboek, maar worden geacht er een logisch en integraal deel
van uit te maken, vb:
Wet Voorlopige Hechtenis
Wet Voorwaardelijke Invrijheidsstelling
Wet opschorting, uitstel en probatie
Bijzondere strafwetten: bijzondere materies/categorieën van personen, vb:
Drugwet
Wapenwet
Hormonenwet
4
