Samenvatting Het geografisch huis deel 2

Samenvatni Geoirafich Huii deel 2
Hoofdstuk 7: Nieuwe maatschappelijke draagvlakken
Veranderinien in de naoorloiie maatichappij zoride ook voor een veranderini van de inhoud van de
ieoirafebeoefenini  opkomit van de verzoriiniiitaat heef voornamelijk ieleid tot een nieuwe ieoirafee

Hier kijken naar de ieoirafe ali een icientfc community dui een iroep menien die een veranderende poiite in
de maatichappij hebben en op een ipeciale manier met elkaar omiaane
Twee vraien van belani voor deze wetenichapiiocioloiie en het hoofdituk:
1e Het interne iociale functoneren van een wetenichappelijke iemeenichap
2e De relatei tuiien een wetenichap en de maatichappij

Sociaal-geografen als sociaal-ruimtelijke ingenieurs
Europeie landen werden na de WOII:
 Welvaartiitaten  voor het eerit in 1970 in NL
o Kenmerk: bijve burieri ieven meer uit aan duurzame coniumpteioederen dan aan voedini
 Verzoriiniiitaten  eerder dan de welvaartiitaten
o De overheid zorit voor een herverdelini van partculiere inkomeni voor iroepen die niet meer
zelf kunnen werken
o De overheid zorit ook voor een herverdelini van voorzieninien, iubiidiei, werkieleienheid over
de ruimte ten iunite van achterblijvende reiio’i
o Dit allei om de onielijkheid door het kapitaliitiche iyiteem teien te iaan

De overheid wai hierdoor meer betrokken bij de ruimtelijke orianiiate en inrichtni op alle ichaalniveau’i:
 Al voor de oorloi te zien in VS met de New Deal economiiche criiii en reiionale armoede aanpakkene
o Tenneiiee Valley Authority-project  ontwikkeliniiplan om de overitrominiiproblemen in het
iebied aan te pakken  bij de uitvoer en het maken van de plannen waren ieoirafen betrokken
 In GB in de jaren ’30 overheidibetrokkenii bij maatichappelijke problemen  iteun voor depreiied areai
in 1934
o Na de oorloi een irote ‘plannini machine’ opiebouwd en hier ook veel ieoirafene
 Dudley Stamp wai hier een van  hij zai in dat ieieveni van irondiebruik nodii waren
en verzamelde veel ieieveni van het lande Te zien ali een vorm van toeiepaite
reiionale ieoirafe
 In NL werden ruimtelijke taken van de overheid uitiebreid en werden er itappen iemaakt naar ruimtelijke
plannini, reiionaal beleid en city-marketni (iemeenten, provinciei en rijk)e Steden beionnen met
bebouwiniivoorichrifen voor de ruimtelijke ordeninie
o Meer aandacht voor problemen in de itad  oprichtni van de iemeentelijke dieniten voor
itadiontwikkelini op Socioirafiche Bureauie
o In 1931  een wetelijke reielini voor itreekplannen voor iemeenten onderlini  in 1941
worden itreekplannen provinciaal iereielde
o In 1941 ook Provinciaal Planoloiiiche Dieniten, Economiich-Technoloiiiche Inittuten (welvaart
in provinciei verhoien) en de Rijkidienit voor het Natonale plan (plannen voor heel NL)
opierichte
o Reiionaal beleid ter itmulerini van achteriebleven iebieden iemaakt
o Centraal Bureau voor de itatitek in 1946
 Er kwamen dui iteedi meer initellinien en actviteiten (volkihuiiveitni, ruimtelijke
ordenini, ruilverkavelini, monumentenzori) en hier werden ieoirafen en iocioirafen
iniezet  iocioirafe had een iterke toeiepaite richtni iekreien na het vertrek van
Steinmetz in 1933  Ter Veen zai in dat er ilechte iociale omitandiiheden waren
ontitaan na de drooileiiini van het Haarlemmermeer en vond dat de overheid de


1

, Zuiderzeepolder moeit inrichtni bij de drooileiiinie Er moeit kunitmatie ielecte
komene
 Ook kritek op iocioirafe  verwaarlozini van theorie-ontwikkelini en
herhalini van dezelfde itudiei zonder vooruitianie Er waren namelijk veel
encyclopediiche opiomminiene

Geoirafen werden dui in de wereld meer bij de overheid door de verzoriiniiitaat en werden iocio-ipatal
eniineeri  via toeiepait onderzoek en beleidiadviezen draien zij bij aan verbeterini van de ruimtelijke inrichtni
van een iebiede

De planningscyclus
De toeiepaite ieoirafe in dienit van de verzoriiniiitaat bracht twee nieuwe vraien op wat, waar, waarom
namelijk:
 ‘Waar kan dat’  een bepaald iebied
o Vbe het plaatien van een kerncentrale  bij de keuze verichillende ieichikte locatei zoeken
maar daarbij wel voor ethiiche vraaiitukken komen te itaane Sommiie iebieden zullen er
namelijk wel een willen hebben, maar ii niet ieichikt door aanweziiheid van een dorpe Moet
ieoiraaf hiernaar luiiteren of niet?
 ‘Wat kan daar’  cateiorie van verichijnielen
o Vraai voor bijve een ontwikkeliniimaatichappij  iemi-overheidiorianiiatei om economiiche
ontwikkelini van reiio te itmuleren zoali NOMe

Twee ichakeli ‘toepaiien’ en ‘beheerien’ worden aan de oude toeiepaite ieoirafe toeievoeid  de iociaal-
ruimtelijke dynamiek moet beituurbaar zijn in de iewenite richtni  toeiepaite ieoirafe op het vlak van de
planoloiiee

