Aardrijkskunde hoofdstuk 2 wereldbeeld
Paragraaf 1
Welvaartsverschillen tussen landen kun je op meerdere manieren meten:
● Bruto binnenlands product (bbp): Bereken je door aantal goederen en diensten
die een land verdient te delen door de inwoners van het land. (bbp/per hoofd). Druk
dit inkomen uit in euro’s of dollars. Bnp/hoofd zijn alle inkomen van binnen en
buitenland van één ondernemer.
● Samenstelling van de beroepsbevolking: Dit zijn alle mensen die werken + de
werklozen tussen de 18 en 65 jaar. Verdeeld in de primaire (landbouw), secundaire
(industrie) en tertiaire sector (diensten). Hoe armer een land, hoe meer mensen in de
primaire sector werken.
● VN-ontwikkelingsindex of Human Development Index (HDI): Hier wordt naast de
koopkracht/inkomen ook naar de levensverwachting en het analfabetisme
gekeken. (Het niet kunnen lezen en schrijven). Loopt van 0-1 (beste score is 1)
Welvaart is een economische peiler. Welzijn gaat over basisbehoeften en is een meer
maatgevende pijler voor het land, omdat het ook naar het vn-welzijnsindex wordt gekeken.
Het geeft een algemener beeld van het land dan de welvaart.
Aan het meten van welvaart met het bbp/hoofd zit een aantal nadelen:
1. De informele sector wordt niet meegeteld. Veel arme landen is deze groter dan de
formele en daardoor is het land rijker dan dat het bbp/hoofd vermoed. (geen vast
werk/inkomen - bij ziekte geen geld - staat niet geregistreerd)
2. De dollar is niet overal evenveel waard. De koopkracht verschilt, zo is in Nederland
het bbp/hoofd 27 keer hoger dan in India, maar de koopkracht is maar 7 keer hoger.
Dus Indiërs zijn in feite minder arm dan het bbp/hoofd aangeeft.
3. BBP is een gemiddelde, de sociale ongelijkheid is niet zichtbaar. Dat is het verschil
in welvaart en ontwikkelingskansen tussen groepen van de bevolking.
4. Het BBP/hoofd laat geen regionale verschillen zien. Regionale ongelijkheid zijn
grote en ongewenste verschillen in ontwikkeling tussen gebieden (in een land).
Verschillen in welvaart en levensomstandigheden tussen gebieden noem je
ruimtelijke ongelijkheid. Zo verschilt het bruto regionaal product per hoofd (het
inkomen per hoofd binnen een regio) per regio.
Welvaart is ongelijk verdeeld en de verschillen tussen inkomen worden alleen maar groter.
- Centrum, de rijke vooral westerse landen
- Semiperiferie, (BRICS landen die een sterke economische groei maken)
- Periferie, de armste landen
Alle drie de landen staan in relatie met elkaar, zoals met handel, kapitaal, arbeid en
goederen. Daarom worden deze drie samen ook wel het wereldsysteem genoemd.
—-----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Paragraaf 2
Van de 8 miljard mensen op aarde is de bevolkingsspreiding onregelmatig. Vrijwel de
gehele wereldbevolking woont op maar 10% van het aardoppervlak. 80% woont op het
noordelijke halfrond. De meeste mensen vestigen zich: aan zee/randen van continenten,
langs rivieren, vruchtbare gebieden en kustvlaktes.
, De 4 gebieden op de wereld met de hoogste bevolkingsdichtheid zijn:
● West-Europa
● Oostkust van de VS
● Zuid-Azië
● Oost-Azië
Er komen toch in de bovenstaande gebieden, gebieden voor die dunbevolkt zijn. Je moet
van schaalniveau wisselen en wat inzoomen om het verschil in die gebieden te constateren.
Egypte heeft veel mensen wonen langs de rivier de Nijl, waar 100 mensen per km2 wonen.
In de Nijldelta echter is dit 1000 per km2. Afrika zal tot aan 2050 blijven groeien in de
bevolking, omdat de ‘’Moeders van morgen’’ al zijn geboren: meisjes tussen 15 & 25 jaar
waarvan men al weet dat ze tussen de 2 à 3 kinderen krijgen. Verder zal er in de toekomst
veel mensen van platteland naar de stad gaan en zal er veel Zuid-Noord migratie
plaatsvinden. Het arme zuiden verhuizen mensen naar het rijke noorden.
Factoren die een rol spelen bij de bevolkingsspreiding:
● Natuurlijke mogelijkheden: Dichtbevolkt valt vaak samen met geschikt klimaat (niet te
warm/koud), vruchtbare bodems, niet te bergachtig en de aanwezigheid van water.
