30/10/2023
Week 7: Laat-Romeinse, Vroegchristelijke en Byzantijnse Architectuur
→ Klassieke Griekse Oudheid (omgeving: rond Middellandse Zee)
→ Tijd van Grieken en Romeinen (~oudheid): 3000 v.Chr. tot 500
1. Geopolitieke context
→ ruimere politieke context
- grote ontwikkeling
- Zuiden: Chinese imperium
- Centraal: Islamitisch Rijk
+ na val Romeinse Rijk= VERSNIPPERING
- West EU vandaag + Romeinse overheersing
→ Byzantium = Istanbul
- Weinig grote rijken
- Grote Rijken: Perzisch, Chinees, Romeinse Rijk (kleiner deel nu,
door val van Romeinse Rijk)
KADER: ABRAHAMITISCHE RELIGIES
- Oudst: Jodendom
→ daarna ontstaan er zijstromen uit
- Islam en Christendom ontstaan vanuit
een gemeenschappelijk idee, maar er zijn
ook lokale tradities om tot hun eigen
religie te komen.
- Figuur van Mohammed: zie les 6
- Figuur van Jezus = Joodse profeet
Mohammed (annimisme) Jezus (monotheïsme)
Krijgt een nieuw inzicht gaat vanuit de Joodse tradities
terugblik ontstaan van Rome: Romulus en Remus: zie les 3
terugblik val Romeinse Rijk
- Roma Nova= Byzantium= Constantinopel= NU Istanbul
- West-Romeinse Rijk:
- Oost-Romeinse Rijk:
DE VAL VAN HET ROMEINSE RIJK
+ veranderingen zuid en west EU
Proces van christianisering:
Religie wordt belangrijk in de levens van de mens. Wanneer
het leven overhoop wordt gegooid, grijpen ze naar de
christianisering
+ afsplitsing van het Christendom van de Joodse tak én
verdere verspreiding
,CHRISTENDOM ALS STAATSGODSDIENST
1. Ethiopië
2. Rome
3. Constantinopel
4. Armenië
→ de ontwikkeling + CHR als staatsgodsdienst
staatsgodsdienst= de religie staat vast = er zijn grote groepen
mensen die zich werven/ aansluiten aan de religie
→ de vroeg christelijke architectuur
- plek voor samenkomst, veilige plek
- afgelegen, veilig de ondergrondse religie mee op de kaart te zetten
- moeilijke toegang
- plek waar de nieuwe gemeenschap zich in veiligheid kan ontwikkelen
2. Christelijke kosmologie
CHRISTELIJKE KOSMOLOGIE
seculier= onkerkelijk
→ na instorten van WR-rijk: onstabiele periode:
- er is GEEN vast bestuur
- ze gaan zich wenden tot de religie
- zich richten op 1 god (meerdere goden is toepassing bij een stabiele samenleving)
- Onstabiele samenleving → zich wenden tot 1 GOD
christelijke kosmologie= versmelting van eerdere cultussen en Neoplatonisme
- Neo= nieuw, Plato= Griekse filosoof, Nisme= de leer
HET NEOPLATONISME
= verder zoeken naar de ideale vorm
→ Dualisme tussen een bovennatuurlijke wereld en een daaraan minderwaardige zichtbare wereld.
→ Kunst is wat het goddelijke zichtbaar maakt
→ DUS, als kunstenaar ben jij hét medium voor het uiten van de goddelijke inspiratie
→ het goddelijk komt door jou, om het goddelijke werk tot stand te brengen
CHRISTELIJKE KOSMOLOGIE
→ de werkelijke wereld is NIET belangrijk, deze zit vol chaos en oorlog
→ MAAR er is die hogere ideale wereld en we gaan ons daarop richten, want de werkelijke
wereld is ‘onleefbaar’
GRIEKSE KOSMOLOGIE CHRISTELIJKE KOSMOLOGIE
- wereldse aandacht voor fysieke natuur - ANGST voor fysieke wereld.
- prioriteit van individu → oriënteren op metafysische wereld
- individu kan druk uitoefenen op - minder geloof in kracht van het individu
godenrijk om te observeren en redeneren
→ Intrinsieke waarde van kunst - individu heeft GEEN controle op goden
→ Kunst heeft educatieve waarde
→ Kunst als instructie voor de ongeletterden
vb. god van de donder (thor) de godheid en de vb. god staat los van de wereld, is de maker
natuurkracht zijn hetzelfde. Natuur en god zijn van de wereld MAAR niet de wereld zelf.
