Samenvatting Economische gechiedenis

Samenvatting – Economische geschiedenis

Inhoud
Inhoud ..................................................................................................................................................... 1
0. Praktisch .......................................................................................................................................... 4
Inhoud cursus .................................................................................................................................. 4
Leerstof............................................................................................................................................ 4
Examen ............................................................................................................................................ 4
Contact ............................................................................................................................................ 4
Waarom economische geschiedenis? ............................................................................................. 5
Inleiding ................................................................................................................................................... 6
I. Inleiding: The Great Divergence ....................................................................................................... 6
I.1. Inleiding ..................................................................................................................................... 6
I.2. Hoe groot was/is de kloof?........................................................................................................ 7
Deel 1: De internationale economie, 1820-1913 .................................................................................. 13
1. Oorzaken groei .............................................................................................................................. 13
1.1. Technologische vooruitgang................................................................................................... 13
1.2. Demografie ............................................................................................................................. 16
1.3. Grondstoffen .......................................................................................................................... 17
1.4. Wereldhandel (Belle Epoque) ................................................................................................ 17
1.5. Vraag, vrijhandel..................................................................................................................... 17
2. Internationale kapitaalbewegingen, 1820-1913 ........................................................................... 18
2.1. Inleiding .................................................................................................................................. 18
2.2. Groei buitenlandse investeringen .......................................................................................... 18
2.3. Stromen .................................................................................................................................. 18
2.4. Oorzaken buitenlandse investeringen.................................................................................... 19
2.5. Investeringsmogelijkheden .................................................................................................... 19
2.6. Economische effecten ............................................................................................................ 20
3. Internationale migratie, 1820-1913 .............................................................................................. 21
3.1. Europese migratie .................................................................................................................. 21
3.2. Oorzaken ................................................................................................................................ 21
3.3. Economische effecten ............................................................................................................ 22
3.4. Intracontinentale migratie ..................................................................................................... 22
4. Handelsbeleid, 19de eeuw.............................................................................................................. 23
4.1. Inleiding .................................................................................................................................. 23


1

, Samenvatting – Economische geschiedenis
4.2. Groot-Brittannië ..................................................................................................................... 23
4.3. Verspreiding vrijhandel .......................................................................................................... 24
4.4. Betekenis vrijhandel ............................................................................................................... 25
4.5. Terugkeer naar protectionisme, 1870-1880 .......................................................................... 25
5. Buitenlandse handel, 19de eeuw ................................................................................................... 26
5.1. Groei wereldhandel ................................................................................................................ 26
5.2. Richting wereldhandel ............................................................................................................ 26
5.3. Structuur wereldhandel.......................................................................................................... 26
6. De verspreiding van de moderne industrie ................................................................................... 27
6.1. Introductie .............................................................................................................................. 27
6.2. Diffusie industrialisatie ........................................................................................................... 27
6.3. Oorzaken beperkte verspreiding ............................................................................................ 28
7. De exporteconomieën ................................................................................................................... 29
7.1. Inleiding .................................................................................................................................. 29
7.2. Settlement regio’s .................................................................................................................. 29
7.3. Export economieën ................................................................................................................ 29
7.4. Imperialisme en kolonialisme................................................................................................. 30
8. Trends in internationale economie ............................................................................................... 31
9. Een internationaal monetair systeem: de Gouden Standaard ...................................................... 32
9.1. Monetaire ontwikkelingen ..................................................................................................... 32
9.2. Bank- en financiewezen.......................................................................................................... 33
Deel 2. Wereldoorlog I en interbellum.................................................................................................. 37
1. Internationale economie, 1914-1939............................................................................................ 37
1.1. Eerste Wereldoorlog .............................................................................................................. 37
1.2. Internationale economie ........................................................................................................ 38
2. Monetaire ontwikkelingen ............................................................................................................ 42
2.1. Schulden en muntontwaarding .............................................................................................. 42
2.2. Duitse herstelbetalingen ........................................................................................................ 42
2.3. Misleidende monetaire stabiliteit (gouden standaard) ......................................................... 43
2.4. De Grote Depressie ................................................................................................................ 44
3. Aanpak Grote Depressie ................................................................................................................ 47
3.1. Algemene strategieën ............................................................................................................ 47
3.2. Duitsland................................................................................................................................. 47
3.3. Verenigde Staten .................................................................................................................... 48


2

, Samenvatting – Economische geschiedenis
3.4. Japan....................................................................................................................................... 49
3.5. Evaluatie crisisjaren 1930 ....................................................................................................... 49
Deel 3: Naar het post-industriële tijdperk, 1945-1980 ......................................................................... 50
1. Naar het post-industriële tijdperk, 1945-1980.............................................................................. 50
1.1. Van oorlogs- naar vredeseconomie, 1945-1950 .................................................................... 50
1.2. Snelle economische groei, 1950-1973.................................................................................... 51
1.3. Institutionele kader, jaren 1950-1960 .................................................................................... 56
1.4. Oostblok en Derde Wereld, tot 1970s.................................................................................... 64
Voorbeeld examenvragen ..................................................................................................................... 68
Begrippenlijst......................................................................................................................................... 70




3

, Samenvatting – Economische geschiedenis

0. Praktisch
Inhoud cursus
 Internationale economie en globalisering
 Inleiding: The Great Divergence
→ waarom zijn Westerse landen rijker/welvarender dan anderen? Wat bepaald dat?
→ pad-afhankelijkheid → industriële revolutie
 Vogelperspectief: 1820-2000
o 1820-1913
o WOI en interbellum → economische crisis, crash wallstreet
o WOII en 1945-1980 → tot val Berlijnse muur
 Focus op westerse wereld
 Diverse thema’s