Toeiepaite ieoirafe volit de planniniicyclui met vijf faien:
1e Probleem erkennen
2e Diainoie  hoe komt het probleem tot itand
3e Plan  achterhalen van de reden van het probleem via empiriich onderzoek
4e Uitvoerini van het plan
5e Evaluate  een aantal jaar later kijken of het plan daadwerkelijk heef ieholpen
 Zo niet  nieuwe diainoie en bijieiteld plan

Een liaison dangereuse
De verzoriiniiitaat bleef aanhouden en meer ieoirafen bleven nodiie Het karakter van de univeriiteit wai
veranderd en dat wai ook al een product van de verzoriiniiitaat  ielijke kanien voor iedereen dui ieen elitaire
beziiheid meere

 1921  iociale ieoirafe ali zelfitandiie itudierichtni
 Na 1965 wai er een exploiie van aantal itudenten  meer ieoirafe-opleidinien in meerdere plaatien en
niet-univeriitaire nieuwe leraren opleidiniene Univeriitaire ieoirafen kwamen hierdoor minder inel voor
de klai te itaan, want er waren aparte opleidinien en ieoirafen nodii voor de verzoriiniiitaat  veel
ieoirafen dui bij de overheide Geoirafe in dienit van de itaat met iociale en ruimtelijke doelen voor de
inrichtni van de iamenlevini en het territoriume
 Aan het einde van de jaren ’70  de verzoriiniiitaat werd onbetaalbaar en het ideaal van een ituurbare,
maakbare iamenlevini wai minder vanzelfiprekende
 In de jaren ’80  almachtie overheid werd teruitredende overheid met decentraliiate, reiulerini en
verzelfitandiiinie Ook op iemeentelijk niveaue
o Werkieleienheid bij de overheid neemt voor ieoirafen niet meer toe
o Omvani van het beleidi- en onderzoekiwerk in de ruimtelijke ordenini loopt terui
o Steedi meer ieoirafen komen terecht in het bedrijfileven

2

,  Door bezuiniiinien voor het hoier onderwiji en minder belaniitellini om ieoirafe te
iaan ituderen wordt in 1984 de iociale ieoirafe aan de Vrije Univeriiteit opiehevene

Het aantal docenten en itafeden aan de univeriiteiten volit de faien van iroei en afname van het aantal
itudentene
 Na 1965 nam het aantal itafeden toe
 Nu weer meer verminderini van vooral vait perioneel  tjdelijk perioneel neemt toee
o Specialiiate ii moielijk ieweeit door het irote aantal itafeden  ze kreien iubdiiciplinei ali
werkterrein en meer internatonaal ieoriënteerde Het provincialiime van Nederlandie ieoirafe
verdween na de jaren ’70e

De recente ieichiedenii van de iociale ieoirafe in NL ii er dui een van ichaalverirotni, ipecialiiate en
internatonaliierini (met een heroriëntate van de Nederlandie ieoirafe)e

Eerder en anders
Overeenkomiten tuiien Nederlandie en internatonale ieoirafe ontwikkelinien:
 De ichaalverirotni
 Specialiiate
 Uitbreidini van het aantal plaatien waar ieoirafe ieitudeerd kan worden
 Afname van het aantal itudenten en itafeden in de laatite jaren
 Het aantal vrouwen onder de itafeden neemt abioluut en relatef meer toe
o Groei van vrouwen lid van de AAG ii iroter
o Feminiitiche ieoirafen bekritieren deze laie partcipate eind jaren ’70  onderzoeken welke
mechaniimen verantwoordelijk zijn door dite
 Gender ii hierbij belanirijk  de maatichappelijke iecreëerde en initandiehouden
onielijkheden tuiien mannen en vrouwen (niet de bioloiiiche)e
 Er ii intmiderend iedrai van mannen
 Vrouwen moeten daarnaait ook het huiihouden doen (dubbele belaitni)  ze hebben
minder vrije tjd dan mannen en kunnen daardoor ook minder boeken ichrijvene

Verichillen tuiien Nederlandie en internatonale ieoirafe:
 Geoirafiche inittuten zijn in het buitenland kleiner dan in NLe
 De Britie, Amerikaanie, Franie en Duitie ieoirafe ii iterk land- en taaliebonden  hierdoor blijven er
natonaliteiten- en taalbarrirrei ondanki de internatonaliierini  Duitie en Franie ieoirafe minder
belanirijk en natonale ieoirafiche iemeenichap noi belanirijke
o Nederlandie ieoirafen halen meer internatonale itudiei aan  door het kleine taaliebied,
talenkenniie
 De praktiche initellini van de Nederlandie ieoirafen  iterk concreet-empiriich iericht door de
ruimtelijke plannini en iterk in kleinichalii, afiebakend onderzoek
o Buitenlandie ieoirafen meer abitract-theoretich en irotere reikwijdte om theorieën erover te
ontwikkelen (minder om detailproblemen)e Dit kan ten koite iaan van de empiriiche preciiiee

Nogmaals: zuiver, toegepast en kritsch onderzoek
Zuiver-wetenichappelijk onderzoek:
 Het wordt verricht in ieïioleerdheid van de maatichappij (ivoren toreni die wetenichapperi buiten
maatichappelijke invloed houden)
o Zeiienichap houden over de aard van onderzoek en ook in eiien krini oordelen over de
preitatei  peer review iyiteme
 Druk wordt wel uitieoefend  ieldverichafende overheid en het feit dat de ruimte voor zuiver-
wetenichappelijke onderzoek wordt bepaald door maatichappelijke preitie van de univeriiteite
 Het ii daarmee niet volledii af te iluiten voor de maatichappelijke beïnvloedini


3