Samenvatting Inleiding Strafrecht deeltoets 1

Samenvatting Inleiding Strafrecht

Week 2 – Het legaliteitsbeginsel, interpretatiemethoden en de bronnen van het strafrecht

Strafrecht  het recht van de overheid om burgers te straffen op grond van normschendingen

Belangrijkste functie van het strafrecht  voorkomen dat burgers onderling voor eigen rechter gaan
spelen en daarbij de grenzen van het toelaatbare overschrijden (het voorkomen van eigenrichting).

Strafrecht is ultimum remedium  het laatste redmiddel, als lichtere juridische middelen niet het
gewenste effect bereiken.

Commune strafrecht: alles wat zonder meer onder de werking van het Algemeen Deel van het
wetboek valt.

Materieel strafrecht: Het rechtsgebied dat regelt welke gedragingen onder welke omstandigheden
strafbaar zijn (1), waaruit de straffen bestaan (2) en onder welke voorwaarden het strafrecht mag
worden toegepast (3). (Wetboek van Strafrecht)
Formeel strafrecht: Regelt hoe de staat door middel van zijn organen het recht tot straffen en
strafoplegging doet gelden, omvat dus het strafproces (Wetboek van Strafvordering).

Rechtsdelicten  misdrijven
Wetsdelicten  overtredingen

Misdrijven Overtredingen
- Ernstig strafbare feiten - Lichtere strafbare feiten
- Beschermen de meest essentiële - Ordenende functie
rechtsgoederen (bv. art. 287 en 289 - Kantonrechter
beschermen het rechtsgoed van het leven) - Hechtenis
- Meervoudige kamer of politierechter - Hoeft niet persé door de wetgever in
- Gevangenisstraf formele zin gecreëerd te zijn
- Mogen alleen gecreëerd worden door de - Poging is niet strafbaar gesteld
wetgever in formele zin - Verjaringstermijn verschilt
- Poging is strafbaar gesteld - In de DO ontbreekt juist een
- Sommige middelen mogen alleen bij bestanddeel dat het opzet of schuld
(verdenking van) misdrijven worden ingezet uitdrukt
- In de DO is altijd een bestanddeel dat het
opzet of de schuld (culpa) uitdrukt

Bindende besluiten EU:
Verordening: rechtstreekse werking, zelfde als nationale wet. Burgers kunnen er rechtstreeks
beroep op doen.
Richtlijnen: alleen bindend voor staten, burgers kunnen er geen rechtstreeks beroep op
doen. Geen rechtstreekse werking, moet eerst omgezet worden in nationale wetgeving


H3 – Het legaliteitsbeginsel
 Geen feit is strafbaar dan uit kracht van een daaraan voorafgegane wettelijke strafbepaling
(art. 1 Sr)
 Strafvordering heeft alleen plaats op de wijze bij de wet voorzien (art. 1 Sv)

Nulla poena-regel  Geen strafbaar feit en geen straf zonder een voorafgaande wettelijke bepaling
(art. 16 Gw, zorgt voor rechtszekerheid)

, e
Het legaliteitsbeginsel betreft vooral het 2 punt van het strafbaar feit (‘die valt binnen een DO’) en
e
daarmee ook de 2 materiële vraag van art. 350 Sv: ‘is het bewezen feit ook juridisch, dus volgens de
wet, een strafbaar feit?’

Eisen uit het legaliteitsbeginsel:
1. Duidelijk geformuleerde delictsomschrijvingen (lex certa)
2. Strikte interpretatie door de rechter
3. Verbod op analogische wetsinterpretatie
4. Geschreven strafbepalingen (lex scripta)
 Wetten moeten vastgelegd zijn, zodat de burger weet wat wel en niet mag
5. Verbod van terugwerkende kracht
 Art. 1 lid 1 Sr  ‘’voorafgegane’’ (zorgt voor rechtszekerheid)
6. De nulla poena-regel
7. Individuen moeten de wet kunnen kennen

3.3.1. Duidelijk geformuleerde delictsomschrijvingen (lex certa)
De wetgever moet gedrag dat strafbaar wordt gesteld, zo duidelijk mogelijk formuleren, zodat de
burger daar zijn gedrag op kan afstemmen. Strafbepalingen mogen niet vaag of onduidelijk zijn (het
lex certa-beginsel).
 HR Onbehoorlijk gedrag: is het begrip ‘onbehoorlijk gedrag’ niet te vaag? (lex certa)

Hoge Raad: ‘’Van de wetgever mag worden verwacht dat hij met het oog daarop op een zo duidelijk
mogelijke wijze delicten omschrijft. Daarbij moet niet uit het oog worden verloren dat de wetgever
soms met een zekere vaagheid, bestaande in het bezigen van algemene termen, delicten omschrijft
om te voorkomen dat gedragingen die strafwaardig zijn buiten het bereik van de DO zouden vallen.’’

3.3.2. Gebondenheid van de rechter aan de tekst van de wet
 de rechter mag zijn bevoegdheden niet te buiten gaan (kan niet volledig vrij interpreteren)

Interpretatiemethoden:
 Grammaticale interpretatie
Wat betekent het begrip in het dagelijks taalgebruik.
 Wetshistorische interpretatie
Welke bedoeling heeft de wetgever er in het verleden mee gehad.
Totstandkomingsgeschiedenis van de wet, hoe is die wet destijds bedoeld?
 Wetssystematische interpretatie
Het gaat er om waar een bepaalde regeling geplaatst is (welke titel/afdeling?). De plaats van
het artikel bepaalt hoe het wordt geïnterpreteerd.
 Teleologische interpretatie
Gaat niet over wat de wetgever destijds heeft bedoeld, maar over de betekenis naar huidige
opvattingen en hoe het doel nu het best kan worden bereikt.
 Functionele interpretatie
Wat is de functie van de strafbepaling in de maatschappij

HR Tongzoen I: ‘’Ook ogenschijnlijk minder ernstige vormen van binnendringen in het lichaam met
een seksuele strekking kunnen immers als een ingrijpende aantasting van de lichamelijke integriteit
worden ervaren en kunnen even kwetsend zijn als gedwongen geslachtsgemeenschap.’’ (extensieve
interpretatie + grammaticale, wetshistorische en teleologische interpretatie)

HR Tongzoen II: ‘’Een tongzoen kan in redelijkheid niet op één lijn worden gesteld met
geslachtsgemeenschap of een wat betreft de ernstig van de inbreuk op de seksuele integriteit