EBD2 – FARMACOLOGIE
ANTIBIOTICA
BACTERIOSTATISCH VS BACTERICIDE
Antibiotica blokkeren specifieke vitale metabole processen bij gevoelige bacteriën zodat hun groei
hetzij geremd wordt (bacteriostatisch effect), hetzij definitief gestopt wordt (bactericide effect)
Bactericide = scheikundige stoffen die M.O. afdoden zonder dat de natuurlijke afweer vd pt zelf nog
moet tussenkomen, de MIC MBC
Bv penicilines, cefalosporines, aminoglycosiden
Bacteriostatisch = scheikundige stoffen die MO in hun groei remmen, het natuurlijk
afweermechanisme vd pt moet nog zorgen voor de opruim van deze bact (door fagocytose), de MIC <<
MBC
Bv chloorfenicol, tetracyclines en macroliden
Wanneer gebruiken we bactericide AB en wanneer bacteriostatische
- Bij ernstige infecties zoals meningitis -> bactericide AB
- Antibacterieel effect treedt pas op vanaf bepaalde concentratie van het AB, de minimale
inhiberende cocentratie (MIC), als de concentratie beneden de MIC daalt, herneemt meestal
de bacteriële groei
SPECTRUM VAN EEN AB
= het gamma van MO waartegen het AB actief is
Het spectrum kan
- Breed zijn = AB is tegen zeer veel verschillende MO actief is (bv amoxicilline)
- Smal zijn = AB is tegen enkele soorten MO gericht (bv fucloxacilline)
BACTERIELE GEVOELIGHEID
De mate waarin een bepaalde bacteriestam al dan niet gevoelig is voor een bepaald AB wordt in vitro
getest
- Disc plate methode
- Bepalen van de MIC en MBC met behulp van een verdunningsreeks
o Minimaal inhiberende concentratie
o Minimaal bactericide concentratie
Pagina 1 van 26
,Disc plate methode (kirby-bauer test)
1. Een staal van de pt wordt opgegroeid op een voedingsbodem in een petrischaal
2. Verschillende met AB doordrenkte plaatjes worden op de bodem geplaatst
3. Gevoelige bact worden gedood na contact met het AB
4. De grootte (diameter) van de heldere zones (inhibitiezone) is
evenredig met de sterkte van het AB
5. Groei van bact rond een plaatje wijst op resistentie tegen dit
AB
=> enkel gevoeligheid van bacterie voor het AB wordt weergegeven,
niet of het AB bacteriostatisch of bactericide is
Bepalen van MIC en MBC via
verdunningsreeks
- MIC is the lowest concentration of an
antibacterial of antifungal agent
necessary to inhibit visible growth
- MBC is the lowest concentration of an
antibacterial agent that results in
bacterial death (= the viability of the
initial bacterial inoculum is reduced by
99,9%) it is defined bij the inability to re-
culture bacteria to agar plates that do not
contain the test agent
Disc plate methode kan geen onderscheid maken tussen MIC en MBC (stoppen of doden)
Dus andere test nodig nl een verdunningsreeks, waarbij men gaat kijken vanaf welke concentratie de
MIC of MBC is
ANTIBIOGRAM
= het uitvoeren van de disc plate methode
Pagina 2 van 26
, TIJDSAFHANKELIJK VS CONCENTRATIEAFHANKELIJK
tijdsafhankelijk concentratieafhankelijk
voor de meesta AB-klassen wordt voor andere AB is vooral de
aangenomen dat de tijdsduur bereikte piekconcentratie
waarbij de serumconcentratie belangrijk omwille van het
boven de MIC blijft, cruciaal is bestaan van een zogenaamd
voor de werking postantibiotisch effect (tijdelijke
de duur hangt af van inhibitie van microbiële groei zelfs
de toegediende dosis nadat concentratie van het AB
het tijdsinterval tss twee niet meer aantoonbaar zijn)
toedieningen dat afhangt vd voor deze AB volstaat dus minder
snelheid waarmee het GM wordt frequente toediening dan wat men
geëlimineerd uit het lichaam volgens de T1/2 zou verwachten
(gemeten via T1/2)
goed spreiden van innames is
essentieel
KEUZE VAN HET AB
- Empirisch (vaak breed spectrum)
o Bij het starten vna een antibacterieel middel zal men in de ambulante praktijk zelden
kunnen steunen op de identificatie vd oorzakelijke kiem en op het antibiogram. Een
empirische keuze richt de therapie op de verwachte of meest voorkomende kiemen bij
deze infectie, en dit met een AB met een zo nauw mogelijk spectrum
- Eventuele bijsturing na antibiogram (vaak smal spectrum)
o Ook bij ziekenhuisinfecties is de initiële AB keuze eveneens empirisch, wegens de
grotere kans op een resistente verwekker moet die empirische keuze vaak een breder
spectrum omvatten, gestuurd door de kennis van de lokale resistentiegegevens.