Leerstof
 Slides
 Notities colleges
 Handboek en teksten
o M. Graff, A.G. Kenwood en A.L. Lougheed, Growth of the International Economy, 1820-
2015, London-New York, 2014.
 Teksten op Toledo
 Welke hoofdstukken?
 Af te spreken laatste contactmoment
→ op examen enkel leerstof uit de slides en uitleg in de les
→ niets uit het handboek dat we niet gezien hebben (dus handboek niet echt nodig)

Examen
 Schriftelijk (2 uur) → zou normaal genoeg tijd moeten zijn
 Antwoorden mogen gestructureerd zijn (begin, corpus, conclusie), kernwoorden onderlijnen,
aanduiden, pijlen trekken... → maakt verbeteren gemakkelijker GEEN VOLLE TEKST
 Voorbeeldvragen op Toledo
1. 2 begrippen/concepten (2 x 3 punten)
→ best begrippenlijst maken met concepten, in eigen woorden uitleggen
→ begrip situeren in de tijd staat op 1 punt! (als je het niet weet → gokken)
2. Inhoudsvraag (7 punten)
→ “Bespreek ...” (max 2 paginas)
3. Verbandenvraag (7 punten) (max 2 paginas)
→ relatie vinden tussen twee zaken in de cursus
→ VB: demografische ontwikkeling en de industrialisatie
→ structuur: eerst ene bespreken, dan andere bespreken, dan relatie/verband bespreken

Contact
 Spreekuur
 T’Serclaes, 06-B-21
 Donderdag 10u30 tot 12u30, afspraak maken via mail

 Prof. dr. Yves Segers
 Hoofddocent Economische en Rurale Geschiedenis
 Directeur CAG en ICAG, KU Leuven -> www.hetvirtueleland.be


4

, Samenvatting – Economische geschiedenis
Waarom economische geschiedenis?
 “Historische sensatie”
 Labo economische theorieën
 Dezelfde roots als economische wetenschap
 Langetermijn perspectief
• Geen ‘histoire immobile’
→ geschiedenis evolueert altijd, niet eerst niets en daarna pas verandering
→ altijd al verandering geweest, inzichten veranderen
→ geschiedenis = mening/inzicht historicus adhv bronnen
• Grote verschillen met Ancien Régime en binnen 19de/20ste eeuw, bijvoorbeeld inzake
productiviteitsgroei:
• AR = organisatorische vooruitgang; vlottend kapitaal centraal (grondstoffen
= voor Franse Revolutie, 1800
→ geen vaste kosten → als het even slecht gaat gwn niet aankopen en werken
• Moderne tijd = technologische vooruitgang; vast kapitaal (bv. machines)
→ hoge vaste kosten




5

, Samenvatting – Economische geschiedenis

Inleiding
I. Inleiding: The Great Divergence
Wereldeconomie:
 Kern = midden/verre oosten
 Periferie = West-Europa...
 Steden kunnen zich ontwikkelen dankzij...
o Landbouwregio (surplus voor stad (handelaars))
o Voeding importeren
→ hoger ontwikkelde economie en samenleving


Chinese exploratiedrang
 Wereld ontdekken en veroveren
 Verkende kusten Indische oceaan
 Sluiten handelsovereenkomsten
 Oostkust Afrika “ontdekken”?
→ nee, ze stoppen plots
→ wss uit schrik voor externe invloed (impact cultuur)

I.1. Inleiding
 15de eeuw keerpunt in de wereldgeschiedenis
o 1433: Chinezen staken overzeese verkenningstochten
o 1492: Columbus ‘ontdekt’ Amerika
Grote rijken (Islam, India, China, Europa) vele gelijkenissen
 Vanaf 1500 meer contacten op wereldschaal - Globalisering
→ door ontdekkingsreizen: Columbus wou Indië bereiken
→ handelsroutes ontwikkelen (specerijen)
→ economische handel en macht
 Versneld vanaf 19de eeuw = Industriële Revolutie
 ‘The Rise of the West’ & ‘The Great Divergence’ (Huntington)
o Wanneer: 1750, 1800? Of vroeger?
o Oorzaken? Verklaringen?




6

, Samenvatting – Economische geschiedenis

I.2. Hoe groot was/is de kloof?
 Geleidelijke ontwikkeling kloof dichten Westen-Oosten → Westen voortouw
 Grote verschillen tussen arm en rijk
o 1800 = 1/5e wereldbevolking bezit 60% rijkdom
o 2010 = is dat 85%
 Rijkdom vooral geconcentreerd in het Westen – vooral na 1800
 Hoe meten?
o Data weinig betrouwbaar, bijvoorbeeld BNP
o BNP goede indicator?
o Grote verschuivingen sinds 1800

 China stijgt weer
 Great Divergence wordt opgevolgd door nieuwe periode
→ Great Convergence


Interessante indicator
China en India amper gestegen
→ toen kolonies




 Voor 1800 kern industriële productie buiten Westen;
o China + India: >50% voor 1800, en 5% begin jaren 1900
o Westen en IR grote groei: 32% in 1800 en >80% in 20ste eeuw
 Dus: ‘Great Divergence’ tussen 1700 en 1900
o Vanaf late 20ste eeuw ‘Great Convergence’
 Verklaring?
o Opkomst Westen niet onvermijdelijk/noodzakelijk
o Uniek cumulatief proces: wortels in en buiten Europa
o 3 visies
① Autonoom, intern proces
« Het Westen heeft het zelf gedaan, het is gewoon beter/superieur »
② Toeval? – Grote gelijkenissen
« Veel gelijkenissen tussen Westen, India... »
③ Toenemende interactie tussen Oosten en Westen
« Politieke en militaire dominantie Westen, Westerse imperialisme,
veroveringen, uitbuiting... »




7