, Hoe het goddelijke afbeelden als wij het NIET kunnen waarnemen?
→ zie instructies p om het goddelijke te bekomen
→ idee komt van NEOPLATONISME
LEER VAN ST. AUGUSTINUS
Mathematische orde = schoonheid
Rationele schoonheid als weg naar God en religieuze wijsheid
→ Mathematische orde, harmonie en proportie
- rationeel geometrisch systeem vat essentie v/h goddelijke
- architect maakt goddelijke openbaring mogelijk d.m.v.
geometrie in het gebouw
VS individuele creativiteit:
Het individu is NIET belangrijk in de vroeg christelijke overtuiging, GEEN individuele creativiteit. Het
gaat om ideeën die je krijgt en doordat jij hét medium bent voor het uiten van de goddelijke inspiratie
vergelijk:
- basisformule: de dorische tempel
- diameter kolom bepaalt alle dimensies in gebouw
- systeem uitbreiden tot systeem van de ordes
- ordes representeren het goddelijke als een tijdloze,
objectieve waarheid
- formalisering van de ordes
- discussies Dorische orde
(goddelijke inspiratie vs. rationele reden)
- dorisch, ionisch, korintisch
- antropomorfisme
= gerelateerd aan menselijk lichaam
- connotaties:
- dorisch = mannelijk
- ionisch = moederlijk
- korintisch = maagdelijk
vergelijk: shikara als model van Hindu kosmos
→ zie les 4
3. Vroegchristelijke kunst
Wat zien we NIET:
- schaal architectuur en mens
- proporties
- perspectief
- werkelijke weergave
→ Het gaat om een verhaal overbrengen aan een groep mensen.
Het is een specifieke scene → EDUCATIEF
→ focus op het verhaal en de inhoud van het kunstwerk.
- gestileerde achtergrond
- geen perspectief
- verschillende gebeurtenissen in 1 beeld
Week 7: Laat-Romeinse, Vroegchristelijke en Byzantijnse Architectuur
→ Klassieke Griekse Oudheid (omgeving: rond Middellandse Zee)
→ Tijd van Grieken en Romeinen (~oudheid): 3000 v.Chr. tot 500
1. Geopolitieke context
→ ruimere politieke context
- grote ontwikkeling
- Zuiden: Chinese imperium
- Centraal: Islamitisch Rijk
+ na val Romeinse Rijk= VERSNIPPERING
- West EU vandaag + Romeinse overheersing
→ Byzantium = Istanbul
- Weinig grote rijken
- Grote Rijken: Perzisch, Chinees, Romeinse Rijk (kleiner deel nu,
door val van Romeinse Rijk)
KADER: ABRAHAMITISCHE RELIGIES
- Oudst: Jodendom
→ daarna ontstaan er zijstromen uit
- Islam en Christendom ontstaan vanuit
een gemeenschappelijk idee, maar er zijn
ook lokale tradities om tot hun eigen
religie te komen.