Vervolgens dient deze therapie getoetst te worden aan de identificatie van het
oorzakelijk MO en diens antibiogram, indien deze kiem nog gevoelig is aan een
antibioticum met een smaller spectrum, wordt bij voorkeur naar dit AB
overgeschakeld
- BAPCOC
o De belgische gids voor anti-infectieuze behandeling in de ambulante praktijk van de
Belgian Antibiotic Policy Coordination Commission
o Geeft stand van zaken van huidige wetenschappelijke kennis met betrekking tot het
nut en de werkzaamheid van anti-infectieuze GM in de behandeling van courante
infecties in de ambulante praktijk. Deze info is aangepast aan de Be context wat voor
antibioticagebruik erg belangrijk is
MISBRUIK VAN AB
- Vroegtijdig onderbreken van een behandeling (slechte therapietrouw)
- Vervallen restant uit de huisapotheek
- Antibiotica gebruiken voor virale aandoeningen
- Te lage dosis antibiotica
Werkt het ontstaan van resistentie in de hand
Pagina 3 van 26
ANTIBIOTICA
BACTERIOSTATISCH VS BACTERICIDE
Antibiotica blokkeren specifieke vitale metabole processen bij gevoelige bacteriën zodat hun groei
hetzij geremd wordt (bacteriostatisch effect), hetzij definitief gestopt wordt (bactericide effect)
Bactericide = scheikundige stoffen die M.O. afdoden zonder dat de natuurlijke afweer vd pt zelf nog
moet tussenkomen, de MIC MBC
Bv penicilines, cefalosporines, aminoglycosiden
Bacteriostatisch = scheikundige stoffen die MO in hun groei remmen, het natuurlijk
afweermechanisme vd pt moet nog zorgen voor de opruim van deze bact (door fagocytose), de MIC <<
MBC
Bv chloorfenicol, tetracyclines en macroliden
Wanneer gebruiken we bactericide AB en wanneer bacteriostatische
- Bij ernstige infecties zoals meningitis -> bactericide AB
- Antibacterieel effect treedt pas op vanaf bepaalde concentratie van het AB, de minimale
inhiberende cocentratie (MIC), als de concentratie beneden de MIC daalt, herneemt meestal
de bacteriële groei
SPECTRUM VAN EEN AB
= het gamma van MO waartegen het AB actief is
Het spectrum kan
- Breed zijn = AB is tegen zeer veel verschillende MO actief is (bv amoxicilline)
- Smal zijn = AB is tegen enkele soorten MO gericht (bv fucloxacilline)
BACTERIELE GEVOELIGHEID
De mate waarin een bepaalde bacteriestam al dan niet gevoelig is voor een bepaald AB wordt in vitro
getest
- Disc plate methode
- Bepalen van de MIC en MBC met behulp van een verdunningsreeks
o Minimaal inhiberende concentratie
o Minimaal bactericide concentratie
Pagina 1 van 26
,Disc plate methode (kirby-bauer test)
1. Een staal van de pt wordt opgegroeid op een voedingsbodem in een petrischaal
2. Verschillende met AB doordrenkte plaatjes worden op de bodem geplaatst
3. Gevoelige bact worden gedood na contact met het AB
4. De grootte (diameter) van de heldere zones (inhibitiezone) is
evenredig met de sterkte van het AB
5. Groei van bact rond een plaatje wijst op resistentie tegen dit
AB
=> enkel gevoeligheid van bacterie voor het AB wordt weergegeven,
niet of het AB bacteriostatisch of bactericide is
Bepalen van MIC en MBC via
verdunningsreeks