● Ligging: Gebieden die gunstig liggen (aan zee) of die verbonden zijn met
economische kerngebieden zijn dichtbevolkt
● Koloniale verleden: Gebieden die ooit gekoloniseerd zijn geweest zullen de
bewoners zich vestigen in de kustgebieden.
In Brazilië heeft het koloniaal verleden ervoor gezorgd dat er grote bevolkingsconcentratie
zich vestigen aan de kust. In het noordwesten kan je bijna niet wonen door het
Amazonewoud. Er wonen echter wel veel mensen aan de rivier de Amazone.
Cultuur gaat over in welke mate jij je aangesloten voelt bij een bepaalde groep. Je kan een
cultuur van een groep herkennen aan de cultuurelementen:
- Taal en godsdienst
- Hoe je met elkaar samenleeft -> wetten, familiebanden en opvoeding
- Zichtbare kenmerken -> kledingen en gebouwen
Een cultuurgebied is een gebied waarbinnen culturen sterk op elkaar lijken. Bij het indelen
van cultuurgebieden spelen Taal en Godsdienst een belangrijke rol. Een cultuurgebied wordt
beïnvloed van buitenaf. Culturen veranderen door de invloed vanuit andere cultuurgebieden
(cultuurvermenging). De verspreiding van een cultuurelement vanuit een kerngebied noem
je (culturele)diffusie. Dit gaat steeds sneller door gebruik van media, internationale handel,
toerisme en migratie. Vroeger verliep diffusie door kolonisatie van gebieden in de wereld.
Door culturele uitwisseling zijn grenzen tussen cultuurgebieden steeds moeilijker te trekken.
Zijn we op weg naar een wereldcultuur? Nee: ondanks de overheersende Westerse cultuur
en dan met name Amerikanisering, zullen er altijd tegenbewegingen zijn die juist een ander
geluid willen laten horen. Tastbare elementen worden makkelijker overgenomen (Materiële
kenmerken). Maar immateriële kenmerken als normen en waarden worden veel minder snel
overgenomen. Men is gebonden aan de eigen cultuur of identiteit.
—-----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Paragraaf 3
In 2023 -> 195 staten erkend door de Verenigde Naties als ‘onafhankelijk’. De manier van
besturen, blijkt uit het politieke stelsel. Gelet op het democratisch gehalte zijn er 3 vormen:
Paragraaf 1
Welvaartsverschillen tussen landen kun je op meerdere manieren meten:
● Bruto binnenlands product (bbp): Bereken je door aantal goederen en diensten
die een land verdient te delen door de inwoners van het land. (bbp/per hoofd). Druk
dit inkomen uit in euro’s of dollars. Bnp/hoofd zijn alle inkomen van binnen en
buitenland van één ondernemer.
● Samenstelling van de beroepsbevolking: Dit zijn alle mensen die werken + de
werklozen tussen de 18 en 65 jaar. Verdeeld in de primaire (landbouw), secundaire
(industrie) en tertiaire sector (diensten). Hoe armer een land, hoe meer mensen in de
primaire sector werken.
● VN-ontwikkelingsindex of Human Development Index (HDI): Hier wordt naast de
koopkracht/inkomen ook naar de levensverwachting en het analfabetisme
gekeken. (Het niet kunnen lezen en schrijven). Loopt van 0-1 (beste score is 1)
Welvaart is een economische peiler. Welzijn gaat over basisbehoeften en is een meer
maatgevende pijler voor het land, omdat het ook naar het vn-welzijnsindex wordt gekeken.
Het geeft een algemener beeld van het land dan de welvaart.
Aan het meten van welvaart met het bbp/hoofd zit een aantal nadelen:
1. De informele sector wordt niet meegeteld. Veel arme landen is deze groter dan de
formele en daardoor is het land rijker dan dat het bbp/hoofd vermoed. (geen vast
werk/inkomen - bij ziekte geen geld - staat niet geregistreerd)
2. De dollar is niet overal evenveel waard. De koopkracht verschilt, zo is in Nederland
het bbp/hoofd 27 keer hoger dan in India, maar de koopkracht is maar 7 keer hoger.
Dus Indiërs zijn in feite minder arm dan het bbp/hoofd aangeeft.
3. BBP is een gemiddelde, de sociale ongelijkheid is niet zichtbaar. Dat is het verschil
in welvaart en ontwikkelingskansen tussen groepen van de bevolking.
4. Het BBP/hoofd laat geen regionale verschillen zien. Regionale ongelijkheid zijn
grote en ongewenste verschillen in ontwikkeling tussen gebieden (in een land).
