samenvatting leidraad hoofdstuk 13 gewervelde dieren

XIII. Ontstaan en evolutie v/d zoogdieren

18.1. Het ontstaan vn Synapsiden

 Synapsiden zijn terrestrische vertebraten
 Zoogdieren en hun uitgestorven predecssors of de zoogdiern-achtige reptielen
 Onderscheidig vn andere amniota dr aanwezigheid vn lagere temporale fenestratie en andere schedel
kenmerken
 Weide verspreiding op terrestrische gebieden


18.3. Evolutionaire trends bij Synapsiden

 Geen doelgerichte evolutie, dit gebeurt in kleine stappen en elke kleine verandering is een voordelige
 Skelet modificaties en hun relatie met metabolische snelheid
o Dieren met hoge metabolische snelheid hebben een grote hoeveelheid voeding en zuurstof per dag
nodig en zijn ook de enige die hoge mate vn activiteit kunnen weerstaan
o Grootte vn temporele fenestraties
 Grote fenestratie indiceert een groot volume vn kaakspieren en duid een grotere
hoeveelheid voeding gegeten per dag aan
 Hoe verder ontwikkeld, hoe groter de fenestratie
 Externe adductor spieren hebben hun ontstaan in de temporale fossa, dr de temporale
fenestra, nr de onderkaak
 In zoogdieren is de fenestra vergroot dr verlies vn postorbitale boog
o Staat vn de onderste temporele boog
 Boog uit de schedel indiceert de aanwezigheid vn een massaeter spier die in de onderste
kaak steekt
 De boog gaat nr achter buigen en makt de zygomatische boog en indiceert de aanwezigheid
vn massaeter spieren
o Onderkaak en kaakgewricht
o Tanden
 Specialisatie vr bepaalde voedingswijze
 Homodont: allemaal zelfde grootte en vorm
 Heterodont: verschillende vorm en grootte en gespecialiseerde functies
 Diphyodonty: 2 generaties tanden
 Meestal is de onderkaak smaller dan de bovenkaak, heirdoor kunnen ze in een roterende
beweging kauwen
o Ontwikkeling v/e beenig secundair palate
 Scheid nasale doorgang v/d mond en laat ademen en eten tegelijkertijd toe
 Nasale turbines vr het heropnemen vn respiratoir water
 Fusie vn originele 2 nasale openingen in 1 en toont een vergroting in de nasale opening en
hogere ventilatie aan
o Aanwezigheid v/e pariëtale foramen
 Gat in het hoofd vr pineale oog duidt op temperatuur regulatie dr gedrag
o Positie v/d ledenmaten
 Meer onder het lichaam duidt op een hogere graad vn activiteit en het oplossen vn
beweging en ademhalingsconflict
o Vorm v/d ledenmatengordel
 Een rechtere positie betekend dat er meer gewicht direct op de ledenmaten komt en de
ondersteunde delen vn de gordel kunnen reduceren
 Zoogdieren hebben gereduceerde pubis en een staafvormige ilium
o Vorm v/d voeten
 Lange tenen zijn vr de vasthouding
 Korte tenen duiden aan dat de voeten in een rechtere positie worden gebruikt