- MIC is the lowest concentration of an
antibacterial of antifungal agent
necessary to inhibit visible growth
- MBC is the lowest concentration of an
antibacterial agent that results in
bacterial death (= the viability of the
initial bacterial inoculum is reduced by
99,9%) it is defined bij the inability to re-
culture bacteria to agar plates that do not
contain the test agent
Disc plate methode kan geen onderscheid maken tussen MIC en MBC (stoppen of doden)
Dus andere test nodig nl een verdunningsreeks, waarbij men gaat kijken vanaf welke concentratie de
MIC of MBC is
ANTIBIOGRAM
= het uitvoeren van de disc plate methode
Pagina 2 van 26
, TIJDSAFHANKELIJK VS CONCENTRATIEAFHANKELIJK
tijdsafhankelijk concentratieafhankelijk
voor de meesta AB-klassen wordt voor andere AB is vooral de
aangenomen dat de tijdsduur bereikte piekconcentratie
waarbij de serumconcentratie belangrijk omwille van het
boven de MIC blijft, cruciaal is bestaan van een zogenaamd
voor de werking postantibiotisch effect (tijdelijke
de duur hangt af van inhibitie van microbiële groei zelfs
de toegediende dosis nadat concentratie van het AB
het tijdsinterval tss twee niet meer aantoonbaar zijn)
toedieningen dat afhangt vd voor deze AB volstaat dus minder
snelheid waarmee het GM wordt frequente toediening dan wat men
geëlimineerd uit het lichaam volgens de T1/2 zou verwachten
(gemeten via T1/2)
goed spreiden van innames is
essentieel
KEUZE VAN HET AB
- Empirisch (vaak breed spectrum)
o Bij het starten vna een antibacterieel middel zal men in de ambulante praktijk zelden
kunnen steunen op de identificatie vd oorzakelijke kiem en op het antibiogram. Een
empirische keuze richt de therapie op de verwachte of meest voorkomende kiemen bij
deze infectie, en dit met een AB met een zo nauw mogelijk spectrum
- Eventuele bijsturing na antibiogram (vaak smal spectrum)
o Ook bij ziekenhuisinfecties is de initiële AB keuze eveneens empirisch, wegens de
grotere kans op een resistente verwekker moet die empirische keuze vaak een breder
spectrum omvatten, gestuurd door de kennis van de lokale resistentiegegevens.
Vervolgens dient deze therapie getoetst te worden aan de identificatie van het
oorzakelijk MO en diens antibiogram, indien deze kiem nog gevoelig is aan een
antibioticum met een smaller spectrum, wordt bij voorkeur naar dit AB
overgeschakeld
- BAPCOC
o De belgische gids voor anti-infectieuze behandeling in de ambulante praktijk van de
Belgian Antibiotic Policy Coordination Commission
o Geeft stand van zaken van huidige wetenschappelijke kennis met betrekking tot het
nut en de werkzaamheid van anti-infectieuze GM in de behandeling van courante
infecties in de ambulante praktijk. Deze info is aangepast aan de Be context wat voor
antibioticagebruik erg belangrijk is
MISBRUIK VAN AB
- Vroegtijdig onderbreken van een behandeling (slechte therapietrouw)
- Vervallen restant uit de huisapotheek
- Antibiotica gebruiken voor virale aandoeningen
- Te lage dosis antibiotica
Werkt het ontstaan van resistentie in de hand
Pagina 3 van 26