Verschillen in welvaart en levensomstandigheden tussen gebieden noem je
ruimtelijke ongelijkheid. Zo verschilt het bruto regionaal product per hoofd (het
inkomen per hoofd binnen een regio) per regio.
Welvaart is ongelijk verdeeld en de verschillen tussen inkomen worden alleen maar groter.
- Centrum, de rijke vooral westerse landen
- Semiperiferie, (BRICS landen die een sterke economische groei maken)
- Periferie, de armste landen
Alle drie de landen staan in relatie met elkaar, zoals met handel, kapitaal, arbeid en
goederen. Daarom worden deze drie samen ook wel het wereldsysteem genoemd.
—-----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Paragraaf 2
Van de 8 miljard mensen op aarde is de bevolkingsspreiding onregelmatig. Vrijwel de
gehele wereldbevolking woont op maar 10% van het aardoppervlak. 80% woont op het
noordelijke halfrond. De meeste mensen vestigen zich: aan zee/randen van continenten,
langs rivieren, vruchtbare gebieden en kustvlaktes.
, De 4 gebieden op de wereld met de hoogste bevolkingsdichtheid zijn:
● West-Europa
● Oostkust van de VS
● Zuid-Azië
● Oost-Azië
Er komen toch in de bovenstaande gebieden, gebieden voor die dunbevolkt zijn. Je moet
van schaalniveau wisselen en wat inzoomen om het verschil in die gebieden te constateren.
Egypte heeft veel mensen wonen langs de rivier de Nijl, waar 100 mensen per km2 wonen.
In de Nijldelta echter is dit 1000 per km2. Afrika zal tot aan 2050 blijven groeien in de
bevolking, omdat de ‘’Moeders van morgen’’ al zijn geboren: meisjes tussen 15 & 25 jaar
waarvan men al weet dat ze tussen de 2 à 3 kinderen krijgen. Verder zal er in de toekomst
veel mensen van platteland naar de stad gaan en zal er veel Zuid-Noord migratie
plaatsvinden. Het arme zuiden verhuizen mensen naar het rijke noorden.
Factoren die een rol spelen bij de bevolkingsspreiding:
● Natuurlijke mogelijkheden: Dichtbevolkt valt vaak samen met geschikt klimaat (niet te
warm/koud), vruchtbare bodems, niet te bergachtig en de aanwezigheid van water.
● Ligging: Gebieden die gunstig liggen (aan zee) of die verbonden zijn met
economische kerngebieden zijn dichtbevolkt
● Koloniale verleden: Gebieden die ooit gekoloniseerd zijn geweest zullen de
bewoners zich vestigen in de kustgebieden.
In Brazilië heeft het koloniaal verleden ervoor gezorgd dat er grote bevolkingsconcentratie
zich vestigen aan de kust. In het noordwesten kan je bijna niet wonen door het
Amazonewoud. Er wonen echter wel veel mensen aan de rivier de Amazone.
Cultuur gaat over in welke mate jij je aangesloten voelt bij een bepaalde groep. Je kan een
cultuur van een groep herkennen aan de cultuurelementen:
- Taal en godsdienst
- Hoe je met elkaar samenleeft -> wetten, familiebanden en opvoeding
- Zichtbare kenmerken -> kledingen en gebouwen
Een cultuurgebied is een gebied waarbinnen culturen sterk op elkaar lijken. Bij het indelen
van cultuurgebieden spelen Taal en Godsdienst een belangrijke rol. Een cultuurgebied wordt
beïnvloed van buitenaf. Culturen veranderen door de invloed vanuit andere cultuurgebieden
(cultuurvermenging). De verspreiding van een cultuurelement vanuit een kerngebied noem
je (culturele)diffusie. Dit gaat steeds sneller door gebruik van media, internationale handel,
toerisme en migratie. Vroeger verliep diffusie door kolonisatie van gebieden in de wereld.
Door culturele uitwisseling zijn grenzen tussen cultuurgebieden steeds moeilijker te trekken.
Zijn we op weg naar een wereldcultuur? Nee: ondanks de overheersende Westerse cultuur
en dan met name Amerikanisering, zullen er altijd tegenbewegingen zijn die juist een ander
geluid willen laten horen. Tastbare elementen worden makkelijker overgenomen (Materiële
kenmerken). Maar immateriële kenmerken als normen en waarden worden veel minder snel
overgenomen. Men is gebonden aan de eigen cultuur of identiteit.
—-----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Paragraaf 3
In 2023 -> 195 staten erkend door de Verenigde Naties als ‘onafhankelijk’. De manier van
besturen, blijkt uit het politieke stelsel. Gelet op het democratisch gehalte zijn er 3 vormen:
