PATHOLOGIE – GERIATRIE
De geriatrische zorgvrager
Inleiding
Iedereen wil graag oud worden, maar niemand wil oud zijn.
Healthy aging
= veroudering zonder ziekte en gebreken.
Dit is het ideaal beeld, maar niet voor iedereen weggelegd.
o De meeste ouderen krijgen namelijk te maken met een of meerdere
chronische ziekten en progressief functieverlies.
Geriatrisch syndroom
= het gevolg van meerdere aandoeningen tegelijkertijd door een multicausaal
oorzaak.
Geriatric giants: verzamelnaam voor de 5 meest voorkomende
geriatrische syndromen.
o Gestoorde mobiliteit en recidiverend vallen
o Gestoorde cognitie: dementie, depressie en delier.
o Gestoorde urinaire continentie
o Gestoorde communicatie: gehoor- en visusproblemen
o Gestoorde intake: ondervoeding en dehydratatie.
bij elk van deze syndromen is er een samenhang tussen 3 componenten,
namelijk: somatische, psychische en sociale domein.
Een verandering of probleem in één domein kan en zal consequenties
hebben voor de andere domein.
Begrippen
Frailty – kwetsbaarheid
= een veroudering gerelateerd syndroom van fysiologische achteruitgang, wat
zich uit in duidelijke toename van gezondheid gerelateerde klachten.
Het ondermijnt de onafhankelijkheid en uiteindelijk ook het overleven van
ouderen.
Comprehensive geriatric assesment: ideaal beeld
o = uitgebreid, multidisciplinair klinisch geriatrisch onderzoek dat de
lichamelijke, psychische, functionele en sociale problemen (de ‘4
geriatrische assen”) opspoort en verklaart en de capaciteiten en
zorgbehoeften van een geriatrische patiënt in kaart brengt.
MAAR …
o Dit is tijdrovend
o Alternatief: clinical frailty scale mensen worden opgedeeld
o.b.v. hun functionaliteit. Hierbij wordt een persoon met score 5 of
meer als frail beschouwd.
Functionele status
, = de mate waarin iemand in staat is noodzakelijke activiteiten te verrichten. Dit
vereist een redelijke mate van somatisch en psychisch functioneren en
communicatieve vaardigheden.
De functionele status wordt opgedeeld in twee grote groepen, namelijk: ADL en
IADL
ADL – activities of daily living: eten, wassen, aankleden, transfer,
mobiliteit enz.
o Beoordeling a.d.h.v. KATZ-schaal: 6 activiteiten: wassen, kleden,
toilet, eten, transfer en continentie.
Scores leiden tot categorisatie O, A, B of C (of D enkel bij
diagnose dementie).
Financiëringssysteem van WZC is hierop gebaseerd: enkel
mensen met categorie B, C en D komen in aanmerking.
o Beoordeling via Barthel index: hoe lager de score, hoe groter de
afhankelijkheid.
IADL – instrumentele algemene dagelijkse levensverrichtingen:
zelfstandig buiten huis verplaatsen, inkopen doen, huishoudelijke
activiteiten, koken, beheer van eigen financiën enz.
o Beoordeling via Lawton en Brody: instrumentele items (zie
hierboven)
Recidiverend vallen
Begripsomschrijving: recidiverend vallen
= een veelvoorkomend probleem en een belangrijke bedreiging voor de
zelfstandigheid van ouderen.
Veel van de valpartijen blijven onder de radar, want …
o De val wordt verzwegen door de oudere
o Er wordt geen belang gehecht zolang de val zonder zware gevolgen
blijft
o Vallen wordt genormaliseerd en toegeschreven aan de leeftijd.
Het heeft een significante impact op levenskwaliteit.
Sarcopenie
Begripsomschrijving: Sarcopenie
= gegeneraliseerd en progressief verlies van spiermassa en - kracht.
Dit vormt een verhoogd risico op …
o Fysiek functieverlies
o Verminderde kwaliteit van leven
o Kans om te overlijden.
Spiermassa: neemt gemiddeld met 1% per jaar af.
o Meer bij mannen dan vrouwen
o Vooral in onderste ledematen.
Spierkracht: neemt 3% per jaar af
o Evenveel verlies in bovenste en onderste ledematen.
De geriatrische zorgvrager
Inleiding
Iedereen wil graag oud worden, maar niemand wil oud zijn.
Healthy aging
= veroudering zonder ziekte en gebreken.
Dit is het ideaal beeld, maar niet voor iedereen weggelegd.
o De meeste ouderen krijgen namelijk te maken met een of meerdere
chronische ziekten en progressief functieverlies.
Geriatrisch syndroom
= het gevolg van meerdere aandoeningen tegelijkertijd door een multicausaal
oorzaak.
Geriatric giants: verzamelnaam voor de 5 meest voorkomende
geriatrische syndromen.
o Gestoorde mobiliteit en recidiverend vallen
o Gestoorde cognitie: dementie, depressie en delier.
o Gestoorde urinaire continentie
o Gestoorde communicatie: gehoor- en visusproblemen
o Gestoorde intake: ondervoeding en dehydratatie.
bij elk van deze syndromen is er een samenhang tussen 3 componenten,
namelijk: somatische, psychische en sociale domein.
Een verandering of probleem in één domein kan en zal consequenties
hebben voor de andere domein.
Begrippen
Frailty – kwetsbaarheid
= een veroudering gerelateerd syndroom van fysiologische achteruitgang, wat
zich uit in duidelijke toename van gezondheid gerelateerde klachten.
Het ondermijnt de onafhankelijkheid en uiteindelijk ook het overleven van
ouderen.
Comprehensive geriatric assesment: ideaal beeld
o = uitgebreid, multidisciplinair klinisch geriatrisch onderzoek dat de
lichamelijke, psychische, functionele en sociale problemen (de ‘4
geriatrische assen”) opspoort en verklaart en de capaciteiten en
zorgbehoeften van een geriatrische patiënt in kaart brengt.
MAAR …
o Dit is tijdrovend
o Alternatief: clinical frailty scale mensen worden opgedeeld
o.b.v. hun functionaliteit. Hierbij wordt een persoon met score 5 of
meer als frail beschouwd.
Functionele status
, = de mate waarin iemand in staat is noodzakelijke activiteiten te verrichten. Dit
vereist een redelijke mate van somatisch en psychisch functioneren en
communicatieve vaardigheden.
De functionele status wordt opgedeeld in twee grote groepen, namelijk: ADL en
IADL
ADL – activities of daily living: eten, wassen, aankleden, transfer,
mobiliteit enz.
o Beoordeling a.d.h.v. KATZ-schaal: 6 activiteiten: wassen, kleden,
toilet, eten, transfer en continentie.
Scores leiden tot categorisatie O, A, B of C (of D enkel bij
diagnose dementie).
Financiëringssysteem van WZC is hierop gebaseerd: enkel
mensen met categorie B, C en D komen in aanmerking.
o Beoordeling via Barthel index: hoe lager de score, hoe groter de
afhankelijkheid.
IADL – instrumentele algemene dagelijkse levensverrichtingen:
zelfstandig buiten huis verplaatsen, inkopen doen, huishoudelijke
activiteiten, koken, beheer van eigen financiën enz.
o Beoordeling via Lawton en Brody: instrumentele items (zie
hierboven)
Recidiverend vallen
Begripsomschrijving: recidiverend vallen
= een veelvoorkomend probleem en een belangrijke bedreiging voor de
zelfstandigheid van ouderen.
Veel van de valpartijen blijven onder de radar, want …
o De val wordt verzwegen door de oudere
o Er wordt geen belang gehecht zolang de val zonder zware gevolgen
blijft
o Vallen wordt genormaliseerd en toegeschreven aan de leeftijd.
Het heeft een significante impact op levenskwaliteit.
Sarcopenie
Begripsomschrijving: Sarcopenie
= gegeneraliseerd en progressief verlies van spiermassa en - kracht.
Dit vormt een verhoogd risico op …
o Fysiek functieverlies
o Verminderde kwaliteit van leven
o Kans om te overlijden.
Spiermassa: neemt gemiddeld met 1% per jaar af.
o Meer bij mannen dan vrouwen
o Vooral in onderste ledematen.
Spierkracht: neemt 3% per jaar af
o Evenveel verlies in bovenste en onderste ledematen.