- Figuur van Mohammed: zie les 6
- Figuur van Jezus = Joodse profeet
Mohammed (annimisme) Jezus (monotheïsme)
Krijgt een nieuw inzicht gaat vanuit de Joodse tradities
terugblik ontstaan van Rome: Romulus en Remus: zie les 3
terugblik val Romeinse Rijk
- Roma Nova= Byzantium= Constantinopel= NU Istanbul
- West-Romeinse Rijk:
- Oost-Romeinse Rijk:
DE VAL VAN HET ROMEINSE RIJK
+ veranderingen zuid en west EU
Proces van christianisering:
Religie wordt belangrijk in de levens van de mens. Wanneer
het leven overhoop wordt gegooid, grijpen ze naar de
christianisering
+ afsplitsing van het Christendom van de Joodse tak én
verdere verspreiding
,CHRISTENDOM ALS STAATSGODSDIENST
1. Ethiopië
2. Rome
3. Constantinopel
4. Armenië
→ de ontwikkeling + CHR als staatsgodsdienst
staatsgodsdienst= de religie staat vast = er zijn grote groepen
mensen die zich werven/ aansluiten aan de religie
→ de vroeg christelijke architectuur
- plek voor samenkomst, veilige plek
- afgelegen, veilig de ondergrondse religie mee op de kaart te zetten
- moeilijke toegang
- plek waar de nieuwe gemeenschap zich in veiligheid kan ontwikkelen
2. Christelijke kosmologie
CHRISTELIJKE KOSMOLOGIE
seculier= onkerkelijk
→ na instorten van WR-rijk: onstabiele periode:
- er is GEEN vast bestuur
- ze gaan zich wenden tot de religie
- zich richten op 1 god (meerdere goden is toepassing bij een stabiele samenleving)
- Onstabiele samenleving → zich wenden tot 1 GOD
christelijke kosmologie= versmelting van eerdere cultussen en Neoplatonisme
- Neo= nieuw, Plato= Griekse filosoof, Nisme= de leer
HET NEOPLATONISME
= verder zoeken naar de ideale vorm
→ Dualisme tussen een bovennatuurlijke wereld en een daaraan minderwaardige zichtbare wereld.
→ Kunst is wat het goddelijke zichtbaar maakt
→ DUS, als kunstenaar ben jij hét medium voor het uiten van de goddelijke inspiratie
→ het goddelijk komt door jou, om het goddelijke werk tot stand te brengen
CHRISTELIJKE KOSMOLOGIE
→ de werkelijke wereld is NIET belangrijk, deze zit vol chaos en oorlog
→ MAAR er is die hogere ideale wereld en we gaan ons daarop richten, want de werkelijke
wereld is ‘onleefbaar’
GRIEKSE KOSMOLOGIE CHRISTELIJKE KOSMOLOGIE
- wereldse aandacht voor fysieke natuur - ANGST voor fysieke wereld.
- prioriteit van individu → oriënteren op metafysische wereld
- individu kan druk uitoefenen op - minder geloof in kracht van het individu
godenrijk om te observeren en redeneren
→ Intrinsieke waarde van kunst - individu heeft GEEN controle op goden
→ Kunst heeft educatieve waarde
→ Kunst als instructie voor de ongeletterden
vb. god van de donder (thor) de godheid en de vb. god staat los van de wereld, is de maker
natuurkracht zijn hetzelfde. Natuur en god zijn van de wereld MAAR niet de wereld zelf.
, Hoe het goddelijke afbeelden als wij het NIET kunnen waarnemen?
→ zie instructies p om het goddelijke te bekomen
→ idee komt van NEOPLATONISME
LEER VAN ST. AUGUSTINUS
Mathematische orde = schoonheid
Rationele schoonheid als weg naar God en religieuze wijsheid
→ Mathematische orde, harmonie en proportie
- rationeel geometrisch systeem vat essentie v/h goddelijke
- architect maakt goddelijke openbaring mogelijk d.m.v.
geometrie in het gebouw
VS individuele creativiteit:
Het individu is NIET belangrijk in de vroeg christelijke overtuiging, GEEN individuele creativiteit. Het
gaat om ideeën die je krijgt en doordat jij hét medium bent voor het uiten van de goddelijke inspiratie
vergelijk:
- basisformule: de dorische tempel
- diameter kolom bepaalt alle dimensies in gebouw
- systeem uitbreiden tot systeem van de ordes
- ordes representeren het goddelijke als een tijdloze,
objectieve waarheid
- formalisering van de ordes
- discussies Dorische orde
(goddelijke inspiratie vs. rationele reden)
- dorisch, ionisch, korintisch
- antropomorfisme
= gerelateerd aan menselijk lichaam
- connotaties:
- dorisch = mannelijk
- ionisch = moederlijk
- korintisch = maagdelijk
vergelijk: shikara als model van Hindu kosmos
→ zie les 4
3. Vroegchristelijke kunst
Wat zien we NIET:
- schaal architectuur en mens
- proporties
- perspectief
- werkelijke weergave
→ Het gaat om een verhaal overbrengen aan een groep mensen.
Het is een specifieke scene → EDUCATIEF
→ focus op het verhaal en de inhoud van het kunstwerk.
- gestileerde achtergrond
- geen perspectief
- verschillende gebeurtenissen in 1 beeld
